Ο κόσμος πρέπει να προετοιμαστεί για πολύ σοβαρές και εκτεταμένες συνέπειες. Η κατάρρευση της αμερικανικής αγοράς δεν θα πλήξει μόνο τους επενδυτές, αλλά και την ίδια τη σταθερότητα της παγκόσμιας οικονομίας
Της Γκίτα Γκοπινάτ, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ
Τους τελευταίους μήνες η αμερικανική χρηματιστηριακή αγορά παρουσιάζει έντονες διακυμάνσεις λόγω των αναζωπυρωμένων εμπορικών εντάσεων, ωστόσο παραμένει κοντά στα ιστορικά της υψηλά. Η άνοδος αυτή, τροφοδοτούμενη από τον ενθουσιασμό γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη, θυμίζει την ευφορία της δεκαετίας του 1990 που οδήγησε στο κραχ των dotcom το 2000. Αν και η τεχνολογική καινοτομία αυξάνει την παραγωγικότητα, υπάρχουν σοβαροί λόγοι ανησυχίας ότι η σημερινή φρενίτιδα ενδέχεται να προετοιμάζει το έδαφος για μια νέα και πολύ πιο επικίνδυνη διόρθωση.
Ο βασικός κίνδυνος σήμερα είναι η τεράστια έκθεση όλων στις αμερικανικές μετοχές. Την τελευταία 15ετία, τα αμερικανικά νοικοκυριά έχουν αυξήσει δραστικά τις επενδύσεις τους στο χρηματιστήριο, παρασυρμένα από τις υψηλές αποδόσεις και την κυριαρχία των τεχνολογικών κολοσσών. Ταυτόχρονα, ξένοι επενδυτές, ιδίως από την Ευρώπη, έχουν διοχετεύσει μαζικά κεφάλαια σε αμερικανικές μετοχές, επωφελούμενοι και από την ισχύ του δολαρίου. Αυτή η διασύνδεση σημαίνει ότι μια απότομη πτώση στη Wall Street θα είχε τεράστιες επιπτώσεις σε ολόκληρο τον κόσμο.
Υπολογίζω ότι μια διόρθωση ανάλογη με εκείνη του 2000 θα μπορούσε να εξαφανίσει πάνω από 20 τρισεκ. δολάρια πλούτου από τα αμερικανικά νοικοκυριά — ποσό ίσο με το 70% του ΑΕΠ των ΗΠΑ το 2024. Οι συνέπειες για την κατανάλωση θα ήταν βαριές: Η αύξησή της θα μπορούσε να μειωθεί κατά 3,5 ποσοστιαίες μονάδες, πλήττοντας την ανάπτυξη του ΑΕΠ κατά τουλάχιστον δύο μονάδες, πριν καν ληφθούν υπόψη οι επιπτώσεις στις επενδύσεις.
Οι ξένοι επενδυτές θα μπορούσαν να δουν τον πλούτο τους να μειώνεται κατά περισσότερα από 15 τρισεκ. δολάρια — περίπου το 20% του ΑΕΠ του υπόλοιπου κόσμου. Για λόγους σύγκρισης, η κρίση του 2000 προκάλεσε απώλειες περίπου 2 τρισεκ., λιγότερο από το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Η σημερινή παγκοσμιοποίηση έχει πολλαπλασιάσει την αλληλεξάρτηση, καθιστώντας τη διεθνή ζήτηση ευάλωτη σε κραδασμούς που ξεκινούν από την Αμερική.
Παραδοσιακά, το δολάριο ενισχυόταν σε περιόδους κρίσης, λειτουργώντας ως «ασφαλές καταφύγιο». Ωστόσο, αυτή η δυναμική μπορεί να μη λειτουργήσει πλέον. Παρά τις προσδοκίες ότι οι δασμοί και η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική θα ενίσχυαν το νόμισμα, το δολάριο έχει αποδυναμωθεί, δείχνοντας ότι οι ξένοι επενδυτές αρχίζουν να αμφισβητούν τη σταθερότητά του και να αναζητούν τρόπους αντιστάθμισης κινδύνου.
Η ανησυχία αυτή δεν είναι αβάσιμη. Η αξιοπιστία των αμερικανικών θεσμών, και κυρίως η ανεξαρτησία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, αποτελεί θεμέλιο της παγκόσμιας εμπιστοσύνης. Οι πρόσφατες πολιτικές και νομικές πιέσεις που δέχεται η Fed ενισχύουν τις αμφιβολίες για το κατά πόσο μπορεί να λειτουργεί ανεξάρτητα, υπονομεύοντας έτσι την εμπιστοσύνη στο δολάριο και στα αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία.
Σε αντίθεση με το 2000, η αμερικανική οικονομία αντιμετωπίζει σήμερα σοβαρούς αντίθετους ανέμους: Δασμοί, κινεζικοί περιορισμοί στις εξαγωγές κρίσιμων ορυκτών και αυξανόμενη γεωπολιτική αβεβαιότητα. Με το δημόσιο χρέος σε ιστορικά υψηλά, οι δυνατότητες για νέα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης είναι περιορισμένες. Παράλληλα, η κλιμάκωση των εμπορικών πολέμων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας απειλεί να πλήξει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες και την ανάπτυξη.
Μια μελλοντική κρίση, λοιπόν, δεν θα μοιάζει με τη σύντομη ύφεση που ακολούθησε το κραχ του 2000. Σήμερα διακυβεύονται πολύ περισσότερα και τα περιθώρια πολιτικής δράσης είναι πολύ στενότερα. Ο κόσμος πρέπει να προετοιμαστεί για πολύ σοβαρότερες και πιο εκτεταμένες συνέπειες. Γιατί, αυτή τη φορά, η κατάρρευση μιας αγοράς δεν θα πλήξει μόνο τους επενδυτές, αλλά και την ίδια τη σταθερότητα της παγκόσμιας οικονομίας
