Ο δημόσιος τομέας-μπάμπουσκα, στη χώρα μας, περιλαμβάνει τη γενική κυβέρνηση, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και τις κρατικές/δημόσιες επιχειρήσεις. Η γενική κυβέρνηση, ακολούθως, περιλαμβάνει την κεντρική κυβέρνηση, τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης. Η κεντρική κυβέρνηση, εν συνεχεία, περιλαμβάνει την προεδρία της Δημοκρατίας, τη Βουλή, τα υπουργεία (και την προεδρία της κυβέρνησης), τις αποκεντρωμένες υπηρεσίες των υπουργείων, τις Ανεξάρτητες Αρχές (συνταγματικά κατοχυρωμένες) και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου που εποπτεύονται από τα υπουργεία.
Στα υπουργεία τη διοίκηση και τον συντονισμό ασκούν 19 Υπηρεσιακοί Γραμματείς, 121 Γενικοί Διευθυντές, 648 Διευθυντές και 2.585 Τμηματάρχες. Εάν σ’ αυτούς προστεθούν και όσοι υπηρετούν σε εποπτευόμενα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τότε έχουμε 285 Γενικούς Διευθυντές, 2.922 Διευθυντές και 9.975 Τμηματάρχες. Οι ανωτέρω προΐστανται 558.509 υπαλλήλων εκ των οποίων 13.841 υπηρετούν σε Ανεξάρτητες Αρχές, 84.610 σε ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού, 5.672 σε αποκεντρωμένες δημόσιες υπηρεσίες και 442.217 στα υπουργεία.
Εκτός από τα υπουργεία, έχουν καταμετρηθεί 2590 -εντελώς ετερόκλητα κατά την αποστολή, τη συγκρότηση και τις παρεχόμενες υπηρεσίες τους- δημόσια νομικά πρόσωπα. Ουδείς γνωρίζει, επακριβώς, ποιο είναι το ειδικότερο «δημόσιο αγαθό» το οποίο όλα αυτά θεραπεύουν. Με το πρόσχημα του «ειδικού σκοπού» έχουν δημιουργηθεί πλείστα όσα που συνδέονται, συχνά, με χρηματοδοτήσεις ή με την δυνατότητα είσπραξης εσόδων από υπηρεσίες/προϊόντα που παράγουν. Τα ΝΠΔΔ των ΟΤΑ είναι 243 ενώ τα ΝΠΙΔ 501. Σημειώστε: 665 Νομικά Πρόσωπα αναφέρονται στη σχετική κατάταξη ώς «άνευ τομέα».
Αναζητώντας το αντικείμενο ενασχόλησης των προηγούμενων δομών θα συναντήσετε, σελίδες επί σελίδων, με τις «αρμοδιότητές» τους. Πρόκειται για μια προ-διοικητική εννοιολογική κατασκευή που περιορίζεται σε μια δεοντολογικού χαρακτήρα περιγραφή της αποστολής του καθενός. Με βάση μια διαφορετική οπτική που προσφέρει η λειτουργική αξιολόγηση της κεντρικής δημόσιας διοίκησης, καταμετρήθηκαν -για μια και μοναδική φορά, το 2012, και μόνο για τα υπουργεία- 4.671 αρμοδιότητες στρατηγικού σχεδιασμού και 1.005 αρμοδιότητες που αφορούν τον έλεγχο παρακολούθησης των αποτελεσμάτων της εκάστοτε ακολουθούμενης πολιτικής.
Η διαχείριση των χιλιάδων αρμοδιοτήτων απαιτεί, διαρκώς, αύξηση προσωπικού και πόρων. Η κεντρική κυβέρνηση, για παράδειγμα, διογκούμενη συνεχώς, συγκαταλέγεται μεταξύ των μεγαλύτερων της μεταπολίτευσης, και αριθμεί 62 μέλη. Εξ αυτών 21 είναι υπουργοί - με έναν, τον «επικρατείας», άνευ χαρτοφυλακίου- 4 αναπληρωτές και 37 υφυπουργοί.
Οι επικαλύψεις και οι συγκρούσεις μεταξύ των αρμοδιοτήτων υπουργών και υπηρεσιών προκαλούν συνεχείς τριβές και αναποτελεσματικότητα. Έτσι, για παράδειγμα, στην πρόληψη των πλημμυρών 41 φορείς έχουν την αρμοδιότητα να πράξουν κατά νόμο, αλλά κανένας εξ αυτών δεν έχει ακέραιη διοικητική ευθύνη. Αυτή επιμερίζεται στο σύνολο των φορέων.
Ο συντονισμός όλων των δομών έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας «κυβέρνησης-εντός-κυβέρνησης», την «Προεδρία της κυβέρνησης», η οποία αποτελείται από 5 Γενικές Γραμματείες: (α) Τη Γενική Γραμματεία του Πρωθυπουργού, (β) τη Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων, (γ) τη Γενική Γραμματεία Συντονισμού, (δ) την Ειδική Γραμματεία Ο.Π.Σ. Παρακολούθησης και Αξιολόγησης του Κυβερνητικού Έργου και (ε) τη Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης. Tο σύνολο των θέσεων της Προεδρίας της Κυβέρνησης ανέρχεται σε τετρακόσιες σαράντα (440), εκ των οποίων εκατό (100) θέσεις μετακλητών υπαλλήλων και τριακόσιες σαράντα (340) οργανικές θέσεις μόνιμων υπαλλήλων δημοσίου δικαίου ή Ιδιωτικού Δικαίου Αορίστου Χρόνου και δημοσιογράφων.
Αλλά το δομικό πλεόνασμα δεν περιορίζεται μόνο στην κεντρική κυβέρνηση.
Πέντε Ανεξάρτητες Αρχές απολαμβάνουν συνταγματικής κατοχύρωσης (ΑΣΕΠ, Συνήγορος Πολίτη, ΕΣΡ, ΑΔΑΕ, Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα) ενώ άλλες 25 Αρχές, που κι αυτές ονομάζονται ανεξάρτητες, δεν αποτελούν παρά υπηρεσιακές μονάδες υπουργείων και η λειτουργία τους εξαρτάται από τις αποφάσεις του προϊσταμένου υπουργού. Επιπροσθέτως, υπάρχουν «αυτοτελείς» δημόσιες υπηρεσίες ομού μετά «αυτοτελών υπηρεσιακών μονάδες», (πχ. αυτοτελείς Διευθύνσεις Πολιτικής Προστασίας, τα αυτοτελή Τμήματα εσωτερικού ελέγχου, παλλαϊκής άμυνας, δημοσίων σχέσεων κοκ. καθώς και υπηρεσίες «ειδικού σκοπού».
Η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση- δηλαδή, το δίκτυο μεταξύ των δημοσίων υπηρεσιών- που θεωρείται η λύση στο πρόβλημα του συντονισμού, εξαντλείται σε ορισμούς που καταλαμβάνουν, στο ν. 5013/23, 16 άρθρα και σε μια ευρύτατη εξουσιοδότηση στο τελευταίο άρθρο του, το 17ο. Σ’ αυτό ορίζεται ότι με απόφαση του υπουργού Εσωτερικών μπορεί να ορίζεται «κάθε άλλο θέμα σχετικό με τη μεθοδολογία κατανομής των αρμοδιοτήτων μεταξύ των επιπέδων διακυβέρνησης». Αυτή η απόφαση, δύο χρόνια μετά την ψήφιση του νόμου, δεν έχει εκδοθεί. Πρόκειται, συνεπώς, για έναν νόμο, ο οποίος έχει περισσότερο συμβολικό παρά ουσιαστικό χαρακτήρα.
Κοινή γενεσιουργός αιτία της δομικής υπερδιόγκωσης είναι ο πελατειασμός. Τα «φέουδα» και τα «βιλαέτια» (με όποιια νομική μορφή) διασφαλίζουν προσλήψεις που εξαργυρώνονται με ψήφους. Η προώθηση των «παγωμένων» μεταρρυθμίσεων (π.χ. «πεδία πολιτικής» αντί των λεπτομερειακών αρμοδιοτήτων) θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια αντίστροφη πορεία, όπου η δομική απίσχνανση δεν θα συνεπάγεται περιορισμένη αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα. Γι αυτές, όμως, δεν έχουμε ακούσει τίποτα, τα τελευταία πολλά χρόνια...
Το πρώτο άρθρο: Η καλή νομοθέτηση αντίδοτο της πολυνομίας, εδώ.
