Η επίσημη ανακοίνωση της διάλυσης του ΡΚΚ στις 12 Μαΐου 2025 αποτελεί ένα ιστορικό ορόσημο, όχι μόνο για την Τουρκία αλλά και για ολόκληρο τον κουρδικό κόσμο. Μια οργάνωση που για σχεδόν μισό αιώνα ταύτισε την ένοπλη δράση με την πολιτική διεκδίκηση, αποφασίζει να εγκαταλείψει τα όπλα, επικαλούμενη ένα «νέο στάδιο αγώνα».
Αν και ο τερματισμός της ένοπλης δράσης μπορεί να ανοίξει δρόμους για πολιτικές λύσεις, η αλήθεια είναι πιο περίπλοκη: το φιλοκουρδικό κίνημα στην Τουρκία διχάζεται, οι Κούρδοι της Συρίας αισθάνονται όλο και μεγαλύτερη ανασφάλεια , ενώ στο Ιράκ ενισχύονται παλιοί ανταγωνισμοί.
Ταυτόχρονα, η όλη διαδικασία παραμένει ευάλωτη σε εσωτερικές και εξωτερικές παρεμβολές, με αχαρτογράφητους κινδύνους.
Τουρκία: Από την ένοπλη αντίσταση στην πολιτική διαπραγμάτευση;
Για την τουρκική κουρδική πολιτική σκηνή, η διάλυση του ΡΚΚ δημιουργεί έναν διττό ορίζοντα: από τη μία, η αποκήρυξη της βίας επιτρέπει τη μετάβαση σε μια πλήρως πολιτική στρατηγική˙ από την άλλη, η απουσία θεσμικών εγγυήσεων δημιουργεί κλίμα καχυποψίας και φόβου εγκλωβισμού.
Το φιλοκουρδικό κόμμα DEM βρίσκεται στο προσκήνιο, καλούμενο να παίξει τον ρόλο ενός εθνικού συνομιλητή, χωρίς να προδώσει το ιστορικό αίτημα της αναγνώρισης των Κούρδων ως πολιτικής και πολιτισμικής οντότητας.
Η ηγεσία του DEM, με δηλώσεις όπως αυτή της Τουλάι Χατιμογλουλάρι, επισημαίνει ότι η διάλυση του ΡΚΚ είναι «διαρθρωτική, όχι επικοινωνιακή», όμως απορρίπτει κάθε ενδεχόμενο συναλλαγής με την κυβέρνηση χωρίς την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων, την άρση της απομόνωσης του Οτζαλάν και τον τερματισμό του καθεστώτος των διορισμένων επιτρόπων στους κουρδικούς δήμους.
Η θέση αυτή, αν και ξεκάθαρη, κινείται σε μια λεπτή ισορροπία: αν το DEM θεωρηθεί υπερβολικά συμβιβαστικό, κινδυνεύει να χάσει την εμπιστοσύνη της βάσης του αλλά αν επιλέξει τη μετωπική ρήξη, ενδέχεται να περιθωριοποιηθεί στο νέο πολιτικό σκηνικό.
Συρία: Εγκατάλειψη ή αναδιοργάνωση;
Η απόφαση του ΡΚΚ έχει προκαλέσει ανησυχία και πολλά ερωτηματικά στους κόλπους των Κούρδων της βόρειας και ανατολικής Συρίας, κυρίως στους κόλπους των YPG και SDF, που διατηρούν στενούς ιδεολογικούς και οργανωτικούς δεσμούς με το Καντίλ, την βάση της ηγεσίας του ΡΚΚ.
Πολλοί βλέπουν στη διάλυση του ΡΚΚ μια de facto αποδυνάμωση του κουρδικού στοιχείου στη Συρία, καθώς ανοίγει τον δρόμο για συμφωνίες της Άγκυρας με τη Δαμασκό εις βάρος των Κούρδων.
Ορισμένοι αναλυτές βλέπουν ωστόσο μια ευκαιρία αναδιοργάνωσης των Κούρδων της Συρίας και εκτιμούν ότι η διάλυση του ΡΚΚ ίσως επιτρέψει στην Άγκυρα να είναι πιο ελαστική απέναντι στους Κούρδους της Συρίας.
Ιράκ: Ανταγωνισμός, μεσολάβηση και εύθραυστες ισορροπίες
Στο βόρειο Ιράκ, το τοπίο είναι εξίσου περίπλοκο. Η Περιφερειακή Κουρδική Κυβέρνηση (KRG) και ειδικά το Κόμμα Δημοκρατίας του Κουρδιστάν (KDP) του Μασούντ Μπαρζανί συμμετέχει ενεργά στην επιτήρηση της διαδικασίας αφοπλισμού, έχοντας, σύμφωνα με δημοσιεύματα, συμφωνήσει με την τουρκική ΜΙΤ για τη δημιουργία σημείων παράδοσης όπλων.
Ωστόσο, οι σχέσεις KDP–PKK είναι διαχρονικά ανταγωνιστικές, και αναλυτές εκτιμούν ότι η εξάρθρωση του Καντίλ θα οδηγήσει σε μονοπώλιο του KDP στον κουρδικό χώρο του Ιράκ, με κόστος για την ιδεολογική πολυφωνία και την εσωτερική συνοχή.
Παράλληλα, παραμένουν άλυτα τα ζητήματα της συμμετοχής του Πατριωτικού Κόμματος Κουρδιστάν (PUK), των Τουρκομανικών και Αραβικών κοινοτήτων στο Κιρκούκ, και της επιρροής του Ιράν σε ομάδες όπως η PJAK.
Το Κουρδιστάν του Ιράκ δεν είναι μια ενιαία πολιτική οντότητα αλλά ένας χώρος συνεχούς διαπραγμάτευσης συμφερόντων, που καθιστά κάθε εξωτερική παρέμβαση -ακόμα και υπέρ της ειρήνης- εύκολα εκτροχιάσιμη.
Τα εμπόδια: Τι μπορεί να πάει στραβά;
Παρά την ιστορικότητα της στιγμής, οι κίνδυνοι εκτροχιασμού είναι υπαρκτοί και πολλαπλοί.
Η διάλυση του ΡΚΚ μπορεί να σηματοδοτεί το τέλος της ένοπλης βίας, αλλά όχι το τέλος του Κουρδικού ζητήματος. Το επόμενο κεφάλαιο γράφεται τώρα – και ο τίτλος του παραμένει ανοιχτός.
