Σε μια Ευρώπη που ακόμη δεν έχει αποφασίσει ποιον θεωρεί «εταίρο» και ποιον «αντίπαλο», η Τουρκία αξιοποιεί με χειρουργική ακρίβεια τις ρωγμές της ΕΕ, χτίζοντας συμμαχίες που δεν θα μπορούσαν έχουν καν φανταστεί πριν από λίγα χρόνια. Η συμφωνία μεταξύ της ιταλικής Leonardo και της τουρκικής Baykar είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια τεχνολογική συνέργεια: είναι η επισημοποίηση μιας «πολιτικής ευθυγράμμισης», όπως τη χαρακτήρισε ο Τούρκος πρόεδρος στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τη Μελόνι, εδώ.
Από «δικτάτορας» στρατηγικός εταίρος
Το κλίμα στις ιταλοτουρκικές σχέσεις μετά από το 2021, όταν ο πρώην Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι αποκάλεσε τον Ταγίπ Ερντογάν «δικτάτορα», εδώ, όχι μόνο έχει αποκατασταθεί αλλά διαμορφώνει νέα δεδομένα.
Σε δηλώσεις μετά την υπογραφή της συμφωνίας, ο διευθύνων σύμβουλος της Leonardo, Ρομπέρτο Τσινγκολάνι, και ο πρόεδρος της Baykar, Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ, τόνισαν τις συμπληρωματικές «συνέργειες» των αμυντικών τεχνολογιών τους. «Τα ηλεκτρονικά συστήματα και τα συστήματα αισθητήρων του Leonardo στο αεροσκάφος μπορούν να είναι συμβατά με τα UAV που κατασκευάζει η Baykar», δήλωσε ο Τσινγκολάνι στο πρακτορείο Αναντολού, εδώ.
Ο Μπαϊρακτάρ επαίνεσε τις τεχνολογίες Διοίκησης, Ελέγχου, Επικοινωνίας, Υπολογιστών και Πληροφοριών (C4I) της Leonardo, ενώ επέκρινε άλλες αμυντικές εταιρείες της ΕΕ, αποκαλώντας τες «μεγάλο κατεστημένο με πολλά τείχη και με πολύ status quo και πολύ χαμηλό επίπεδο ενέργειας», εδώ.
Το δέλεαρ της συνεργασίας
Στον πυρήνα της συνεργασίας βρίσκεται μια προσπάθεια συνδυασμού των ιταλικών ηλεκτρονικών συστημάτων και της αεροναυτικής πιστοποίησης με τις επιχειρησιακές πλατφόρμες της Baykar, ώστε να τοποθετηθούν και οι δύο εταιρείες ως κορυφαίοι παίκτες στην παραγωγή UAV, εδώ.
Η Βαλέρια Τζιανότα, επιστημονική διευθύντρια του Παρατηρητηρίου για την Τουρκία στο Κέντρο Μελετών Διεθνούς Πολιτικής (CesPI), τόνισε ότι «η συνεργασία με την Τουρκία σίγουρα διευκολύνει την ιταλική ενσωμάτωση από υλικοτεχνικής και παραγωγικής άποψης σε περιοχές όπου η Άγκυρα είναι παραδοσιακά παρούσα, από την Κεντρική Ασία έως τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Ενώ η Ιταλία θα λειτουργούσε ως ατμομηχανή που θα επέτρεπε την ενσωμάτωση της τουρκικής παραγωγής στην ευρωπαϊκή αγορά», εδώ.
Τουρκική διείσδυση στην ευρωπαϊκή αγορά όπλων
Το ιταλικό έδαφος γίνεται δίαυλος εισόδου για τουρκική τεχνογνωσία στην καρδιά της Ευρώπης. Ο Σιτκί Εγκελί, αναπληρωτής καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Σμύρνης, εξηγεί τη διπλή στρατηγική: Από τη μια πλευρά, οι τουρκικές εταιρείες εισέρχονται σε μια αγορά με αυξανόμενες αμυντικές δαπάνες. Από την άλλη, οι Ιταλοί κερδίζουν τεχνολογία χωρίς το κόστος της ανάπτυξής της.
Όπως λέει, «η Ιταλία γίνεται γρήγορα το προπύργιο της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας για να διεισδύσει στις ολοένα και πιο επικερδείς αμυντικές αγορές της Ευρώπης. Η Ισπανία και η Πορτογαλία φαίνεται να κινούνται επίσης προς τη συνεργασία με την τουρκική αμυντική βιομηχανία». Και καταλήγει: «Αυτή η μετατόπιση μπορεί στην πραγματικότητα ίσως να είναι ο προάγγελος ενός νέου μπλοκ αμυντικής βιομηχανίας και προμηθειών τόσο εντός της ΕΕ όσο και του ΝΑΤΟ μεταξύ των κορυφαίων κρατών μελών της νότιας πλευράς».
Νομικά εμπόδια και ανοιχτά ζητήματα
Καμία γεωπολιτική προσέγγιση δεν προχωρά χωρίς να ξεπεράσει νομικά και πολιτικά εμπόδια. Η ιταλική νομοθεσία απαιτεί εκτεταμένες αναθεωρήσεις των συμφωνιών που αφορούν εργολάβους εθνικής ασφάλειας και άμυνας, πράγμα που σημαίνει ότι τόσο οι συμφωνίες με την Piaggio Aerospace όσο και με τη Leonardo βρίσκονται υπό αξιολόγηση πριν από την οριστικοποίηση.
Παράλληλα, ζητήματα όπως τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, οι μεταφορές τεχνολογίας και οι έλεγχοι εξαγωγών πρέπει να ρυθμιστούν. Ο Έλιο Καλκάνο της IAI επισημαίνει ότι τα εμπόδια μπορούν να αντιμετωπιστούν με εναλλακτικά εξαρτήματα ή και με παραλλαγές UAV χωρίς εξαρτήματα από χώρες με αυστηρούς περιορισμούς. Την ίδια στιγμή, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Eurodrone, στο οποίο συμμετέχει η Leonardo, έχει μείνει πίσω, εδώ.
«Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε βιομηχανία στην Ευρώπη θα μπορούσε να αναλάβει ηγετικό ρόλο [στην αγορά UAV], επειδή κανείς δεν είναι πραγματικά κυρίαρχος αυτή τη στιγμή», δήλωσε ο Καλκάνο: «Επομένως, νομίζω ότι το παιχνίδι δεν έχει ακόμη παιχτεί και υποψιάζομαι ότι η κίνηση της Leonardo να προσεγγίσει τους Τούρκους ομολόγους της πρέπει να θεωρηθεί ένας τρόπος για να προχωρήσει η έρευνα και η ανάπτυξη που έχει ήδη γίνει από την Τουρκία και έχει ήδη αποδειχθεί στο πεδίο της μάχης».
Διπλωματικά οφέλη και πολιτική σύγκλιση
Πέρα από την τεχνολογία και τα UAV, η συμφωνία Baykar–Leonardo φέρνει μαζί της και πολιτικό συμβολισμό. Ο Ρικάρντο Γκάσκο του ινστιτούτου IstanPol ερμήνευσε τις δηλώσεις του Τσινγκολάνι ως ενδείξεις πολιτικής στήριξης από την ΕΕ: «Υπήρχε βαθιά πολιτική βούληση για την ανάπτυξη αυτής της συνεργασίας. Είναι ίσως η πρώτη φορά που όχι μόνο η Τουρκία χρειάζεται την ΕΕ, αλλά και η ΕΕ χρειάζεται πάρα πολύ την Τουρκία από άποψη ασφάλειας», πρόσθεσε. «Έτσι, η Τουρκία παίζει αυτό το χαρτί πολύ καλά, πιστεύω, από διπλωματικής άποψης».
Η Άγκυρα δεν περιμένει πια προσκλήσεις στο ευρωπαϊκό τραπέζι. Φέρνει δικά της πιάτα, δικές της συνταγές και —όπως όλα δείχνουν— δικά της drones.
