Με το δολάριο να παραπαίει, θα μπορούσε να έχει έρθει η στιγμή του ευρώ; Τόσο η Christine Lagarde, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), όσο και ο Paschal Donohoe, μίλησαν πρόσφατα για τρόπους ενίσχυσης του διεθνούς ρόλου του νομίσματος. Και αν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αδράξουν τη στιγμή, δυνητικά κοσμοϊστορικές αλλαγές στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική τάξη θα μπορούσαν να λειτουργήσουν προς όφελος της Ευρώπης.
Σήμερα το ευρώ είναι σταθερά αλλά με μεγάλη απόσταση δεύτερο μετά το δολάριο, καθώς αντιπροσωπεύει το ένα πέμπτο των παγκόσμιων αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών έναντι των τριών πέμπτων του δολαρίου, με παρόμοιους αριθμούς για την έκδοση ομολόγων σε ξένο νόμισμα. Κατά την τελευταία δεκαετία, καθώς ο κόσμος διαφοροποιήθηκε σταδιακά από το δολάριο, το ευρώ αγωνίστηκε να κερδίσει έδαφος. Ωστόσο, ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι πιστεύουν τώρα ότι αυτό μπορεί να αλλάξει, για τέσσερις λόγους.
Ο πρώτος είναι ότι η χρηματοοικονομική αρχιτεκτονική της ευρωζώνης έχει γίνει πιο ασφαλής. Η ΕΚΤ έχει αναδειχθεί σε δανειστή έσχατης καταφυγής σχεδόν κατ' όνομα, μια διαδικασία που ξεκίνησε ως απάντηση στην κρίση του ευρώ υπό τον Μάριο Ντράγκι, τον τότε πρόεδρο της κεντρικής τράπεζας. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του covid-19 η τράπεζα θέσπισε ένα πρόγραμμα αγοράς ομολόγων με προϋπολογισμό άνω του 1,8 τρισ. ευρώ (2,1 τρισ. δολάρια). Όταν οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων διευρύνθηκαν δυσάρεστα γρήγορα εν μέσω πληθωρισμού το 2022, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δημιούργησαν ένα πρόγραμμα απεριόριστης αγοράς ομολόγων για να αποτρέψουν την εκτίναξη τέτοιων περιθωρίων στο μέλλον. Επιπλέον, η ΕΚΤ έχει πλέον εδραιωθεί ως ο επόπτης των 114 μεγαλύτερων τραπεζών της Ευρώπης, οι οποίες κατέχουν μαζί το 82% του συνολικού τραπεζικού ενεργητικού της ηπείρου.
Συν τοις άλλοις, οι επενδύσεις στην Ευρώπη έχουν γίνει πιο απλές - ένας δεύτερος λόγος αισιοδοξίας. Το ταμείο της Ευρώπης για την αποκατάσταση της πανδημίας δημιούργησε πολλά κοινά χρέη, και συνεπώς ασφαλή περιουσιακά στοιχεία που είναι πραγματικά ευρωπαϊκά.
Ο τρίτος λόγος είναι ότι τα θεσμικά όργανα της Ευρώπης φαίνονται πλέον πιο ελκυστικά, τουλάχιστον σε σύγκριση με τα αμερικανικά. Το κράτος δικαίου είναι κεντρικό στοιχείο σε κάθε πτυχή της ΕΕ- οι έλεγχοι και οι ισορροπίες του μπλοκ δεν αμφισβητούνται. Ούτε και η ευρεία συναίνεση, που διαμορφώθηκε επί δεκαετίες συμβιβασμών και συνδιαλλαγής, ότι η ΕΕ πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ανοικτή στο εμπόριο και τις ξένες επενδύσεις. Η ΕΚΤ έχει δημιουργήσει ένα πλαίσιο για την παροχή ρευστότητας σε χώρες εκτός ευρώ, το οποίο θα μπορούσε να είναι πιο ελκυστικό για τις χώρες που πλήττονται από την κρίση από ό,τι οι γραμμές ανταλλαγής της Fed, αν ο κ. Τραμπ συνεχίσει την τρέχουσα πορεία του.
Και υπάρχει και ο τελευταίος λόγος αισιοδοξίας: Η κατάσταση του διεθνούς εμπορίου. Καθώς η Αμερική αποσύρεται από το παγκόσμιο εμπόριο, η Ευρώπη θα έρθει να διαδραματίσει σημαντικότερο ρόλο. Τα αγαθά και οι υπηρεσίες που τιμολογούνται σε ευρώ θα δημιουργήσουν βοηθητικές αγορές στο νόμισμα, μεταξύ άλλων στη χρηματοδότηση του εμπορίου, την ασφάλιση και τα παράγωγα αντιστάθμισης για τα επιτόκια και τα νομίσματα. Αν και τα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα συναλλάγματος εξακολουθούν να κυριαρχούνται από το δολάριο, τα παράγωγα επιτοκίων σε ευρώ έχουν πρόσφατα ξεπεράσει εκείνα του δολαρίου. Οι νέες εμπορικές διασυνδέσεις θα οδηγήσουν επίσης στη δημιουργία πιστωτικών και καταθετικών λογαριασμών με βάση το ευρώ σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι με τη σειρά τους θα δημιουργήσουν ζήτηση για περιουσιακά στοιχεία σε ευρώ και, τελικά, αποθεματικά κεντρικών τραπεζών σε ευρώ, δεδομένου ότι κάθε δανειστής έσχατης καταφυγής πρέπει να αποθεματοποιήσει τα νομίσματα που κατέχουν τα τοπικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
