Τί είναι: Η ρήτρα διαφυγής, την πατρότητα της οποίας διεκδικεί η ελληνική κυβέρνηση, ορίζει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θα υπολογίζει ένα μέρος των αμυντικών δαπανών κάθε κράτους μέλους της ΕΕ στο δημοσιονομικό τους έλλειμμα, για να τα διευκολύνει να δανειστούν και να δαπανήσουν για την άμυνα.
Η ουσία: Στην πραγματικότητα, είτε υπολογίζει είτε δεν υπολογίζει η Κομισιόν την αύξηση του ελλείμματος και του χρέους κάθε κράτους, θα τα υπολογίζουν οι αγορές και θα προσαυξάνουν τα επιτόκια δανεισμού. Εναλλακτική θα ήταν ο κοινός δανεισμός της ΕΕ και, με το προϊόν αυτού του δανεισμού, η επιχορήγηση των κρατών μελών.
Η εναλλακτική: Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία έχουν διατυπώσει τη διαφωνία τους με τις προτάσεις της φον ντερ Λάιεν και αντιπρότειναν οι αυξημένες αμυντικές δαπάνες να γίνουν κυρίως με κοινό δανεισμό και δωρεάν επιχορηγήσεις προς τα κράτη μέλη, στο μοντέλο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Επιβαρύνονται: Με τη ρήτρα διαφυγής, υποτίθεται ότι εξυπηρετούνται αλλά στην πραγματικότητα επιβαρύνονται τα κράτη με αδύναμη δημοσιονομική θέση και μεγάλα χρέη. Εξωθούνται σε περαιτέρω υπερχρέωση, με επιβάρυνση της εξυπηρέτησης των δανείων τους και, τελικά, σε περιορισμό των δαπανών για παιδεία, υγεία, πρόνοια.
Κερδίζουν: Πρώτα και κύρια η Γερμανία. Αφενός, αποκλείεται ο κοινός δανεισμός όπως επιθυμεί. Αφετέρου, η ρήτρα διαφυγής της λύνει τα χέρια να προσφέρει στις εθνικές επιχειρήσεις της άφθονες επιχορηγήσεις, που νοθεύουν τον ανταγωνισμό και διαλύουν κάθε έννοια ενιαίας αγοράς -ό,τι, δηλαδή, έκανε και στην πανδημία.
Καθ’ ημάς: Η ελληνική κυβέρνηση αποκτά την ευχέρεια να κάνει παροχές με λεφτά που δεν θα είναι πραγματικά, αλλά προϊόν λογιστικών τεχνασμάτων. Έστω «εντός ορίων», για να χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του πρωθυπουργού. Μπορεί η ρήτρα διαφυγής να μην δημιουργεί, πραγματικά, δημοσιονομικό χώρο -όπως τόνισε και το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής- αλλά τον δημιουργεί πλασματικά. Τα logistics είναι εδώ.
