Ο εν αναμονή καγκελάριος της Γερμανίας δεν περίμενε τα τελικά αποτελέσματα των εκλογών στη χώρα του την Κυριακή για να προαναγγείλει μια νέα εποχή στην Ευρώπη.
Δηλώνοντας ότι οι ΗΠΑ αδιαφορούν για τη μοίρα αυτής της ηπείρου, ο Φρίντριχ Μερτς αμφισβήτησε το μέλλον του ΝΑΤΟ και ζήτησε από την Ευρώπη να ενισχύσει τη δική της άμυνα. Γρήγορα.
Αυτός ο τόνος από τον στενό σύμμαχο των ΗΠΑ -και ειδικά από τον Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος είναι γνωστός ως ένθερμος Ατλαντιστής- θα ήταν αδιανόητος ακόμη και πριν από μερικούς μήνες.
Είναι μια σεισμική μετατόπιση. Μπορεί να μοιάζει με υπερβολή, αλλά αυτό που βιώνουμε τώρα όσον αφορά τις διατλαντικές σχέσεις είναι πρωτοφανές εδώ και 80 χρόνια από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις έχουν σοκαριστεί από την κυβέρνηση Τραμπ, η οποία υπονόησε ότι θα μπορούσε να ανακαλέσει τις εγγυήσεις ασφαλείας προς την Ευρώπη, που ισχύουν από το 1945.
«Δεν θα πίστευα ποτέ ότι θα έπρεπε να πω κάτι τέτοιο σε τηλεοπτική εκπομπή, αλλά, μετά τις δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ την περασμένη εβδομάδα (...) είναι σαφές ότι αυτή η κυβέρνηση δεν ενδιαφέρεται πολύ για τη μοίρα της Ευρώπης», είπε ο Φρίντριχ Μερτς κατά τη διάρκεια του καθιερωμένου μετεκλογικού πάνελ, την Κυριακή.
«Η απόλυτη προτεραιότητά μου θα είναι να ενισχύσω την Ευρώπη όσο το δυνατόν γρηγορότερα, ώστε, βήμα προς βήμα, να επιτύχουμε πραγματικά την ανεξαρτησία από τις ΗΠΑ», πρόσθεσε.
Ο Μερτς άφησε να εννοηθεί ότι η προσπάθεια ήταν τόσο επείγουσα που δεν ήταν σίγουρος αν οι ηγέτες της υπερατλαντικής συμμαχίας, που θα συγκεντρωθούν για μια σύνοδο κορυφής τον Ιούνιο, «θα συνεχίσουν να μιλούν για το ΝΑΤΟ στην τρέχουσα μορφή του ή αν θα πρέπει να δημιουργήσουμε πολύ πιο γρήγορα μια ανεξάρτητη ευρωπαϊκή αμυντική ικανότητα».
Είναι σημαντικό ότι ο επερχόμενος καγκελάριος έθεσε την Αμερική του Ντόναλντ Τραμπ στο ίδιο επίπεδο με τη Ρωσία - που στη Γερμανία θεωρείται ως απειλή ασφαλείας για την Ευρώπη ευρύτερα. «Είμαστε κάτω από τόσο τεράστια πίεση από δύο πλευρές, που η απόλυτη προτεραιότητά μου τώρα είναι πραγματικά να δημιουργήσω ενότητα στην Ευρώπη», είπε ο Μερτς.
Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου μεταβαίνει στην Ουάσιγκτον την Πέμπτη, μετά την επίσκεψη χθες από τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν.
Ο Φρίντριχ Μερτς παραδέχεται, έμμεσα, την αίσθηση του Fomo (fear of missing out) - τον φόβο μην χάσεις την ευκαιρία. Δικαιωματικά η Γερμανία θα πρέπει να είναι κι αυτή εκεί, αυτή την εβδομάδα, λέει. Το Βερολίνο είναι μια από τις τρεις μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης, μαζί με τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Και με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία να αλληλογοητεύονται τώρα μεταξύ τους, για -αλλά όχι με- την Ουκρανία, δίνουν την αίσθηση μιας παγκόσμιας επιστροφής στην πολιτική των μεγάλων δυνάμεων.
Αλλά η Γερμανία έλειπε εδώ και αρκετό καιρό από την ευρωπαϊκή και παγκόσμια σκηνή. Η απερχόμενη κυβέρνηση αποδυναμώθηκε και αποσπάστηκε από αέναους εσωτερικούς διαπληκτισμούς. Αυτό εξόργισε τους Γερμανούς ψηφοφόρους, που ήθελαν να εστιάσει επειγόντως στην οικονομία και τη μετανάστευση, αλλά και τους Ευρωπαίους συμμάχους, που απαιτούσαν δράση για τη Ρωσία, την ασφάλεια και την άμυνα.
Ο Μερτς λέει ότι κορυφαία προτεραιότητα για τη Γερμανία είναι η επιστροφή της στα διεθνή δρώμενα.
Η χώρα είναι ήδη ο δεύτερος μεγαλύτερος χορηγός στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία, μετά τις ΗΠΑ. Ο Μερτς θέλει να συνεχίσει αυτή την υποστήριξη, αλλά, σε αντίθεση με τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, είναι επιφυλακτικός σχετικά με την ιδέα της αποστολής στρατιωτών στην Ουκρανία, για να επιβλέψει μια ενδεχόμενη κατάπαυση του πυρός.
Ωστόσο, με βάση το ιστορικό της Γερμανίας, ένα «όχι» τώρα, δεν σημαίνει ένα «όχι» για πάντα στη δέσμευση στρατευμάτων ή τη συμμετοχή σε οποιαδήποτε μορφή μπορεί να πάρει μια ευρωπαϊκή «δύναμη καθησυχασμού» στην Ουκρανία.
Προς το παρόν, οι στρατιώτες για τους οποίους ανησυχούν περισσότερο οι Γερμανοί είναι οι 35.000 Αμερικανοί, που σταθμεύουν στη χώρα τους, οι οποίοι τους κάνουν να αισθάνονται ασφάλεια.
Είναι πολύ ασυνήθιστο να αποτελεί η εξωτερική πολιτική το κύριο μέλημα των ψηφοφόρων την ώρα των εκλογών. Αλλά στη Γερμανία αυτό το Σαββατοκύριακο, παράλληλα με την οικονομία και τη μετανάστευση, ο ένας ψηφοφόρος μετά τον άλλο δήλωνε ότι ανησυχεί για την ειρήνη στην Ευρώπη και αισθάνεται πολύ ανασφαλής.
Τον Νοέμβριο, το υπουργείο Εσωτερικών της Γερμανίας είχε δηλώσει ότι καταρτίζει κατάλογο με αποθήκες που θα μπορούσαν να παρέχουν σε πολίτες καταφύγιο σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η Ουκρανία μπορεί να είναι μακριά, αλλά οι Γερμανοί αισθάνονται μεγάλους κινδύνους από τη Ρωσία για δύο λόγους:
Πρώτον, για την ποσότητα στρατιωτικού εξοπλισμού που έχει στείλει η χώρα τους στην Ουκρανία. Η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), με το σύνθημά της «Πρώτα η Γερμανία», έκανε εκστρατεία για να αποδεσμευτεί το Βερολίνο από το Κίεβο και να αποκαταστήσει τις σχέσεις με τη Ρωσία. Μια στρατηγική που δεν διαφέρει από αυτή του Ντόναλντ Τραμπ..
Δεύτερον, πολλοί στη Γερμανία πιστεύουν ότι αν η Ρωσία θέλει πραγματικά να αποσταθεροποιήσει την Ευρώπη, μπορεί να μπει στον πειρασμό να χτυπήσει μία από τις Τρεις Μεγάλες δυνάμεις με πύραυλο μεγάλου βεληνεκούς.
Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι πυρηνικές δυνάμεις. Η Γερμανία δεν είναι. Ακόμη και ο συμβατικός στρατός της είναι θλιβερά υποστελεχωμένος και ανεπαρκής (προς τεράστιο εκνευρισμό των Ευρωπαίων εταίρων), οπότε η Γερμανία φοβάται ότι είναι ένας εύκολος στόχος. Πολύ περισσότερο εάν ο πρόεδρος Τραμπ αποσύρει τις αμερικανικές δυνάμεις από τη Γερμανία, καθώς έχει δεσμευτεί να μειώσει σημαντικά την παρουσία των αμερικανικών στρατευμάτων στην Ευρώπη συνολικά.
Η γερμανική αίσθηση βαθιάς εσωτερικής ανασφάλειας ώθησε τον Φρίντριχ Μερτς να υποστηρίξει την περασμένη εβδομάδα ότι θα πρότεινε στη Γαλλία και τη Βρετανία να σχηματίσουν μια ευρωπαϊκή πυρηνική ομπρέλα, που θα αντικαταστήσει τις πυρηνικές εγγυήσεις των ΗΠΑ.
Είναι μια ιδέα που είναι εύκολο να προβληθεί στο πλαίσιο μιας προεκλογικής καμπάνιας, αλλά στην πραγματικότητα είναι εξαιρετικά περίπλοκη.
Προσγείωση την πραγματικότητα: Ο Φρίντριχ Μερτς θα χρειαστεί πολλά χρήματα για τα σχέδιά του να εξασφαλίσει τη Γερμανία και την Ευρώπη, και η οικονομία της Γερμανίας βρίσκεται σε ύφεση.
Πρέπει επίσης να καταλήξει σε συμφωνία με τον εταίρο ή τους εταίρους του συνασπισμού, με τους οποίους θα σχηματίσει την επόμενη γερμανική κυβέρνηση, καθώς και με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο. Και μπορεί να μην θέλουν να στείλουν ένα τόσο σκληρό μήνυμα κατά των ΗΠΑ.
Αυτές οι εκλογές μπορεί να προμηνύουν ισχυρότερη ηγεσία από τη Γερμανία στην Ευρώπη. Είναι όμως έτοιμη η υπόλοιπη Ευρώπη;
