Η κυβέρνηση Μπάιντεν πέρασε τέσσερα χρόνια χτίζοντας ένα ενιαίο μέτωπο με την Ευρώπη για να αντιμετωπίσει την Κίνα. Ένα μήνα μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, αυτό το ενιαίο μέτωπο γίνεται παράπλευρη ζημιά καθώς η νέα κυβέρνηση ανατρέπει δραματικά την προσέγγιση του πρώην προέδρου, συνάπτει φιλία με τη Ρωσία και αποξενώνει την Ευρώπη.
Αφού πέρασε ο οδοστρωτήρας Τραμπ, η Κίνα διερευνά τώρα ευκαιρίες για να οικοδομήσει το δικό της ενιαίο μέτωπο με την Ευρώπη.
Στη Διάσκεψη Ασφάλειας του Μονάχου, ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Βανγκ Γι, είχε μια σειρά από συναντήσεις με Ευρωπαίους ηγέτες και τους απηύθυνε άμεση έκκληση στην ομιλία του: «Η Κίνα έβλεπε πάντα στην Ευρώπη έναν σημαντικό πόλο στον πολυπολικό κόσμο. … Η Κίνα είναι πρόθυμη να συνεργαστεί με την ευρωπαϊκή πλευρά για να εμβαθύνει τη στρατηγική επικοινωνία και την αμοιβαία επωφελή συνεργασία», είπε.
Σε αντίθεση με την προσέγγιση του Τραμπ, να βάλει στο περιθώριο την Ουκρανία για να συζητήσει το τέλος του πολέμου απευθείας με τη Ρωσία, ο Βάνγκ κέρδισε την εύνοια των Ευρωπαίων ομολόγων του υποστηρίζοντας το δικαίωμά τους για μια θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Στη συνάντησή του με την επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Κάγια Κάλλας, ο Βανγκ είπε ότι η Κίνα «υποστηρίζει τον σημαντικό ρόλο της Ευρώπης στις ειρηνευτικές συνομιλίες».
«Η ένταση της τριβής ΗΠΑ-ΕΕ προσφέρει σίγουρα στο Πεκίνο μια φανταστική ευκαιρία να συμφιλιωθεί με την ΕΕ και πολλές ευρωπαϊκές χώρες που έχουν αγανακτήσει με την πολιτική της Κίνας για τη Ρωσία», δήλωσε ο Xuewu Gu, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών και Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου της Βόννης.
Φυσικά, η Ευρώπη δεν θα ξεχάσει εύκολα την υποστήριξη της Κίνας στην πολεμική προσπάθεια της Ρωσίας, η οποία υπήρξε βασικός παράγοντας για την απομάκρυνση των Βρυξελλών από το Πεκίνο τα τελευταία τρία χρόνια. Όμως, καθώς ο Τραμπ πιέζει τα ευρωπαϊκά έθνη να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες στο 5% και δείχνει ότι η υποστήριξη των ΗΠΑ προς το μπλοκ μπορεί να εξασθενήσει, οι Ευρωπαίοι ηγέτες ίσως τσιμπήσουν το δόλωμα.
Επιπλέον, η ΕΕ και η Κίνα μοιράζονται επίσης μια κοινή δυσκολία, η οποία μπορεί να τους φέρει κοντά. Ο Τραμπ έχει ήδη επιβάλει νέους δασμούς και στους δύο: δασμούς 10% σε όλα τα κινεζικά προϊόντα και δασμούς 25% στις εισαγωγές αλουμινίου και χάλυβα από όλες τις χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ευρωπαίων συμμάχων. Και περισσότεροι δασμοί βρίσκονται καθ’ οδόν. Ο Τραμπ έχει δεσμευτεί να κάνει το εμπόριο των ΗΠΑ «αμοιβαίο» σε όλο τον κόσμο.
Καθώς η ΕΕ αντιμετωπίζει μια αυξανόμενη οικονομική επιβάρυνση από τους δασμούς και τις αυξημένες αμυντικές δαπάνες, η Κίνα μπορεί να γίνει πιο ουσιαστικό οικονομικό σωσίβιο.
«Ορισμένες μεγάλες οικονομίες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ειδικά η Γερμανία ή κάποιες άλλες, νομίζω ότι θα προσπαθήσουν να έχουν σχέσεις πιο ισορροπημένες μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ, γιατί όταν έχετε περισσότερους δασμούς από την Ουάσιγκτον προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Γερμανία και ορισμένες άλλες οικονομίες, θα υποφέρουν πολύ», δήλωσε ο Cui Hongjian, καθηγητής στο Beijing Foreign Studies Academy of Regional and Global Governance.
Η ΕΕ αποχώρησε από μια συνολική εμπορική συμφωνία με την Κίνα στις αρχές του 2021. Ο Cui πρότεινε ότι και οι δύο πλευρές ενδέχεται να συνεργαστούν για να αναβιώσουν αυτή η συμφωνία για να αμβλύνουν τον αντίκτυπο των δασμών των ΗΠΑ.
Ορισμένα ευρωπαϊκά έθνη έχουν ήδη σηματοδοτήσει μεγαλύτερο άνοιγμα προς την Κίνα. Η Γερμανία, η οποία έχει σημαντική εμπορική και μεταποιητική σχέση με τη χώρα, δεν ήταν τόσο σκληρή στη στάση της έναντι του Πεκίνου τα τελευταία χρόνια. Για παράδειγμα, πέρσι ψήφισε κατά των δασμών της ΕΕ στις εισαγωγές κινεζικών ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Το Ηνωμένο Βασίλειο, υπό την ηγεσία των Εργατικών, έχει επίσης αυξήσει τις διπλωματικές του επαφές με την Κίνα.
Σε πρόσφατες ομιλίες, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία προηγουμένως ηγήθηκε της δυναμικής στροφής της πολιτικής της ΕΕ έναντι της Κίνας, υπαινίχθηκε επίσης μια πιθανή αναθέρμανση. «Θα συνεχίσουμε να περιορίζουμε τον κίνδυνο από την οικονομική μας σχέση, όπως κάναμε τα τελευταία χρόνια. Αλλά υπάρχει επίσης περιθώριο για εποικοδομητική συνεργασία με την Κίνα και εξεύρεση λύσεων προς το αμοιβαίο συμφέρον μας. Και νομίζω ότι μπορούμε να βρούμε συμφωνίες που θα ήταν δυνατόν ακόμη και να επεκτείνουν τους εμπορικούς και επενδυτικούς δεσμούς μας. Είναι μια λεπτή γραμμή που πρέπει να περπατήσουμε», είπε στους πρεσβευτές της ΕΕ που συγκεντρώθηκαν στις Βρυξέλλες στις αρχές Φεβρουαρίου, επαναλαμβάνοντας τα σχόλια που έκανε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας τον προηγούμενο μήνα.
Ωστόσο, η δυναμική ΗΠΑ-Κίνας-ΕΕ είναι ακόμα πολύ ρευστή. «Πιστεύουμε ότι, υπό τις πιέσεις της δεύτερης θητείας Τραμπ, θεωρητικά υπάρχει η ευκαιρία για το Πεκίνο και τις Βρυξέλλες να επιστρέψουν στην πραγματιστική συνεργασία», δήλωσε ο Shi Yan, συνεργάτης στο Κέντρο Διεθνούς Ασφάλειας και Στρατηγικής του Πανεπιστημίου Tsinghua. «Αλλά και πάλι, οι ΗΠΑ είναι ένας παράγοντας. Δεν είμαστε σίγουροι τώρα τι είδους πιέσεις θα υπάρξουν από τις Ηνωμένες Πολιτείες προς την Ευρώπη για τη στάση της απέναντι στην Κίνα, γιατί κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ ήταν πολύ άσχημα». Σε ένα παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της πρώτης κυβέρνησης Τραμπ, αξιωματούχοι των ΗΠΑ πίεσαν την ΕΕ να αποκλείσει την τεχνολογία της Huawei από τα δίκτυα 5G, με σχετική επιτυχία.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, εν τω μεταξύ, κατεβαίνουν στην Ουάσιγκτον για να προσπαθήσουν να φλερτάρουν τον Τραμπ και την ομάδα του. Την Τετάρτη, ο Μάρος Σέφτσοβιτς, ο Ευρωπαίος επίτροπος για το εμπόριο και την οικονομική ασφάλεια, συναντήθηκε στην Ουάσιγκτον με τον υπουργό Εμπορίου των ΗΠΑ, Χάουαρντ Λούτνικ. Στη συνάντηση, η ΕΕ επανήλθε στην ιδέα ενός ενιαίου μετώπου κατά της Κίνας. «Ως στενότεροι σύμμαχοι, ως διατλαντικοί εταίροι, συζητήσαμε επίσης πώς να αντιμετωπίσουμε την Κίνα, ειδικά από την άποψη των μη εμπορικών πρακτικών, της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας, που θα έλεγα ότι είναι τα θέματα με τα οποία ασχολούμαστε και στην Ευρωπαϊκή Ένωση», είπε ο Σέφτσοβιτς στους δημοσιογράφους.
Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν και ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Κιρ Στάρμερ, έχουν προγραμματίσει να επισκεφθούν τον Τραμπ την επόμενη εβδομάδα, κάτι που μπορεί να αλλάξει τον διατλαντικό τόνο.
«Νομίζω ότι πρέπει ακόμα να περιμένουμε να δούμε πώς θα καταλήξει αυτό. Μερικοί άνθρωποι είναι σοκαρισμένοι, κάποιοι είναι θυμωμένοι στην Ευρώπη, αλλά δεν νομίζω ότι υπάρχει όρεξη για πραγματικά στενές σχέσεις με την Κίνα. Υπάρχει μια όρεξη να διατηρήσουμε, σε γενικές γραμμές, αυτή την πολιτική που είχαμε, μειώνοντας λίγο την κριτική στην Κίνα», δήλωσε η Λιζελότε Όντγκαρντ, επισκέπτης συνεργάτης του Hudson Institute.
