Ο Τραμπ λέει ότι θέλει να «κάνει μια συμφωνία» για να «σταματήσει αυτός ο γελοίος πόλεμος» στην Ουκρανία. Το τηλεφώνημά του με τον Πούτιν και μια συνάντηση που αναμένεται αυτή την εβδομάδα μεταξύ Αμερικανών και Ρώσων αξιωματούχων στη Σαουδική Αραβία, έχουν αυξήσει τις προσδοκίες ότι οι διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να τερματίσουν τις μάχες που συνεχίζονται επί τρία χρόνια. Αλλά πώς θα λειτουργούσαν στην πραγματικότητα αυτές οι συνομιλίες; Ποιος θα συμμετέχει; Πώς θα μπορούσε να μοιάζει μια συμφωνία;
*** *** ***
Αυτή τη στιγμή, η Ουκρανία έχει λίγες επιλογές για να αντιστρέψει τα πρόσφατα κέρδη της Ρωσίας στο πεδίο της μάχης. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε συμφωνία είναι πιθανό να περιλαμβάνει οδυνηρές παραχωρήσεις από την Ουκρανία, οι οποίες θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως επιβράβευση της επιθετικότητας του κ. Πούτιν από τον κ. Τραμπ. Σημαίνει επίσης ότι η Ρωσία είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα προβάλλει πολλές απαιτήσεις στις διαπραγματεύσεις.
Αλλά ο κ. Πούτιν μπορεί να έχει τα δικά του κίνητρα για να κάνει μια συμφωνία. Η οικονομία της Ρωσίας κινδυνεύει με πολύ έντονο πληθωρισμό εν μέσω τεράστιων δαπανών για τον πόλεμο, ενώ ο στρατός υφίσταται περίπου 1.000 ή περισσότερα θύματα την ημέρα. Και μια διευθέτηση για την Ουκρανία θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για μείωση των δυτικών κυρώσεων. Η Ρωσία και η Ουκρανία σημείωσαν πρόοδο προς την επίτευξη συμφωνίας όταν διαπραγματεύτηκαν για τελευταία φορά απευθείας, την άνοιξη του 2022. Και ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι είναι πιθανή μια συμφωνία που θα ικανοποιούσε τον κ. Πούτιν διατηρώντας παράλληλα κάποια μορφή κυριαρχίας και ασφάλειας για την Ουκρανία.
Ποιος θα καθίσει στο τραπέζι
Η κυβέρνηση Μπάιντεν προσπάθησε να απομονώσει διπλωματικά τη Ρωσία και είπε ότι οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις για την τύχη της Ουκρανίας έπρεπε να περιλαμβάνουν τους Ουκρανούς. Ο κ. Τραμπ εγκατέλειψε αυτή την προσέγγιση στις 12 Φεβρουαρίου, όταν συζήτησε για την Ουκρανία σε μια μακρά συνομιλία με τον κ. Πούτιν και στη συνέχεια είπε ότι θα «ενημέρωνε» τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Τώρα είναι η Ουκρανία που φαίνεται απομονωμένη. Ο κ. Ζελένσκι είπε ότι δεν προσκλήθηκε σε συζητήσεις αυτή την εβδομάδα μεταξύ κορυφαίων βοηθών του κ. Τραμπ και των Ρώσων ομολόγων τους στη Σαουδική Αραβία. Οι ευρωπαϊκές χώρες μπορεί επίσης να αποκλειστούν, παρόλο που η συνολική βοήθεια της Ευρώπης στην Ουκρανία από την έναρξη του πολέμου, περίπου 140 δισεκ. δολάρια, είναι μεγαλύτερη από αυτή που έχουν προσφέρει οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Το εδαφικό
Η Ουκρανία έχει δηλώσει ότι δεν θα αναγνωρίσει ποτέ καμία αλλαγή στα σύνορά της. Η Ρωσία δεν διεκδικεί μόνο το 20% της χώρας που ήδη ελέγχει, αλλά και τις ουκρανικές εκτάσεις σε τέσσερις επαρχίες που δεν ελέγχει πλήρως.
Ένας πιθανός συμβιβασμός: Πάγωμα των μαχών. Η Ρωσία διατηρεί τον έλεγχο των εδαφών που έχει ήδη καταλάβει, αλλά σταματά να πολεμά για περισσότερα. Η Ουκρανία και η Δύση δεν αναγνωρίζουν επίσημα την προσάρτηση από τη Ρωσία, παρόλο που η Ρωσία διατηρεί τις ευρύτερες εδαφικές διεκδικήσεις της. Μια συμφωνία θα μπορούσε να ορίζει ότι οι εδαφικές διαφορές θα επιλυθούν ειρηνικά κάποια στιγμή στο μέλλον, ας πούμε σε 10 ή 15 χρόνια, όπως πρότειναν οι Ουκρανοί διαπραγματευτές για το καθεστώς της Κριμαίας στις ειρηνευτικές συνομιλίες του 2022.
Υπάρχει και το Κουρσκ. Η Ουκρανία εξακολουθεί να κατέχει περίπου 500 τετραγωνικά χιλιόμετρα εδάφους στην επαρχία Κουρσκ της Ρωσίας. Αν ξεκινήσουν οι συνομιλίες προτού η Ρωσία καταφέρει να απωθήσει τα ουκρανικά στρατεύματα από εκεί, η Ουκρανία μπορεί ακόμα να είναι σε θέση να βρει έναν τρόπο να ανταλλάξει την υποχώρηση από το Κουρσκ με παραχωρήσεις από τη Ρωσία.
Το ΝΑΤΟ και η Ε.Ε.
Η Ουκρανία περιγράφει την ένταξη στο ΝΑΤΟ ως το κλειδί αυτής της προστασίας. Η Ρωσία περιγράφει την πιθανότητα να ενταχθεί η Ουκρανία στη συμμαχία ως υπαρξιακή απειλή για τη δική της ασφάλεια. Θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως συμβιβασμός να παραμείνει ανοιχτός ο δρόμος για την ένταξη της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά όχι στο ΝΑΤΟ.
Εγγυήσεις ασφάλειας
Αν αποκλειστεί η ένταξη στο ΝΑΤΟ, ο κ. Ζελένσκι ζήτησε την ανάπτυξη 200.000 ξένων στρατιωτών στην Ουκρανία για να διασφαλίσουν την κατάπαυση του πυρός. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι η Δύση δεν μπορεί να προσφέρει μια τόσο μεγάλη δύναμη. Ο Βρετανός πρωθυπουργός, δήλωσε ότι η χώρα του θα είναι έτοιμη να δεσμεύσει έναν απροσδιόριστο αριθμό ειρηνευτικών στρατευμάτων.
Αλλά η Ρωσία θέλει τις δικές της «εγγυήσεις ασφαλείας» για να εξασφαλίσει ότι η Ουκρανία δεν θα προσπαθήσει να αποκαταστήσει τη στρατιωτική της ικανότητα και να ανακαταλάβει τα κατεχόμενα εδάφη. Θέλει να περιορίσει το μέγεθος του στρατού της Ουκρανίας και να απαγορεύσει τα ξένα στρατεύματα στη χώρα.
Αυτό θεωρείται από όλους η πιο δύσκολη πτυχή, οποιασδήποτε διαπραγμάτευσης. Μια ομάδα εμπειρογνωμόνων με επικεφαλής τον Μάρκ Γουέλερ, καθηγητή διεθνούς δικαίου στο Κέιμπριτζ που ειδικεύεται στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, έχει συντάξει μια πιθανή συμφωνία που προβλέπει έναν συμβιβασμό: Ανάπτυξη μιας μικρής διεθνούς δύναμης 7.500 στελεχών από χώρες αποδεκτές τόσο από τη Ρωσία όσο και από την Ουκρανία για να διατηρηθεί η ειρήνη στην πρώτη γραμμή.
ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη
Ο κ. Πούτιν ισχυρίζεται ότι ο πόλεμος του δεν αφορά μόνο την Ουκρανία, αλλά ότι έχει επίσης στόχο να αναγκάσει τη Δύση να αποδεχθεί μια νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Ευρώπη.
Εβδομάδες πριν από την εισβολή, υπέβαλε τελεσίγραφο απαιτώντας από το ΝΑΤΟ να σταματήσει να επεκτείνεται προς τα ανατολικά και να αποσυρθεί από μεγάλο μέρος της Ευρώπης. Και στο τηλεφώνημά του στις 12 Φεβρουαρίου με τον κ. Τραμπ, ο κ. Πούτιν προειδοποίησε για «την ανάγκη να εξαλειφθούν οι βαθύτερες αιτίες της σύγκρουσης», όπως ανέφερε το Κρεμλίνο.
Οι σύμμαχοι της Αμερικής είναι πιθανό να υποστηρίξουν ότι μια υποχώρηση του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη θα αυξήσει τον κίνδυνο ρωσικής εισβολής για χώρες όπως η Πολωνία και τα κράτη της Βαλτικής. Αλλά ο κ. Τραμπ μπορεί να είναι επιδεκτικός σε μια τέτοια συμφωνία, δεδομένου του σκεπτικισμού του για την ανάπτυξη αμερικανικών δυνάμεων στο εξωτερικό. Όλα αυτά θα οδηγήσουν σε μια απίστευτα περίπλοκη διαπραγμάτευση.
