«Τι θα κάνει μετά ο Βλαντιμίρ Πούτιν;» Είναι μια ερώτηση που μου έχουν κάνει πολύ αυτή την εβδομάδα. Άλλωστε, αυτή ήταν η εβδομάδα που ο ηγέτης του Κρεμλίνου μείωσε το όριο για τη χρήση ρωσικών πυρηνικών όπλων.
Ήταν η εβδομάδα που οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο πέρασαν (μια ακόμα) κόκκινη γραμμή του Πούτιν, επιτρέποντας στην Ουκρανία να εκτοξεύσει κατά της Ρωσίας πυραύλους μεγαλύτερου βεληνεκούς που προμήθευσε η Δύση.
Ήταν επίσης η εβδομάδα που ο Πρόεδρος Πούτιν, ουσιαστικά, απείλησε το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αμερική και οποιαδήποτε άλλη χώρα προμηθεύει στην Ουκρανία τέτοια όπλα και για τέτοιο σκοπό.
«Θεωρούμε ότι δικαιούμαστε να χρησιμοποιήσουμε τα όπλα μας ενάντια στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις εκείνων των χωρών που επιτρέπουν τη χρήση των όπλων τους εναντίον των εγκαταστάσεων μας», είπε ο Ρώσος ηγέτης σε μια ομιλία του προς το έθνος το βράδυ της Πέμπτης.
Έτσι, το «Τι θα κάνει στη συνέχεια ο Βλαντιμίρ Πούτιν;» είναι μια πιο πιεστική ερώτηση. Aντί για απαντήσεις, κάποιες παρατηρήσεις.
Eκμεταλλεύεται την κλιμάκωση
Αυτή την εβδομάδα το Κρεμλίνο κατηγόρησε τη «συλλογική Δύση» για κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία. Ωστόσο, σχεδόν τρία χρόνια πολέμου στην Ουκρανία έδειξαν ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι αυτός που χρησιμοποιεί την κλιμάκωση ως μέσο για την επίτευξη των στόχων του, σε αυτή την περίπτωση, τον έλεγχο της Ουκρανίας ή τουλάχιστον την ειρήνη με τους όρους της Ρωσίας.
Η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, η απόφασή του να κηρύξει τέσσερις ουκρανικές επαρχίες ως μέρος της Ρωσίας, η ανάπτυξη βορειοκορεατικών στρατευμάτων στην περιοχή του Κουρσκ, η απόφασή του την Πέμπτη να στοχεύσει την ουκρανική πόλη Ντνίπρο με έναν νέο υπερηχητικό βαλλιστικό πύραυλο μέσου βεληνεκούς (που συνοδεύτηκε από απειλές για πλήγμα στη Δύση) όλα αυτά αντιπροσωπεύουν στιγμές κλιμάκωσης σε αυτή τη σύγκρουση.
Κάποτε περιγράφηκε ο Βλαντιμίρ Πούτιν ως ένα αυτοκίνητο χωρίς όπισθεν και χωρίς φρένα, που παραπαίει στον αυτοκινητόδρομο, με το πεντάλ του γκαζιού κολλημένο στο πάτωμα. Λίγα έχουν αλλάξει. Μην περιμένετε ότι το Putinmobile θα επιβραδυνθεί ξαφνικά ή θα αποκλιμακωθεί τώρα μετά τις επιδρομές πυραύλων μεγαλύτερου βεληνεκούς στη Ρωσία. Η κλιμάκωση, όμως, είναι άλλο θέμα. Αυτό είναι μια ξεχωριστή πιθανότητα.
Η Ουκρανία προετοιμάζεται για περισσότερες ρωσικές επιθέσεις και βαρύτερους βομβαρδισμούς. Οι δυτικές κυβερνήσεις θα αξιολογήσουν το επίπεδο απειλής υπό το πρίσμα των προειδοποιήσεων του Πούτιν. Ακόμη και πριν από την τηλεοπτική ομιλία του ηγέτη του Κρεμλίνου, υπήρχαν φόβοι στη Δύση για μια έξαρση του υβριδικού ρωσικού πολέμου.
Τον περασμένο μήνα, ο επικεφαλής της MI5 προειδοποίησε ότι η ρωσική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών είχε εξαπολύσει μια εκστρατεία για να «δημιουργήσει χάος στους βρετανικούς και ευρωπαϊκούς δρόμους». «Έχουμε δει εμπρησμούς, δολιοφθορές και άλλα», πρόσθεσε.
Τον Ιούνιο, ο Πούτιν υποστήριξε ότι η Μόσχα θα μπορούσε να εξοπλίσει τους αντιπάλους της Δύσης, εάν αυτή επέτρεπε στην Ουκρανία να χτυπήσει βαθιά στη Ρωσία με δυτικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς. «Πιστεύουμε ότι εάν κάποιος σκέφτεται ότι είναι δυνατό να προμηθεύσει τέτοια όπλα σε μια εμπόλεμη ζώνη για να χτυπήσει το έδαφός μας και να μας δημιουργήσει προβλήματα», είπε, «γιατί δεν μπορούμε να προμηθεύσουμε παρόμοια όπλα μας σε περιοχές του κόσμου οι οποίες θα στοχεύουν ευαίσθητες εγκαταστάσεις των χωρών που το κάνουν αυτό στη Ρωσία;».
Η πυρηνική επιλογή
Η ερώτηση «Τι θα κάνει ο Πούτιν στη συνέχεια;» συνήθως ακολουθείται από το: «Θα χρησιμοποιούσε ο Πούτιν πυρηνικό όπλο στον πόλεμο της Ουκρανίας;»
Ο Ρώσος Πρόεδρος άφησε μερικά ξεκάθαρα υπονοούμενα. Ανακοινώνοντας την έναρξη της «ειδικής στρατιωτικής του επιχείρησης» (της ευρείας κλίμακας εισβολής στην Ουκρανία) είχε προειδοποιήσει «εκείνους που μπορεί να μπουν στον πειρασμό να παρέμβουν από το εξωτερικό». «Ανεξάρτητα από το ποιος προσπαθεί να σταθεί εμπόδιο στο δρόμο μας ή να δημιουργήσει απειλές για τη χώρα και τον λαό μας», δήλωσε ο ηγέτης του Κρεμλίνου, «πρέπει να γνωρίζουν ότι η Ρωσία θα απαντήσει αμέσως και οι συνέπειες θα είναι τέτοιες που δεν έχετε δει ποτέ σε ολόκληρη την ιστορία σας».
Οι δυτικοί ηγέτες γενικά υποτίμησαν αυτή τη δήλωση θεωρώντας τη ως κούφια πυρηνική απειλή. Από την έναρξη του πολέμου οι δυτικές κυβερνήσεις έχουν περάσει αρκετές ρωσικές «κόκκινες γραμμές»: παρέχοντας στην Ουκρανία άρματα μάχης, προηγμένα συστήματα πυραύλων και στη συνέχεια μαχητικά αεροσκάφη F-16. Οι «συνέπειες» που απειλούσε το Κρεμλίνο δεν έγιναν ποτέ πραγματικότητα.
Τον Σεπτέμβριο ο Πούτιν ανακοίνωσε ότι μειώνει το όριο για τη χρήση πυρηνικών όπλων (το διάταγμα δημοσιεύτηκε αυτή την εβδομάδα). Μια ξεκάθαρη προειδοποίηση προς την Ευρώπη και την Αμερική να μην επιτρέψουν επιθέσεις με πυραύλους μεγαλύτερου βεληνεκούς σε ρωσικό έδαφος.
Τώρα και αυτή η κόκκινη γραμμή έχει ξεπεραστεί. Στο διάγγελμά του προς το έθνος, ο Πούτιν επιβεβαίωσε δυτικές αναφορές ότι η Ουκρανία είχε εκτοξεύσει εναντίον στόχων εντός της Ρωσίας, πυραύλους Atacms που προμήθευσαν οι ΗΠΑ και πυραύλους Storm Shadow βρετανικής κατασκευής.
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, όταν η Moskovsky Komsomolets (όργανο του Κρεμλίνου) ρώτησε έναν απόστρατο αντιστράτηγο πώς θα έπρεπε να απαντήσει η Ρωσία σε μια επίθεση Atacms στην περιοχή του Μπριάνσκ, εκείνος απάντησε: «Η έναρξη του Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου λόγω χτυπημάτων σε μια αποθήκη όπλων στην περιοχή του Μπριάνσκ θα ήταν πιθανώς κοντόφθαλμη».
Θα ήταν παρήγορο να σκεφτεί κανείς ότι το Κρεμλίνο συμμερίζεται αυτήν την άποψη. Αλλά η ομιλία του Βλαντιμίρ Πούτιν προς το έθνος δεν περιείχε καμία τέτοια ένδειξη. Το μήνυμά του προς τους υποστηρικτές της Ουκρανίας στη Δύση φάνηκε να είναι: «αυτή είναι μια κόκκινη γραμμή την οποία χαράζω στα σοβαρά, σας προκαλώ να την περάσετε».
«Ακόμη και ο Πούτιν δεν ξέρει αν μπορεί ή δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει πυρηνικό όπλο. Εξαρτάται από τα συναισθήματά του», μου είπε πρόσφατα ο αρθρογράφος της Novaya Gazeta, Αντρέι Κολέσνικοφ. «Ξέρουμε ότι είναι ένας πολύ συναισθηματικός άνθρωπος. Η απόφαση να ξεκινήσει αυτός ο πόλεμος ήταν επίσης ένα συναισθηματικό βήμα. Γι' αυτό πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη την ιδέα του για την αλλαγή του πυρηνικού δόγματος. Ο Πούτιν, υπό ορισμένες συνθήκες, μπορεί να χρησιμοποιήσει τουλάχιστον ένα τακτικό πυρηνικό όπλο στο πλαίσιο ενός περιορισμένου πυρηνικού πολέμου. Θα είναι η αρχή μιας αυτοκτονικής κλιμάκωσης για ολόκληρο τον κόσμο».
Τα τακτικά πυρηνικά όπλα είναι μικρές κεφαλές που προορίζονται για χρήση στο πεδίο της μάχης ή για περιορισμένο χτύπημα.
Ο παράγοντας Τραμπ
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί να ενεργήσει με βάση τα συναισθήματα. Επίσης, ξεκάθαρα, παρακινείται από τη δυσαρέσκειά του με τη Δύση και φαίνεται αποφασισμένος να μην υποχωρήσει. Αλλά επίσης ξέρει ότι ο κόσμος θα μπορούσε σύντομα να είναι ένα πολύ διαφορετικό μέρος.
Σε δύο μήνες η θητεία του Τζο Μπάιντεν θα λήξει και ο Ντόναλντ Τραμπ θα βρίσκεται στον Λευκό Οίκο. Ο εκλεγμένος πρόεδρος Τραμπ έχει εκφράσει σκεπτικισμό σχετικά με τη στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ προς την Ουκρανία και έχει ασκήσει σφοδρή κριτική στο ΝΑΤΟ. Είπε επίσης πρόσφατα ότι η συζήτηση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν θα ήταν «έξυπνο πράγμα».
Όλα αυτά πρέπει να είναι μουσική στα αυτιά του Πούτιν. Πράγμα που σημαίνει ότι, παρά τις τελευταίες απειλές και προειδοποιήσεις, το Κρεμλίνο μπορεί να αποφασίσει να μην προκαλέσει μια μεγάλη κλιμάκωση αυτή τη στιγμή, εφόσον το Κρεμλίνο έχει υπολογίσει ότι ο Ντ. Τραμπ θα βοηθήσει να τερματιστεί ο πόλεμος με όρους ευνοϊκούς για τη Ρωσία. Εάν αλλάξει αυτός ο υπολογισμός, θα μπορούσε να αλλάξει και η απάντηση της Μόσχας.
