Οι ιαπωνικές εκλογές είναι συνήθως προβλέψιμες και βαρετές, αλλά αυτές οι πρόωρες εκλογές δεν ήταν τίποτα από τα δύο. Η δραματική ψηφοφορία έγινε μετά από ένα σκάνδαλο διαφθοράς πολιτικής χρηματοδότησης που αποκαλύφθηκε πέρυσι, στο οποίο εμπλέκονται επιφανείς νομοθέτες και μέλη του υπουργικού συμβουλίου του κυβερνώντος Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (LDP), αμαυρώνοντας την εικόνα του και εξοργίζοντας το κοινό.
Ήταν η τέλεια καταιγίδα, ένα σκάνδαλο για το οποίο ερευνήθηκαν δεκάδες νομοθέτες του LDP που τσέπωσαν εκατομμύρια δολάρια από πολιτικούς εράνους, ενώ τα νοικοκυριά πάλευαν με τον πληθωρισμό, τις υψηλές τιμές, τους στάσιμους μισθούς και την υποτονική οικονομία.
Τελικά, ένα εξαγριωμένο και κουρασμένο εκλογικό σώμα έστειλε ένα ισχυρό μήνυμα στην ψηφοφορία της Κυριακής, τιμωρώντας στην κάλπη το LDP. Και ήταν ένα εκπληκτικό πλήγμα: ένα κόμμα που κυβερνούσε την Ιαπωνία σχεδόν αδιάκοπα από το 1955 έχασε την μονοκομματική του πλειοψηφία στην ισχυρή Κάτω Βουλή. Δεν υπήρξε όμως ξεκάθαρος νικητής. Μια διχασμένη αντιπολίτευση απέτυχε να εμφανιστεί ως η βιώσιμη εναλλακτική λύση που αναζητά το κοινό.
Αν και σοβαρά αποδυναμωμένο, το LDP κέρδισε περισσότερες έδρες (191) από το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, το Συνταγματικό Δημοκρατικό Κόμμα (CDP), του οποίου ο τελικός απολογισμός ανέρχεται στις 148 έδρες.
«Αυτές οι εκλογές δείχνουν ότι οι ψηφοφόροι έχουν βαρεθεί με ένα κόμμα και τους πολιτικούς του, που θεωρούν διεφθαρμένους και βρώμικους, αλλά δεν είναι έτοιμοι να αναδείξουν έναν νέο ηγέτη», δήλωσε ο Τζέφρι Χολ, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Kanda.
Και όμως η τύχη της παλιάς πολιτικής ηγεσίας είναι ασαφής. Ο κυβερνητικός συνασπισμός του LDP δεν έφτασε την πλειοψηφία (233 έδρες των 465 μελών) αφού ο κυβερνητικός σύμμαχός του, το (βουδιστικό κόμμα) Κομέιτο έχασε αρκετές έδρες, μεταξύ τους και αυτή του αρχηγού του. Ακόμη και με τις 24 έδρες του Κομέιτο, το LDP δεν συγκεντρώνει πλειοψηφία.
Το αποτέλεσμα είναι μια «αυστηρή κρίση», είπε ο πρωθυπουργός Σιγκέρου Ισίμπα, ο οποίος ορκίστηκε πρωθυπουργός μόλις στις αρχές αυτού του μήνα, αφού κέρδισε την κούρσα για την ηγεσία του κόμματος. Οι ψηφοφόροι «εξέφρασαν την έντονη επιθυμία τους, το LDP να προβληματιστεί και να γίνει ένα κόμμα που θα ενεργεί σύμφωνα με τη λαϊκή βούληση», είπε την Κυριακή, καθώς ξεκαθάριζαν τα αποτελέσματα.
Κάποιοι είχαν ελπίσει ότι ως ηγέτης ο Ισίμπα θα μπορούσε να σώσει το LDP στις κάλπες. Η αυξανόμενη δυσαρέσκεια και η πτώση των ποσοστών είχαν αναγκάσει σε παραίτηση τον τελευταίο πρωθυπουργό, Φούμιο Κισίντα.
Ωστόσο, ο Ισίμπα έβαλε ένα στοίχημα, όταν ανακοίνωσε πρόωρες εκλογές πριν από ένα μήνα, και το έχασε. Τόσο ο ίδιος όσο και το κόμμα του εκτίμησαν λάθος την ένταση της δημόσιας οργής και, κυρίως, τη δική τους προθυμία να κάνουν κάτι γι’ αυτήν.
Για να παραμείνει στην εξουσία, το LDP θα πρέπει τώρα να σχηματίσει συνασπισμό με άλλα κόμματα που πολέμησε στις εκλογές. Και θα το κάνει από θέση σημαντικής αδυναμίας γιατί πρέπει να διαπραγματευτεί και να κάνει παραχωρήσεις για να επιβιώσει. Αυτό είναι εξαιρετικά σπάνιο, επειδή το LDP απολάμβανε πάντα μια ασφαλή και σταθερή θέση στην ιαπωνική πολιτική και έχει ένα ισχυρό ιστορικό διακυβέρνησης. Όταν ανέλαβε η αντιπολίτευση το 1993 και το 2009, η κατάσταση έληξε άσχημα.
Από τότε που το LDP επανήλθε στην εξουσία το 2012, κατάφερε να κερδίσει όλες τις εκλογές, χωρίς ουσιαστικό αντίπαλο. Εδώ και καιρό το πολιτικό status quo θεωρείται δεδομένο και η αντιπολίτευση εξακολουθεί να μην πείθει τον ιαπωνικό λαό.
«Νομίζω ότι εμείς (οι Ιάπωνες) είμαστε πολύ συντηρητικοί», είπε στο BBC η Μιγιούκι Φουτζισάκι, μια 66χρονη ψηφοφόρος, λίγες μέρες πριν από τις εκλογές. «Είναι πολύ δύσκολο να αμφισβητήσουμε (το κατεστημένο) και να προκαλέσουμε αλλαγή. Και όταν το κυβερνών κόμμα άλλαξε μια φορά (και ανέλαβε η αντιπολίτευση), στην πραγματικότητα τίποτα δεν άλλαξε στο τέλος, γι' αυτό τείνουμε να παραμένουμε συντηρητικοί».
Η κ. Φουτζισάκι είπε ότι αρχικά δεν ήταν σίγουρη ποιον να ψηφίσει, ειδικά με το σκάνδαλο που σκιάζει το LDP. Δεδομένου όμως ότι πάντα τους ψήφιζε, είπε ότι πιθανότατα θα έκανε το ίδιο και αυτή τη φορά.
Αν και το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το CDP, σημείωσε σημαντικά κέρδη, οι παρατηρητές λένε ότι αυτό το αποτέλεσμα δεν προέκυψε επειδή οι ψηφοφόροι υποστηρίζουν την αντιπολίτευση αλλά επειδή είναι εξοργισμένοι με το LDP.
Παρά το γεγονός ότι οι ψηφοφόροι ζητούν να λογοδοτήσουν οι πολιτικοί τους ηγέτες, «στο μυαλό [τους]... στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κάποιος άλλος» που εμπιστεύονται να ηγηθεί της χώρας, είπε ο κ. Χολ. Έτσι προκύπτει μια Ιαπωνία με αποδυναμωμένο LDP και διασπασμένη αντιπολίτευση.
Η χώρα θεωρείται εδώ και καιρό ως φάρος πολιτικής σταθερότητας, καταφύγιο για επενδυτές και αξιόπιστος σύμμαχος των ΗΠΑ στην ολοένα και πιο τεταμένη περιοχή της Ασίας - Ειρηνικού. Έτσι, η αβεβαιότητα δεν προκαλεί ανησυχία μόνο τους δικούς της πολίτες, αλλά και τους γείτονες και τους συμμάχους της.
Στο εσωτερικό, ένας ασταθής συνασπισμός δεν θα βοηθήσει στην ανάταξη της οικονομίας, στην αύξηση των μισθών και στη βελτίωση της ευημερίας για έναν πληθυσμό που γερνά με γρήγορους ρυθμούς. Και ακόμη πιο δύσκολο θα είναι να ανακτηθούν η εμπιστοσύνη και ο σεβασμός ενός κοινού που έχει κουραστεί από την πολιτική.