Τα αίτια του χρόνιου ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών εξετάζει μελέτη του ΚΕΠΕ. Το έλλειμμα εστιάζεται στο ισοζύγιο αγαθών (το πλεόνασμα στο ισοζύγιο υπηρεσιών το μετριάζει), ειδικά εάν αφαιρεθούν οι κατηγορίες των πλοίων και των πετρελαιοειδών.
Η ελληνική οικονομία χαρακτηρίζεται διαχρονικά από υψηλό επίπεδο εισαγωγών, το οποίο για να συντηρηθεί απαιτεί υψηλό επίπεδο εξαγωγές. Το πρόβλημα, λοιπόν, εντοπίζεται στην υστέρηση των εξαγωγών.
Η αύξηση των εξαγωγών συνδέεται άμεσα με την ανταγωνιστικότητα, δηλαδή το κόστος ανά μονάδα προϊόντος. Η μελέτη επισημαίνει ότι αν και την προηγούμενη δεκαετία υπήρξε σημαντική μείωση του κόστους (συμπίεση των μισθών), αυτή δεν οδήγησε σε ανάλογη αύξηση των εξαγωγών.
Η μείωση του κόστους εργασίας δεν πέρασε στις τιμές των προϊόντων επειδή πρώτον, αυξήθηκαν οι έμμεσοι φόροι και δεύτερον, διατηρήθηκαν εμπόδια που περιορίζουν τον ανταγωνισμό στις αγορές προϊόντων.
Αρνητικά επιδρούν ο χαμηλός βαθμός εξαγωγικής διείσδυσης των ελληνικών προϊόντων, καθώς η ενεργειακή εξάρτηση της οικονομίας. Η μελέτη εστιάζει, όμως, σε δύο προβληματικά χαρακτηριστικά των ελληνικών εξαγωγών:
Πρώτον, έχουν ιδιαίτερα υψηλή (τέταρτο υψηλότερο στην Ευρωζώνη την τελευταία 15ετία) εξάρτηση από ξένα ενδιάμεσα αγαθά. Χρειάζεται, δηλαδή, να εισαχθούν κάποια, για να παραχθεί το προϊόν προς εξαγωγή, περιορίζοντας την προστιθέμενη αξία και διοχετεύοντας μεγάλος μέρος των κερδών από τις εξαγωγές σε ξένες οικονομίες.
Δεύτερον, η Ελλάδα είναι τελευταία στην Ευρωζώνη στο μερίδιο βιομηχανοποιημένων προϊόντων στις εξαγωγές και το μερίδιο συρρικνώνεται σταθερά. Επιπλέον η Ελλάδα υστερεί σημαντικά όσον αφορά τα μερίδια των προϊόντων μέσης τεχνολογικής έντασης.
Η μελέτη καταλήγει συμπεραίνοντας ότι για να αντιμετωπιστεί η ανισορροπία, απαιτείται αναδιάρθρωση της παραγωγικής δομής της οικονομίας.
