Προοίμιο στην Έκθεση, του Μάριο Ντράγκι
Η Ευρώπη ανησυχεί για την επιβράδυνση της ανάπτυξης από τις αρχές αυτού του αιώνα. Διάφορες στρατηγικές για την αύξηση των ρυθμών ανάπτυξης ήρθαν και παρήλθαν, αλλά η τάση παρέμεινε αμετάβλητη. Σε διάφορες μετρήσεις, ένα μεγάλο χάσμα έχει ανοίξει ανάμεσα στο ΑΕΠ της ΕΕ και των ΗΠΑ, κυρίως λόγω της μεγαλύτερης επιβράδυνσης στη βελτίωσης της παραγωγικότητας στην Ευρώπη. Τα νοικοκυριά της Ευρώπης πλήρωσαν το τίμημα με την υποβάθμιση του βιοτικού τους επιπέδου. Σε κατά κεφαλήν βάση, το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα από το 2000 έχει αυξηθεί με σχεδόν διπλάσιο ρυθμό στις ΗΠΑ από όσο στην ΕΕ.
Για το μεγαλύτερο μέρος αυτής της περιόδου, η επιβράδυνση της ανάπτυξης θεωρήθηκε δυσάρεστη αλλά όχι καταστροφική. Οι Ευρωπαίοι εξαγωγείς κατάφεραν να κερδίσουν μερίδια αγοράς σε ταχύτερα αναπτυσσόμενα μέρη του κόσμου, ειδικά στην Ασία. Πολύ περισσότερες γυναίκες εντάχθηκαν στο εργατικό δυναμικό, αυξάνοντας τη συμβολή της εργασίας στην ανάπτυξη. Και, μετά τις κρίσεις της περιόδου 2008 - 2012, η ανεργία μειώθηκε σταθερά σε όλη την Ευρώπη, συμβάλλοντας στη μείωση της ανισότητας και στη διατήρηση της κοινωνικής ευημερίας.
Η ΕΕ επωφελήθηκε επίσης από ένα ευνοϊκό παγκόσμιο περιβάλλον. Το παγκόσμιο εμπόριο αναπτύχθηκε κάτω από πολυμερείς κανόνες. Η ασφάλεια της αμυντικής ομπρέλας των ΗΠΑ απελευθέρωσε πόρους από τους αμυντικούς προϋπολογισμούς ώστε να δαπανηθούν σε άλλες προτεραιότητες. Σε έναν κόσμο γεωπολιτικά σταθερό, δεν είχαμε λόγους να ανησυχούμε για τις αυξανόμενες εξαρτήσεις από χώρες που περιμέναμε να παραμείνουν φίλοι μας.
Όμως, τώρα κλονίζονται τα θεμέλια πάνω στα οποία χτίσαμε.
Το προηγούμενο παγκόσμιο υπόδειγμα ξεθωριάζει. Η εποχή της ταχείας ανάπτυξης του παγκόσμιου εμπορίου φαίνεται να έχει παρέλθει, με τις εταιρείες της ΕΕ να αντιμετωπίζουν αφενός μεγαλύτερο ανταγωνισμό από το εξωτερικό, αφετέρου δυσκολότερη πρόσβαση σε αγορές του εξωτερικού. Η Ευρώπη έχασε ξαφνικά τον σημαντικότερο προμηθευτή ενέργειας, τη Ρωσία. Εν τω μεταξύ, η γεωπολιτική σταθερότητα αποδυναμώνεται και οι εξαρτήσεις μας αποδεικνύονται τα τρωτά μας σημεία.
Η τεχνολογική αλλαγή επιταχύνεται ραγδαία. Η Ευρώπη έχασε σε μεγάλο βαθμό την ψηφιακή επανάσταση που προκάλεσε το διαδίκτυο και τα κέρδη παραγωγικότητας που τη συνόδευσαν: Στην πραγματικότητα, το χάσμα παραγωγικότητας μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ εξηγείται σε μεγάλο βαθμό από τον τεχνολογικό τομέα. Η ΕΕ είναι αδύναμη στις αναδυόμενες τεχνολογίες που θα καθοδηγήσουν τη μελλοντική ανάπτυξη. Μόνο 4 από τις 50 κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας στον κόσμο είναι ευρωπαϊκές.
Ωστόσο, οι ανάγκες της Ευρώπης για ανάπτυξη μεγαλώνουν.
Η ΕΕ εισέρχεται στην πρώτη περίοδο της πρόσφατης ιστορίας της κατά την οποία η ανάπτυξη δεν θα υποστηριχθεί από την αύξηση του πληθυσμού. Μέχρι το 2040, το εργατικό δυναμικό προβλέπεται να συρρικνώνεται κατά σχεδόν 2 εκατ. εργαζόμενους ετησίως. Θα πρέπει, λοιπόν, να στηριχτούμε περισσότερο στην παραγωγικότητα για να προωθήσουμε την ανάπτυξη. Εάν η ΕΕ διατηρούσε το μέσο ρυθμό αύξησης της παραγωγικότητας που έχει από το 2015, αυτό θα αρκούσε μόνο για να διατηρηθεί σταθερό το ΑΕΠ της μέχρι το 2050. Και η ΕΕ αντιμετωπίζει μια σειρά από νέες επενδυτικές ανάγκες που θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν μέσω υψηλότερης ανάπτυξης.
Για την ψηφιοποίηση και την απεξάρτηση της οικονομίας από τις εκπομπές άνθρακα και την αύξηση της αμυντικής μας ικανότητας, το μερίδιο των επενδύσεων στην Ευρώπη θα πρέπει να αυξηθεί κατά περίπου 5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, σε επίπεδα που τελευταία φορά υπήρξαν στις 10ετίες του 1960 και 1970. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης: Οι πρόσθετες επενδύσεις που προέβλεπε το Σχέδιο Μάρσαλ τα χρόνια 1948-51 αντιστοιχούσαν σε περίπου 1-2 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ ετησίως.
Εάν η Ευρώπη δεν μπορεί να γίνει πιο παραγωγική, θα αναγκαστούμε να επιλέξουμε. Δεν θα μπορέσουμε να γίνουμε, αμέσως, ηγέτης στις νέες τεχνολογίες, παράδειγμα κλιματικής υπευθυνότητας και ανεξάρτητος παίκτης στην παγκόσμια σκηνή. Δεν θα μπορέσουμε να χρηματοδοτήσουμε το κοινωνικό μας μοντέλο. Θα πρέπει να περιορίσουμε ορισμένες, αν όχι όλες, τις φιλοδοξίες μας.
Αυτή είναι μια υπαρξιακή πρόκληση.
Οι θεμελιώδεις αξίες της Ευρώπης είναι η ευημερία, η ισότητα, η ελευθερία, η ειρήνη και η δημοκρατία σε ένα βιώσιμο περιβάλλον. Η ΕΕ υπάρχει για να διασφαλίζει ότι οι Ευρωπαίοι μπορούν πάντα να επωφελούνται από αυτά τα θεμελιώδη δικαιώματα. Εάν η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να τα παρέχει στους λαούς της, ή πρέπει να επιλέξει το ένα εις βάρος του άλλου, θα έχει χάσει το λόγο ύπαρξης της. Ο μόνος τρόπος για να ανταποκριθούμε σε αυτήν την πρόκληση είναι να αναπτυχθούμε και να γίνουμε πιο παραγωγικοί, διατηρώντας τις αξίες της ισότητας και της κοινωνικής ένταξης. Και ο μόνος τρόπος για να γίνει πιο παραγωγική, η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει ριζικά.
