Η εκτός σχεδίου δόμηση που ξεκίνησε ως κατ’ εξαίρεση μέτρο στον Πολεοδομικό Σχεδιασμό κατέληξε σήμερα να έχει γενικευθεί απανταχού της χώρας.
Ο όρος «εκτός σχεδίου» από μόνος του προδίδει μια ανάπτυξη εκτός σχεδιασμού, όπως λέμε εκτός νόμου.
Φίλη αρχιτέκτων, που δίδασκε στο ΕΜΠ συνήθιζε να αποκαλεί το σύστημα αυτό «ανεμοβλογιά» με την έννοια της διάσπαρτης εξάπλωσης, όπως με τα σπυράκια, κτισμάτων που κατακερματίζουν το Ελληνικό τοπίο.
Στην Ευρώπη είμαστε η μόνη χώρα με το σύστημα αυτό στον ιδιωτικό τομέα. Αν σκεφτεί κανείς ότι έχουμε ήδη μικρό κλήρο, μικρά τεμάχια αγροτικής και δασικής γης, η εκτός σχεδίου δόμηση διαιρεί και κατατέμνει περαιτέρω τις επιφάνειες αυτές.
Όποιος έχει ταξιδέψει με αεροπλάνο μέρα μεσημέρι πάνω από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, θα έχει διαπιστώσει και την αισθητική και τη δομική διαφορά της χωροταξίας μας από αυτές.
Προσωπικά έχω την εμπειρία της Τοσκάνης, που θεωρώ υπόδειγμα ομορφιάς τοπίου στην ενδοχώρα, όπου οι οικισμοί είναι οργανωμένοι και συμπυκνωμένοι μέσα στο τοπίο, με οδούς πρόσβασης που σημαίνονται συνήθως με κυπαρίσσια, και όπου οι αμπελώνες είναι ενιαίοι, τα δάση ενιαία, το ίδιο και η γεωργική γη. Τα μόνα μοναχικά κτίρια είναι κάποια παλιά μοναστήρια ή κάστρα από την φεουδαρχική εποχή. Τα ίδια και στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Φινλανδία (αναφέρομαι σ’ αυτά που έχω δει).
Πέραν όμως της αισθητικής και του κατακερματισμού και της περιβαλλοντικής επίπτωσης υπάρχει το μείζον θέμα ότι τα δίκτυα των Οργανισμών Κοινής Ωφελείας δαπανούν πολλαπλάσιο κόστος για να συνδέουν κάθε ιδιοκτησία ξεχωριστά, τις οποίες δαπάνες πληρώνουν φυσικά οι Έλληνες φορολογούμενοι!
Πρόκειται για σκάνδαλο ή ασχετοσύνη ότι οι αρμόδιοι, όχι μόνο δεν έχουν συνειδητοποιήσει την μέχρι σήμερα περιβαλλοντική καταστροφή αλλά προωθούν έτι περαιτέρω διευκολύνσεις για να μην μείνει άκτιστο χωράφι για χωράφι.
Ας συζητήσει πρώτα ο αρμόδιος υπουργός με πολεοδόμους και χωροτάκτες πριν φέρει αυτό το καθαρά ψηφοθηρικό νομοσχέδιο για ψήφιση.
Θα αντιτείνει κανείς ότι έχουμε ανάγκη από νέες κατοικίες. Εδώ λοιπόν έγκειται το άλλο σκάνδαλο!
Υπάρχουν ανά την Ελλάδα εκατοντάδες πολεοδομικά σχέδια οικισμών, ώριμα πρoς έγκριση (Γ’ Φάση) που τα κρατούν οι Δήμοι επί δεκαετίες στα συρτάρια, (έχοντας απλήρωτους και τους αντίστοιχους μελετητές), επειδή πιέζονται από τοπικά συμφέροντα κυρίως ξενοδόχων. Μπορώ να αναφέρω το παράδειγμα του παραδοσιακού οικισμού Πλάκας Λασιθίου, όπου έχει ολοκληρωθεί από το 2012 το πολεοδομικό σχέδιο, έχει περάσει από όλες τις νόμιμες διαδικασίες, και δεν εγκρίνεται, πιθανότατα λόγω πιέσεων μεγαλοξενοδόχων της περιοχής.
Μια άμεση απάντηση λοιπόν στην αναχαίτιση της εκτός σχεδίου δόμησης είναι η έγκριση των ώριμων πολεοδομικών σχεδίων που εκκρεμούν. Και στη συνέχεια, φυσικά, η εξέλιξη των υπολοίπων προβλέψεων του σχεδιασμού μαζί με τη θέσπιση κατάλληλων εργαλείων διαχείρισης των όποιων τυχόν πραγματικών δικαιωμάτων ιδιοκτησίας.
Άλλως, φοβούμαι ότι το προαναφερόμενο νομοσχέδιο θα είναι η αρχή του τέλους της παρούσας κυβέρνησης.
(*) Η Μαρία-Ρίτα Κάμπα, είναι Πολιτικός Μηχανικός.