Καθώς ο ήλιος έπεφτε κάτω από τον ορίζοντα το βράδυ της 30ης Ιουλίου, μια έκρηξη αντήχησε στην πρωτεύουσα του Λιβάνου, τη Βηρυτό. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, ένα νέφος καπνού υψώθηκε πάνω από το αστικό τοπίο, αφήνοντας πίσω του μια πολυκατοικία που έγινε ερείπια.
Το Ισραήλ ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση, που σκότωσε τον ανώτερο διοικητή της Χεζμπολάχ, Φουάντ Σουκρ, τον οποίο το Ισραήλ κατηγορεί για τη διεύθυνση της επίθεσης στις 27 Ιουλίου στα κατεχόμενα από το Ισραήλ Υψίπεδα του Γκολάν, όπου σκότωσε 12 παιδιά και εφήβους.
Η ισραηλινή αεροπορική επιδρομή ήταν πιο σοβαρή από ό,τι περίμεναν ορισμένοι. Στοχεύοντας την πυκνοκατοικημένη Βηρυτό, το Ισραήλ αγνόησε τις συμβουλές του υπ' αριθμόν ένα υποστηρικτή του, των ΗΠΑ. Είναι η δεύτερη φορά από τις 7 Οκτωβρίου που το Ισραήλ έπληξε το νότιο προάστιο Νταχιγιέ της Βηρυτού, όπου η Χεζμπολάχ έχει πολιτικές και στρατιωτικές μονάδες, αλλά είναι επίσης γεμάτο με πολυσύχναστες αγορές και δραστήριες κοινότητες. Τουλάχιστον τέσσερις άμαχοι σκοτώθηκαν στην επίθεση, μεταξύ των οποίων δύο γυναίκες και δύο μικρά παιδιά, και περίπου 68 άνθρωποι τραυματίστηκαν, σύμφωνα με το υπουργείο Δημόσιας Υγείας του Λιβάνου.
Λίγες ώρες αργότερα, μια αεροπορική επιδρομή σκότωσε τον κορυφαίο πολιτικό ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανιγιέ, στην Τεχεράνη, την πρωτεύουσα του ορκισμένου αντιπάλου του Ισραήλ, του Ιράν. Το πλήγμα ανακοινώθηκε από τη Χαμάς, η οποία κατηγόρησε το Ισραήλ για την επίθεση. Ο Χανιγιέ, ο οποίος διαδραμάτιζε ηγετικό ρόλο στις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός και απελευθέρωση των ομήρων, είναι το πλέον υψηλόβαθμο μέλος της Χαμάς που σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα.
Τα αλλεπάλληλα επεισόδια απειλούν με ανάφλεξη την περιοχή, η οποία βρίσκεται στο χείλος του ολοκληρωτικού πολέμου μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου. Τα πλήγματα χτύπησαν ταυτόχρονα το Ιράν, τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ, διακινδυνεύοντας συντονισμένα αντίποινα από όλους τους εχθρούς του Ισραήλ που έχουν ενωθεί στον λεγόμενο Άξονα Αντίστασης του Ιράν, μια στρατιωτική συμμαχία που δημιουργήθηκε εδώ και τέσσερις δεκαετίες για να αντιταχθεί στην ισραηλινή και αμερικανική ισχύ στη Μέση Ανατολή.
«Αυτό θα μπορούσε να εξελιχθεί με πολλούς τρόπους, ανάλογα με το πώς θα αντιδράσουν το Ιράν και η Χεζμπολάχ, αλλά βρίσκεται σε αχαρτογράφητο έδαφος που θα μπορούσε να αλλάξει την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε», δήλωσε ο Mairav Zonszein, επικεφαλής αναλυτής για το Ισραήλ και την Παλαιστίνη στο International Crisis Groups (ICG). «Είναι ένα σημείο καμπής απ’ όπου δεν μπορούμε να κάνουμε πίσω».
«Πιστεύουμε ότι είναι καθήκον μας να πάρουμε εκδίκηση», δήλωσε ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ σε δήλωση στον επίσημο ιστότοπό του μετά τη δολοφονία του Χανιγιέ. Ο Χαμενεΐ είπε ότι το Ισραήλ «ετοίμασε το έδαφος για την αυστηρή τιμωρία του» σκοτώνοντας «έναν αγαπητό επισκέπτη στην επικράτειά μας». Η ένοπλη πτέρυγα της Χαμάς, οι Ταξιαρχίες al-Qassam, ανέφερε επίσης σε δήλωση ότι η δολοφονία του Χανιγιέ «θα οδηγήσει τη σύγκρουση σε νέες διαστάσεις και θα έχει σημαντικές επιπτώσεις».
Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών του Ιράν, Νάσερ Καναάνι, δήλωσε ότι πρόκειται για «σαφή παραβίαση της κυριαρχίας του Λιβάνου» και πρόσθεσε ότι η Χεζμπολάχ και ο Λίβανος έχουν το δικαίωμα να αντεπιτεθούν.
Η Χεζμπολάχ, που θεωρείται ο πιο ισχυρός πληρεξούσιος του Ιράν και εκτιμάται ότι έχει απόθεμα 130.000 ρουκετών και πυραύλων, εντάχθηκε στον αγώνα της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ στη Γάζα στις 8 Οκτωβρίου και έκτοτε ανταλλάσσει σχεδόν καθημερινές επιθέσεις με το Ισραήλ στα νότια σύνορα του Λιβάνου. Η ένοπλη ομάδα επέτρεψε επίσης σε πολλές παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των Ταξιαρχιών al-Qassam της Χαμάς, να εξαπολύσουν από λιβανικό έδαφος τα δικά τους χτυπήματα στο Ισραήλ. Αν και οι επιθέσεις κλιμακώνονται σταθερά τους τελευταίους δέκα μήνες, έχουν ως επί το πλείστον συγκεντρωθεί σε ακτίνα λίγων χιλιομέτρων από τα σύνορα, με τις δύο πλευρές να προσπαθούν να αποφύγουν τον εκτροχιασμό της σύγκρουσης.
Ωστόσο, η σχεδόν ταυτόχρονη στόχευση του Ιράν και της Χεζμπολάχ έχει φέρει τη σύγκρουση σε ένα «διαφορετικό επίπεδο», είπε ο Mohanad Hage Ali, συνεργάτης του Carnegie Middle East Center με έδρα τη Βηρυτό. «Το Ιράν και η Χεζμπολάχ θέλουν να αποφύγουν έναν ολοκληρωτικό πόλεμο», είπε, «αλλά τώρα, ο ολοκληρωτικός πόλεμος τους χτυπά την πόρτα».
Επεσήμανε ότι μετά την επίθεση στην Τεχεράνη, δεν μπορεί πλέον να ζητηθεί από το Ιράν να συμβάλλει ώστε να είναι συγκρατημένη η απάντηση της Χεζμπολάχ, όπως έκανε στο παρελθόν. «Το Ιράν και η Χεζμπολάχ δεν μπορούν να το αποφύγουν, οφείλουν να απαντήσουν».
Το Ισραήλ και το Ιράν βρίσκονταν και στο παρελθόν στο χείλος του γκρεμού. Αφού το Ισραήλ έπληξε την πρεσβεία του Ιράν στη Συρία τον Απρίλιο, το καθεστώς ανταπέδωσε, εκτοξεύοντας σχεδόν 300 drones και πυραύλους κατά του Ισραήλ. Οι περισσότεροι από τους πυραύλους αναχαιτίστηκαν και οι διεθνείς προσπάθειες κατάφεραν να συγκρατήσουν το επιθετικό μπαράζ προτού βγει εκτός ελέγχου.
Δεν είναι επίσης η πρώτη φορά σε αυτή τη σύγκρουση που βλέπουμε χτυπήματα στη Βηρυτό. Στις αρχές Ιανουαρίου, το Ισραήλ δολοφόνησε τον αναπληρωτή πολιτικό ηγέτη της Χαμάς, Σάλεχ Αρούρι, μαζί με άλλους δύο στρατιωτικούς διοικητές της Χαμάς και τέσσερα άλλα μέλη, σε αεροπορική επιδρομή στο προάστιο Νταχιγιέ. Στη συνέχεια, η Χεζμπολάχ απάντησε εκτοξεύοντας 62 ρουκέτες προς μια ισραηλινή βάση αεροπορικής επιτήρησης στο βόρειο Ισραήλ και θέσεις του στρατού κοντά στα σύνορα. Λαμβάνοντας υπόψη το τελευταίο χτύπημα του Ισραήλ, που στόχευε έναν διοικητή της Χεζμπολάχ, η μαχητική ομάδα πιθανότατα ετοιμάζει ισχυρότερα αντίποινα από ό,τι τον Ιανουάριο.
«Ήταν μια πολύ οδυνηρή, ακριβής και αιφνιδιαστική επίθεση (από το Ισραήλ)», είπε η Όρνα Μιζραχί, ανώτερη ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας (INSS) που εδρεύει στο Τελ Αβίβ. Η Μιζραχί, η οποία εργάστηκε στο παρελθόν στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ και ηγήθηκε του στρατηγικού σχεδιασμού ως ειδικός στις δραστηριότητες της Χεζμπολάχ, είπε ότι ο Σουκρ ήταν το «νούμερο δύο» στη Χεζμπολάχ, συνεργαζόμενος απευθείας με τον ηγέτη Χασάν Νασράλα, και επέβλεπε τα αποθέματα προηγμένων όπλων της Χεζμπολάχ. «Για τον Νασράλα, είναι μια πραγματικά οδυνηρή ενέργεια», είπε.
Η Μιζραχί είπε ότι η Χεζμπολάχ μπορεί να στοχεύσει τις πόλεις του Ισραήλ Χάιφα ή Τελ Αβίβ ως αντίποινα, αλλά θεωρεί ότι η επίθεση πιθανότατα θα περιοριστεί σε μικρή κλίμακα. «Η ισραηλινή επιχείρηση στη Βηρυτό είναι ένα είδος δράσης που προκαλεί μια αντίδραση από τη Χεζμπολάχ την οποία το Ισραήλ μπορεί να συγκρατήσει», είπε ο Μιζραχί. Το Ισραήλ δεν «θέλει έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας, πολλαπλών μετώπων».
Ωστόσο, ο Χέιγκ Αλί είπε ότι εάν η Χεζμπολάχ επρόκειτο να αντιδράσει σε μεγάλες ισραηλινές πόλεις, πιθανότατα θα προκαλούσε μια άμεση κλιμακωτή απάντηση από το Ισραήλ, με την υποστήριξη των ΗΠΑ.
Το Ιράν και οι σύμμαχοί του έχουν καταστήσει σαφές ότι οι διπλές δολοφονίες δικαιολογούν αντίποινα και ισχυρίστηκαν ότι δεν θα φταίνε εκείνοι σε περίπτωση εκτεταμένου περιφερειακού πολέμου. Σε δήλωση που δόθηκε στις 31 Ιουλίου προς το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ο πρεσβευτής του Ιράν στον ΟΗΕ είπε ότι οι ΗΠΑ είναι υπεύθυνες για το «φρικτό έγκλημα» του Ισραήλ καθώς «η πράξη του δεν θα μπορούσε να συμβεί χωρίς την άδεια και την παροχή πληροφοριών από τις ΗΠΑ».
Το Ισραήλ εν τω μεταξύ κατηγορεί το Ιράν και τους συμμάχους του ότι υποκινούν κλιμάκωση. Αμέσως μετά την επίθεση του Ισραήλ στη Βηρυτό, ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ Γιοάβ Γκαλάντ δημοσίευσε στο X ότι «η Χεζμπολάχ πέρασε την κόκκινη γραμμή», αναφέροντας τις κατηγορίες ότι η Χεζμπολάχ στόχευσε αμάχους στο χωριό Δρούζων Μαϊντάλ Σαμς στα κατεχόμενα Υψίπεδα του Γκολάν λίγες ημέρες νωρίτερα.
Η Χεζμπολάχ αρνείται ότι έκανε την επίθεση στο Μαϊντάλ Σαμς, μια σπάνια κίνηση για την οργάνωση, η οποία συνήθως δεν διστάζει να αναλάβει την ευθύνη. Ο Χέιγκ Αλί είπε ότι είναι απίθανο η Χεζμπολάχ να στόχευσε το χωριό των Δρούζων, όπου οι περισσότεροι κάτοικοι θεωρούν τους εαυτούς τους πολίτες της Συρίας και μόνο το 20% έχει αποδεχθεί την ισραηλινή υπηκοότητα. Εμπειρογνώμονες όπλων, σε συνέντευξη στο Associated Press, είπαν ότι υπάρχει πιθανότητα το χτύπημα σε αμάχους να ήταν ατύχημα. Ένας εμπειρογνώμονας είπε ότι ένας πύραυλος της Χεζμπολάχ που στόχευε την ισραηλινή στρατιωτική θέση στο όρος Ερμών μπορεί να έχει ξεφύγει από τον στόχο του και να έπεσε στο Μαϊντάλ Σαμς.
Ανεξάρτητα από το αν η επίθεση του Μαϊντάλ Σαμς ήταν λάθος ή όχι, υπογραμμίζει πόσο εύκολα ένας εσφαλμένος υπολογισμός μπορεί να οδηγήσει σε ταχεία κλιμάκωση. «Ήταν ξεκάθαρο ότι κάτι τέτοιο επρόκειτο να συμβεί», είπε ο Zonszein, από το ICG. «Με τα βαρέα όπλα που εκτοξεύονται πέρα δώθε, ήταν απλώς θέμα χρόνου». Πρόσθεσε ότι το περιστατικό Μαϊντάλ Σαμς «υπενθύμισε στους Ισραηλινούς πόσο πολύ ανασφαλής και αβέβαιη εξακολουθεί να είναι η κατάσταση, ότι δεν προστατεύονται… και ότι δεν διαφαίνεται κάποιο τέλος», κάτι που πιθανότατα ενθάρρυνε τα ισχυρά αντίποινα του Ισραήλ.
Εν τω μεταξύ, ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται. Το Κατάρ και η Αίγυπτος, διαμεσολαβητές στις διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, εξέφρασαν την ανησυχία τους στις 31 Ιουλίου ότι η δολοφονία του Χανιγιέ θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τις προσπάθειες για εκεχειρία στη Γάζα. Ο πρωθυπουργός του Κατάρ, σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν αλ-Θάνι δήλωσε στο X: «Οι πολιτικές δολοφονίες και η συνεχιζόμενη στόχευση αμάχων στη Γάζα, ενώ συνεχίζονται οι συνομιλίες, μας οδηγούν στο ερώτημα, πώς μπορεί να πετύχει η διαμεσολάβηση όταν το ένα μέρος δολοφονεί τον διαπραγματευτή της άλλης πλευράς;».
Ένας ολοκληρωτικός πόλεμος θα μπορούσε να αποφευχθεί «αν το Ισραήλ δεν απαντήσει με ευρύτερες επιθέσεις» στα πιθανά επικείμενα αντίποινα της Χεζμπολάχ και του Ιράν», είπε ο Χέιγκ Αλί. Αλλά όσο συνεχίζεται ο πόλεμος στη Γάζα, η περιοχή παραμένει στο χείλος του γκρεμού. Στην πρωτεύουσα του Λιβάνου το απόγευμα της Τρίτης, δεκάδες συγκεντρώθηκαν έξω από το σημείο του βομβαρδισμού σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την επιθετικότητα και την κατοχή του Ισραήλ. Ένας άνδρας κρατούσε ένα κομμάτι χαρτί που έγραφε: «Δεν θα εγκαταλείψουμε την Παλαιστίνη».
The Middle East’s inflection point, New Statesman.
