Των Βαγγέλη Αρεταίου και Μαρίας Ζαχαράκη
Η ζέστη στο κέντρο των Σκοπίων είναι αφόρητη.
«Δεν είναι φυσιολογική αυτή η ζέστη. Εδω και λίγα καλοκαίρια βράζουμε στα Σκόπια», μας λέει ο οδηγός του ταξί που πήραμε και προσθέτει με χαμόγελο «τουλάχιστον εσείς στην Ελλάδα έχετε τη θάλασσα για να δροσίζεστε». Σε δυο βδομάδες, μας λέει, θα πάει με την οικογένεια του στην Χαλκιδική για μια βδομάδα διακοπές. Δουλεύει περίπου δεκαοχτώ ώρες την μέρα και βγάζει γύρω στα χίλια πεντακόσια ευρώ τον μήνα.
«Δικαιούμαι έστω μια βδομάδα διακοπές στην θάλασσα».
Όπως όλοι με τους οποίους μιλάμε στην Βόρεια Μακεδονία, έτσι και ο οδηγός μας δεν λέει «Βόρεια Μακεδονία» αλλά «Μακεδονία», χωρίς αυτό να αποτελεί τελικά κάποια πολιτική η ιδεολογική δήλωση. Για τους πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας, η χώρα τους στην καθομηλουμένη λέγεται «Μακεδονία», ακόμα και για τους συνομιλητές μας που είναι σαφώς υπέρ της Συμφωνίας των Πρεσπών. Πολλές φορές κατά τις συζητήσεις μας στη Βόρεια Μακεδονία, συνομιλητές μας χρησιμοποιούσαν από συνήθεια την ονομασία «Μακεδονία» και αμέσως, από ευγένεια, έλεγαν «Βόρεια Μακεδονία».
Το μπαρ του κεντρικού ξενοδοχείου Marriot είναι σαν μια όαση δροσιάς στην καλοκαιρινή ραστώνη των Σκοπίων. Ο συνομιλητής μας, Ίβο Κοτέβσκι, πρώην διευθυντής επικοινωνίας του κυβερνώντος κόμματος VMRO, είναι γύρω στα πενήντα, χαμογελαστός και πολύ φιλόξενος. «Στους Μακεδόνες εδώ, δεν μας αρέσει αυτή η συμφωνία των Πρεσπών. Όλοι αισθάνονται ότι θέλουν να αποκαλέσουν τη χώρα τους όπως θέλουν αυτοί. Το κράτος μου είναι Μακεδονία, γιατί εσείς πρέπει να αλλάξετε το όνομά μου; Είναι σωστό αυτό; Είναι συναισθηματικό το θέμα, τίποτα περισσότερο. Αυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο η πλειοψηφία των ανθρώπων εδώ δεν συμπαθεί τη συμφωνία των Πρεσπών».
Αναγνωρίζει, ωστόσο, την ύπαρξη της συμφωνίας των Πρεσπών, η οποία καθόρισε το επίσημο όνομα της χώρας ως «Βόρεια Μακεδονία»: «Μπορεί να μη μας αρέσουν πολλά πράγματα, αλλά πρέπει να τα σεβόμαστε», τόνισε στο KReport, «για να προχωρήσει η χώρα μπροστά».
Το θέμα του ονόματος της χώρας πολύ λίγο έρχεται στις συζητήσεις μας με τους απλούς πολίτες. Αν δεν ρωτήσουμε εμείς κανείς δε θα μας το αναφέρει. Η καθημερινότητα είναι πολύ μακριά από την ονομασία της χώρας και ο κόσμος ζει με ρυθμούς που είναι πια οι ίδιοι παντού: δύσκολες οικονομικές συνθήκες, απογοήτευση από την πολιτική και τις πολιτικές ελίτ, αφόρητη ζέστη λόγω της κλιματικής αλλαγής, κακές υποδομές, διαφθορά.
Και, όπως παντού, ο εθνικισμός είναι κι εδώ το όπιο του λαού και ο πιο εύκολος τρόπος για τις πολιτικές ελίτ να μην κάνουν αυτά που τους αναλογούν ώστε η χώρα να πάει μπροστά.
Στη Βόρεια Μακεδονία, η κατάσταση είναι ακόμα πιο πολύπλοκη καθώς, με τις πρόσφατες εκλογές, μετατοπίστηκαν οι τεκτονικές πλάκες.
Αυτό μας λέει ο Πέταρ Αρσόβσκι, πρώην επικοινωνιολόγος του σοσιαλιστή πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ που σήμερα έχει τη δική του εταιρεία συμβούλων στα Σκόπια: «Το πρώτο μου συμπέρασμα από την αλλαγή της κυβέρνησης, είναι ότι πρόκειται για μια «δομική αλλαγή» στην πολιτική της χώρας και στην περιφερειακή και διεθνή προοπτική της», μας λέει, επισημαίνοντας ότι «έχουμε δει μόνο την κορυφή του παγόβουνου».
Που οφείλεται η νίκη του VMRO
Σύμφωνα με όλους τους αναλυτές με τους οποίους μιλήσαμε εδώ, η εκλογική επικράτηση του VMRO αποδίδεται σε δύο κυρίως λόγους:
Πρώτον, η δυσαρέσκεια από την κακή διακυβέρνηση του SDSM (Ζόραν Ζάεφ), η αντίληψη ότι είχαν εκχωρηθεί πάρα πολλά δικαιώματα στους Αλβανούς, η έλλειψη ικανοτήτων της προηγούμενης κυβέρνησης, η υπονόμευση των θεσμών και η έξαρση της διαφθοράς ήταν καταλυτικά για να λάβει αυτή τη μεγάλη υποστήριξη η κυβέρνηση του Χρίστιαν Μίτσκοτσκι.
Από την άλλη, η ψήφος στο VMRO μπορεί να χαρακτηριστεί ως μία εκδικητική/τιμωρητική ψήφος κατά της παλαιάς πολιτικής τάξης, η οποία δεν κατάφερε να υλοποιήσει τις μεταρρυθμίσεις που είχε υποσχεθεί. Το αλβανικό κόμμα DUI, το οποίο συμμετείχε σε κάθε κυβερνητικό σχήμα εδώ και 20 χρόνια και κατάφερνε να είναι ουσιαστικά ο ρυθμιστής της κατάστασης, είχε καταλάβει δυσανάλογα πολλές θέσεις μέσα στην κυβέρνηση, με αποτέλεσμα να συγκεντρώνει μεγάλη δυσφορία.
Δεύτερον, η αντίδραση κατά των πολιτικών συμφωνιών, όπως η συμφωνία των Πρεσπών, έπαιξε σημαντικό ρόλο. Θεωρήθηκε από πολλούς ως ‘ακρωτηριασμός’ της εθνικής ταυτότητας και προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, ενισχύοντας την υποστήριξη προς κόμματα με εθνικιστική προσέγγιση, όπως το VMRΟ.
«Μέσα σε μία τέτοια κατάσταση κέρδισε η κυβέρνηση του VMRO.Τα πολιτικά κόμματα ακολουθούν πάντα το λαϊκό αίσθημα. Αυτή η κυβέρνηση κέρδισε με βάση το αφήγημα ότι οι Πρέσπες ήταν ένα λάθος. Η συμφωνία με τη Βουλγαρία ήταν ένα λάθος», μας λέει ο Πέταρ Άρσοβσκι, υποστηρίζοντας ότι η κυβέρνηση του VMRO εκμεταλλεύτηκε την αντίδραση εναντίον της συμφωνίας των Πρεσπών για να κερδίσει την εύνοιά του:
«Πούλησε ένα ψεύτικο αφήγημα, ότι έγινε συμβιβασμός στο θέμα της ονομασίας, η οποία θα έπρεπε να μας είχε εντάξει κατευθείαν στην ΕΕ. Ο πρωθυπουργός Μίτσκοτσκι λέει ότι η Μέρκελ υποσχέθηκε ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ. Αλλάξαμε το όνομα αλλά δεν μας έδωσαν ό,τι υποσχέθηκαν. Έδωσαν τα μισά. Αυτό είναι το κύριο αφήγημά του, το οποίο είχε μεγάλη απήχηση στους ψηφοφόρους. Κι όχι η βουλγαρική συμφωνία, που είναι μεγαλύτερο πρόβλημα. Κάθε συμβιβασμός που έγινε, Βουλγαρία, Πρέσπες, Αχρίδα με τους Αλβανούς, ήταν λάθος για το έθνος μας, το γόητρό μας. Η σημερινή κυβέρνηση είναι εναντίον οποιουδήποτε συμβιβασμού. Αυτό συνέβη παρά τη βούλησή τους. Έχουν εμποτίσει το μυαλό του εκλογικού σώματος με αυτό το αφήγημα τα τελευταία 3-4 χρόνια. Και τώρα το 70% του εκλογικού σώματος πιστεύει ότι θα μπορούσε η προηγούμενη κυβέρνηση να κάνει καλύτερη συμφωνία, το οποίο είναι, φυσικά, ανοησία».
Αύριο: «Καθώς ανακαλύπτω τον κόσμο, ανακαλύπτω την πατρίδα μου».
