Όσο περνάει ο καιρός, τόσο το ζήτημα των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας γίνεται κατανοητό ότι τείνει να αποτελέσει ΤΟ κεντρικό αντικείμενο των Διεθνών Σχέσεων. Μπορεί ο πόλεμος στην Ουκρανία να τείνει να μονοπωλήσει στην Ευρώπη την προσοχή, όμως η στροφή προς τον Ειρηνικό /την Ανατολή, το tilt to the Indo-Pacific είναι ήδη πραγματικότητα. Πέρα απ’ αυτό, όμως οι αναφορές στην υπορρέουσα συγκρουσιακότητα στις αμερικανοκινεζικές σχέσεις καταλαμβάνουν όλο και πιο πιεστικά το κέντρο της σκηνής. Και τείνουν να θεωρηθούν κάτι σαν νομοτέλεια για όλο και περισσότερους αναλυτές. Ανησυχητικά.
Στο βιβλίο αυτό ο Χένρι Χουϊάο Ουάνγκ – με προηγούμενη κυβερνητική θητεία στο Πεκίνο, εδώ όμως ως ιδρυτής της ΜΚΟ/Κέντρου για την Κίνα και την Παγκοσμιοποίηση του Πεκίνου – έρχεται να προτείνει μια διασταύρωση απόψεων με τον Γκράχαμ Άλλισον , πρώην υφυπουργό Αμύνης των ΗΠΑ και ιδρυτή του προβεβλημένου Kennedy School of Government του Χάρβαρντ – αρθρωμένη στην περιβόητη πλέον έννοια «Παγίδα του Θουκυδίδη». Την οποία ο Άλλισον πρωτοπαρουσίασε το 2012 στο πολύκροτο έργο του «Destined for War», «χτίζοντας» με αμερικανική λογική πάνω στον Θουκυδίδη.
Από τα μέσα της περασμένης δεκαετίας, η θεωρία αυτή ότι μια ανερχόμενη δύναμη (εδώ: Η Κίνα) και μια επικρατούσα/πρώην κυρίαρχη (οι ΗΠΑ) είναι προορισμένες να έλθουν σε πολεμική αντιπαράθεση όπως η Αθήνα με την Σπάρτη στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, συνεχώς επανέρχεται.
Στο ιδιότυπο αυτό βιβλίο, ο Χουϊάο Ουάνγκ έχει συγκεντρώσει τις θέσεις του Άλλισον, ο οποίος σε διάφορα fora και με διάφορες αφορμές κι έχει προσέλθει σε διασταύρωση/διευκρίνηση απόψεων, με μια λογική ερωταπαντήσεων/θέσεων αντιθέσεων. Για τον Ουάνγκ «μελετητές και υπεύθυνοι για την χάραξη πολιτικής αισθάνονται όλο και περισσότερο την βαρύτητα της δυναμικής και του μέλλοντος των σχέσεων Κίνας-ΗΠΑ, που μπορεί κανείς εύλογα να χαρακτηρίσει ως την πλέον σημαντική διμερή σχέση του 21ου αιώνα. Το πώς αυτές οι δυο μεγάλες δυνάμεις θα μπορέσουν τώρα να προχωρήσουν μαζί/can get along, δεν θα επηρεάσει μόνο τους πολίτες τους, την οικονομία τους και την κοινωνία τους, αλλά θα έχει μείζονες επιπτώσεις και στην ασφάλεια, την ειρήνη και την ευημερία της υφηλίου συνολικά». Για τον Ουάνγκ, όσο οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν τον ανεπτυγμένο κόσμο, τόσο και η Κίνα αντιπροσωπεύει τις αναπτυσσόμενες χώρες (διεκδίκηση του παγκόσμιου Νότου, με άλλα λόγια).
Η σειρά, βέβαια, των γεγονότων που θα μπορούσαν να καταλήξουν σε πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας δεν μπορεί να παραβλεφθεί με βεβαιότητα. Από τις τεχνολογικές τριβές μέχρι τη ανάγνωση των γεωπολιτικών προσδοκιών (η αγκύρωσε σε ένα «διεθνές σύστημα στηριζόμενο σε κανόνες»/rules-based system της Δύσης απέναντι στην Κινεζική ανάγνωση των ισορροπιών/συμφερόντων/σφαιρών επιρροής» αλλά και με το προσωπικό στοιχείο των ηγεσιών να παίζει τον ρόλο του (άλλη η κατάσταση Τζο Μπάιντεν-Σι Τζινπίνγκ, άλλη μια αυριανή Τραμπ - Σι), οι «οδοί που καταλήγουν σε πόλεμοι» δεν λείπουν. Το αντίθετο! Όπως όμως έδειξε η υπόθεση της Αμερικανικής ανάγνωσης των σχέσεων του Πεκίνου με την Μόσχα με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία ή, πάλι, η επιβάρυνση της ατμόσφαιρας στη Νότια Σινική Θάλασσα ή τον ευρύτερο Ειρηνικό ούτε οι ευκαιρίες λείπουν. Αντιθέτως, αυξάνονται. Ήδη, «η ένταση των προστριβών μεταξύ των δυο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου επί Προεδρίας Τραμπ [έδωσε] στην έννοια της «Παγίδας του Θουκυδίδη» όλο και μεγαλύτερη απήχηση ανά την υφήλιο». Τον Δεκέμβριο του 2018, ο Γκίντεον Ράχμαν – βασικός αναλυτής των Financial Times για τα διεθνή θέματα – είχε επιλέξει την έννοια ως «λέξη της χρονιάς», με την επισήμανση ότι «προσελκύει όλο και ευρύτερη προσοχή διεθνώς».
Oι τεκτονικές μετακινήσεις που έζησε εν συνεχεία το διεθνές σύστημα – σωστότερο: Το τέλος της μονοπολικής διεθνούς πραγματικότητας που είχε προκύψει επί δυο δεκαετίες μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αλλ’ ήδη σταδιακά υποχωρεί εμφανώς – και κυρίως η μεταβολή των σχέσεων οικονομικής-και-όχι-μόνο ισχύος μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας δείχνουν προς την κατεύθυνση επαναφοράς σ ένα σύστημα «σφαιρών επιρροής». Με ισχυρό το στοιχείο του εθνικού συμφέροντος των μεγάλων παικτών. Όπως όμως μια τέτοια ανάγνωση των πραγμάτων οδηγεί στην νομοτέλεια της σύγκρουσης των δυο, δηλαδή δικαιώνει την Παγίδα του Θουκυδίδη, αντίστοιχα υπογραμμίζει και την ορθολογικότητα μιας οργανωμένης συνύπαρξής τους.
Στην αναζήτηση «οδών διαφυγής» από την (φαινόμενη) νομοτελειακότητα μιας σύγκρουσης ΗΠΑ-Κίνας, η ίδια η εμπειρία του Ψυχρού Πολέμου – αλλά και η ιστορία της Κίνας – επιχειρείται να επιστρατευθεί, κατά τρόπον ώστε η σχέση των δυο να επανερμηνευθεί, ή μάλλον να επαναδρομολογηθεί. Τουλάχιστον όσο η επικοινωνία μένει ανοιχτή…
