Σε κρίση ο ρόλος «γεφυροποιού» της πρωθυπουργού. Το να έχει τους δύο κυβερνητικούς σου εταίρους, τον Σαλβίνι και τον Ταγιάνι, να κάνουν ο ένας αντιπολίτευση στον άλλον είναι πάρα πολύ άβολο. Και η αντιπολίτευση δίνει σημάδια ζωής.
Ξαφνικά, η μοίρα της κυβέρνησης Μελόνι δεν φαίνεται πλέον τόσο «λαμπρή και προοδευτική». Εάν μόλις πριν από κάποιους μήνες, πριν από τις Ευρωεκλογές, ήταν λογικό να πει κανείς ότι τα πράγματα δεν μπορούσαν να πάνε καλύτερα για την πρωθυπουργό, τώρα είναι εύλογο να προβλέψουμε ότι μπορεί να πάνε χειρότερα.
Ο πρώτος λόγος είναι διεθνής. Ο Ντον Λουίτζι Στούρτζο (ιερέας και πολιτικός, ιδρυτής του Ιταλικού Λαϊκού Κόμματος) έλεγε ότι η εξωτερική πολιτική είναι το κλειδί της εσωτερικής και οικονομικής πολιτικής, και είχε δίκιο. Δυστυχώς εξαντλείται το μπόνους διεθνούς αξιοπιστίας που η Τζόρτζια Μελόνι είχε κερδίσει για την κυβέρνησή της και το οποίο μέχρι τώρα είχε προστατεύσει και το δημόσιο χρέος μας στις αγορές: οι οποίες είναι -ναι- αντικειμενικές, αλλά την πολιτική την καταλαβαίνουν και μερικές φορές την ασκούν (δες πώς αντιμετωπίζουν τη Γαλλία με το γάντι).
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο, και ίσως όχι τόσο, η ψήφος με τον Όρμπαν και τη Λεπέν κατά της Ούρσουλα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (αν και θα μπορούσε να έχει διαχειριστεί καλύτερα το ζήτημα, τουλάχιστον στο Συμβούλιο -ένας Ιταλός πρωθυπουργός που απέχει από την ψηφοφορία για τον πρόεδρο της Επιτροπής δεν είχε ξαναεμφανιστεί). Ούτε πρέπει τώρα αφελώς να αναμένουμε αντίποινα από τις Βρυξέλλες στη σύνθεση της Επιτροπής ή στις διαδικασίες κατά της Ιταλίας, η οποία παραμένει ο τρίτος μεγάλος της Ευρώπης και η δεύτερη μεγαλύτερη βιομηχανική δύναμη. Αλλά είναι η ίδια η δυναμική των γεγονότων που εργάζεται για να περιορίσει αυτόν τον ρόλο της γέφυρας μεταξύ εθνικισμού και ατλαντισμού, μεταξύ εθνικού συμφέροντος και ευρωπαϊκής αλληλεγγύης που η Τζόρτζια είχε καταφέρει να εξασφαλίσει ευφυώς μέχρι τώρα.
Εάν, ή ίσως πρέπει να πούμε όταν ο Τραμπ θα εισέλθει στον Λευκό Οίκο, το παιχνίδι θα αλλάξει επειδή η Δύση θα διαιρεθεί. Ή με την Ουάσιγκτον, ή με το Βερολίνο και το Παρίσι. Αυτό θα ισχύει πρώτα απ' όλα για την Ουκρανία και μια πιθανή προσπάθεια συνδιαλλαγής με τον Πούτιν. Είτε το ένστικτο της δεξιάς οδηγήσει τη Μελόνι να μείνει με τον Τραμπ, είτε κρατήσει τη γραμμή της και μείνει με τον Ζελένσκι, σε κάθε περίπτωση η Ιταλία δεν θα μπορούσε πλέον να λειτουργήσει ως γέφυρα. Το όνειρο της εισόδου στην αίθουσα ελέγχου της Ένωσης ξεθωριάζει, τουλάχιστον μέχρι τις γαλλικές προεδρικές εκλογές. Και μια πιο αδύναμη πολιτικά θέση, επειδή είναι λιγότερο απαραίτητη και συνεπώς λιγότερο επιδραστική, θα μας έκανε επίσης πιο αδύναμους οικονομικά, ειδικά τώρα που το φάντασμα του Συμφώνου Σταθερότητας πλανάται και πάλι πάνω από την Ευρώπη.
Αλλά δεν είναι μόνο η Ουκρανία που μπορεί να ανοίξει το χάσμα στο οποίο η Ιταλία της Τζόρτζια κινδυνεύει να σκοντάψει. Υπάρχει επίσης η μεγάλη επιθυμία για δασμούς που τροφοδοτεί την ομάδα του Τραμπ, και ειδικότερα τον αντιπρόεδρο Βανς, έναν «γεράκι» στο εξωτερικό εμπόριο που θεωρεί την Ευρώπη έναν αντίπαλο σχεδόν στο ίδιο επίπεδο με την Κίνα. Όταν ήταν Πρόεδρος, ο Τραμπ είχε επισημάνει στη Μέρκελ κατά τη διάρκεια μιας επίσημης επίσκεψης ότι είχε δει πολύ λίγες Ford και Chevrolet στο Μόναχο. Στον καλό ακροατή... Σε έναν εμπορικό πόλεμο με την Αμερική, η Γερμανία είναι η ευρωπαϊκή χώρα που θα κινδύνευε περισσότερο. Αλλά η Ιταλία έρχεται αμέσως μετά, καθώς μεταξύ των χωρών του G7 διαθέτει το δεύτερο καλύτερο εμπορικό πλεόνασμα με τις ΗΠΑ.
Για να διευρύνουμε το μοιραίο χάσμα υπάρχει και κάτι άλλο. Σε λίγο περισσότερο από έναν χρόνο, η CDU μάλλον θα επιστρέψει στην κυβέρνηση στη Γερμανία. Εκείνη τη στιγμή, το ιταλικό τμήμα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, δηλαδή η Forza Italia του Ταγιάνι, δεν θα μπορούσε παρά να σταθεί με το Βερολίνο. Θα είναι ένα ενδιαφέρον θέαμα για όλους -εκτός από την πρωθυπουργό- να δούμε το τράβηγμα του σχοινιού ανάμεσα σε έναν αντιπρόεδρο που είναι υπέρ του Τραμπ και έναν άλλο που είναι υπέρ του Μερτς (ο πιθανός μελλοντικός Χριστιανοδημοκράτης καγκελάριος, ίσως σε συμμαχία με τους Πράσινους).
Και εδώ φτάνουμε στην εσωτερική πολιτική. Εάν πριν ήταν μόνο ο Σαλβίνι που έριχνε καρφιά στη διαδρομή του οχήματος της Μελόνι, τώρα προστέθηκε η ανοιχτή συνεδρία αυτογνωσίας στη Forza Italia υπό την πίεση των «παιδιών» (δεν χρειάζεται να πούμε ποιανού –σ.τ.μ. αναφέρεται στον γιο και την κόρη του Μπερλουσκόνι). Το παράδοξο είναι ότι αυτή τη στιγμή οι δύο κυβερνητικοί εταίροι ασχολούνται με το να κάνουν ο ένας αντιπολίτευση στον άλλον. Κατάσταση πολύ άβολη για οποιονδήποτε πρωθυπουργό. Και που καθιστά πολιτικά αδύνατη αυτήν την έξοδο ασφαλείας από ένα πιθανό αδιέξοδο που μερικοί παρατηρητές υποθετικά φαντάζονται, δηλαδή πρόωρες εκλογές πριν από το τέλος της νομοθετικής περιόδου (και πριν από το συνταγματικό δημοψήφισμα, με μεγάλο ρίσκο). Διότι το να ζητάς ψήφους για την ίδια πολιτική συμμαχία της οποίας η κρίση θα είχε προκαλέσει τις εκλογές θα ήταν πραγματικά απερίσκεπτο.
Last but not least, όπως θα έλεγε ο Ματέο Ρέντσι που μιλάει καλά αγγλικά, εξαντλείται μια άλλη πηγή ισχύος για την Τζόρτζια Μελόνι. Μέχρι τώρα η κυβέρνησή της απολάμβανε μια πλήρη απουσία εναλλακτικών. Τώρα ίσως μπορούμε να αρχίσουμε να αφαιρούμε το επίθετο «πλήρη». Με την έννοια ότι δεν υπάρχει ακόμα στον ορίζοντα μια αξιόπιστη πρόταση κυβέρνησης της κεντροαριστεράς, αλλά το κέντρο αρχίζει να συμμαχεί με την αριστερά, και αυτό μπορεί να είναι ένας game changer, όπως θα έλεγε πάντα ο Ρέντσι: Ένα στοιχείο που αλλάζει το πολιτικό παιχνίδι.
Το σενάριο «PD + θάμνοι», που οι δημοσκοπήσεις και οι ψήφοι πλέον περιγράφουν, με ένα M5S πολύ μικρό για να απειλήσει την ηγεσία του Δημοκρατικού Κόμματος και τόσο μικρό στην Ευρώπη ώστε να πρέπει να ενταχθεί στην ομάδα των Σάλις και Ράκετε, είναι το καλύτερο περιβάλλον για την αναβίωση ενός συνασπισμού από τις στάχτες της κεντροαριστεράς. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι στις επερχόμενες περιφερειακές εκλογές στην Εμίλια Ρομάνια, στην Ούμπρια, και επίσης στη Λιγουρία αν το Ανώτατο Δικαστήριο δεν επιτρέψει την απελευθέρωση του Τζοβάνι Τότι (προφυλακισθείς περιφερειάρχης για σκάνδαλα), η κεντροδεξιά δεν ξεκινά με τον αέρα του φαβορί.
Για να συνεννοηθούμε: η πρωθυπουργός είναι ακόμα σταθερά στη θέση της. Και η πολιτική έχει εφευρεθεί για να διαψεύσει τις απαισιόδοξες προβλέψεις. Αλλά, συνήθως, αν κάτι μπορεί να πάει στραβά, υπάρχουν καλές πιθανότητες να πάει στραβά…
