Η ανατρεπτικότητα στην ανάγνωση της Ιστορίας, ακόμη και στην μεθοδολογική προσέγγισή της, δεν είναι κάτι καινούργιο: Από την εποχή της Σχολής των Αnnales/της Νέας Ιστορίας και μέχρι την Iστορία των Πραγμάτων, η αναζήτηση τείνει να καταστεί ο κανόνας σ’ έναν κλάδο που είχαμε συνηθίσει να κινείται αργά, σχεδόν μεγαλόπρεπα. Ενσωματώνοντας μεν αλλαγές και ιδεολογίες, αλλά διατηρώντας τη δομή αναγνωρίσιμη.
Εδώ, η Οξφορδιανή Τζόζεφιν Κουϊν έρχεται να προτείνει μιαν ανακατασκευή του πώς έχει «παραχθεί» ένα από τα θεμελιώδη μορφώματα με τα οποία ζούμε στην σύγχρονη κουλτούρα: Τη Δύση, που τα χρόνια αυτά τείνουμε να την θεωρήσουμε θεμελιώδη ακόμη και για τις Διεθνείς Σχέσεις. Επισκέπτεται, για χάρη των αναγνωστών της, τις μεγάλες εποχές της Αρχαιότητας που χρωμάτισαν την ανάγνωση των τελευταίων αιώνων μέσα από ένα φίλτρο που αναδεικνύει ότι σε αυτές – στην Αρχαία Ελλάδα ή την Ρώμη – εξαρχής και συνεχώς συγχωνεύονταν πολιτισμικά στοιχεία από διάφορες προελεύσεις: Ο Πλάτων μίλησε με τους αρχαίους Αιγυπτίους και η κλασική Ελλάδα είδε την Ασία, η Καρχηδόνα επηρέασε τη Ρώμη, αλλά και οι Άραβες μπόλιασαν την Ιβηρική πριν βρεθεί να φιλοξενεί τους εξερευνητές των θαλασσών. Αντί, λοιπόν, για ένα δυτικό κόσμο που επηρεάσθηκε μετά τον Μεσαίωνα, την Αναγέννηση και εν συνεχεία τους Νεότερους Χρόνους από μια κλασική αρχαιότητα, προκύπτει ένα πλούσιο μωσαϊκό αλληλεπιδράσεων από το βάθος του χρόνου.
Στον τίτλο της, ήδη, ξεδιπλώνεται το διπλό στοίχημα προσέγγισής της: Η αντίληψη ότι «η Δύση» επηρέασε αποφασιστικά την παγκόσμια κοινότητα μπορεί/χρειάζεται να κοιταχτεί και ανάποδα – «οι άλλοι» /the Rest έχτισαν την ίδια τη Δύση. Αλλά και η «μακρά διάρκεια» των Μπρωντέλ και Ντυραζέλ είναι πολύ-πολύ μακρότερη, εντέλει – όθεν τα 4.000 χρόνια από την αυγή των πραγμάτων.
Για την Κουϊν, «οι άνθρωποι διαμορφώνουν την Ιστορία, και οι επαφές που χτίζουν αναμεταξύ τους». Η ίδια η έννοια των «πολιτισμών» (που μας έφερε πριν 30 χρόνια μέχρι τη Σύγκρουση των Πολιτισμών του Χάντινγκτον, κι ακόμη ψαχνόμαστε με τις ανατροπές!) αποτελεί – για την προσέγγιση της Κουϊν – μιαν άστοχη ανατροπή, όταν παραμερίζει τη συνεχή αλληλεπίδραση λαών και κοινοτήτων. Παράδειγμα οι Δρόμοι του Μεταξιού όπως τους είδε ο Φράνκοπαν, ή πάλιν η ναυσιπλοΐα πέρα από την Μεσόγειο με βάση τεχνικές ανακαλύψεις όπως της τρόπιδας ή η αξιοποίηση της πυξίδας κατά τον Μπρωντέλ.
Ενώ, λοιπόν, ο ευρωπαϊκός 19ος αιώνας μας χάρισε την έννοια του δυτικού πολιτισμού, η Κουϊν μας καλεί να πάμε πίσω, στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. στη Βύβλο του σημερινού Λιβάνου στην κορύφωση της εποχής του Χαλκού. Εκεί να δεις παγκοσμιοποίηση και ροές εμπορίου και τεχνολογική διείσδυση! Περίπου μαγεμένη βλέπει τους Μινωϊτες να εισάγουν πολιτισμικές συμπεριφορές μαζί με εμπορεύματα, αργότερα τους Ρωμαίους να κάνουν το ίδιο (παρά την πολιτική υπεροχή τους).
Οπότε καλεί σε προσπέρασμα ακόμη και των «φιλελεύθερων προσεγγίσεων της «πολυπολισμικότητας» [επειδή] προϋποθέτουν την ύπαρξη – ως αρχή – ή μάλλον την αξία επιμέρους πολιτισμικών συνόλων/cultures» . Ενώ, για τη δική της προσέγγιση/με τη δική της ανάλυση, ακόμη και τα Ομηρικά Έπη απηχούν/διατηρούν «ίχνη από το συναπάντημα με έναν ευρύτερο κόσμο επών, με διαφορετικές γλώσσες», με λαούς να έρχονται σε επαφή και σε παράλληλη πορεία με τη χρήση κοινής γλώσσας.
Μπορεί η διαβεβαίωσή της ότι «ουδέποτε υπήρξε μια μοναδική, καθαρή Δυτική ή Ευρωπαϊκή κουλτούρα» να ενοχλεί τον Δυτικό μας σωβινισμό – ειδικά τώρα-τώρα που το εργαλείο της δυτικότητας πάει να χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη γεωπολιτικών επιλογών. Μπορεί οι προσεγγίσεις της στην Αρχαία Ελλάδα ή το Βυζάντιο να ξενίζουν την παραδεδεγμένη ιστορική αφήγησή «μας». Όμως το βιβλίο -ποταμός, ή μάλλον -πέλαγος, της Κουίν αξίζει ακόμη και ως διανοητική αυτοπειθάρχηση.
