Σπάνια στο παρελθόν οι κίνδυνοι που αντιμετώπισε η ανθρωπότητα ήταν πιο περίπλοκοι, αλληλένδετοι και αλληλεξαρτώμενοι. Επίσης σπάνια συνυπήρξαν τόσες πολλές κρίσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, που χαρακτηρίζεται από αναταραχή, καινοτομία, ασάφεια και αβεβαιότητα, οι προβλέψεις διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο και συμπληρώνουν παραδοσιακές ποσοτικές προσεγγίσεις για τη διαχείριση κινδύνων και καταστροφών. Παρέχοντας πρόσθετες οπτικές γωνίες, η πρόβλεψη μπορεί να βοηθήσει να οραματιστούμε καλύτερα τα πιθανά και προτιμώμενα εναλλακτικά μέλλοντα, να προετοιμαστούμε και να παρέχουμε γνώσεις που επιτρέπουν στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να επηρεάσουν και να αλλάξουν το μέλλον και τελικά να απομακρυνθούν από τον κίνδυνο.
Με αυτή τη μελέτη, το Εργαστήριο Πολιτικής της ΕΕ του Κοινού Κέντρου Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρουσιάζει μια πρώτη προσπάθεια εισαγωγής μιας προσέγγισης προοπτικής στην ανάλυση μελλοντικών κινδύνων. Με συμμετοχικές διαδικασίες πρόβλεψης και χρησιμοποιώντας τα αποτελέσματα από τη θεώρηση της ευρύτερης εικόνας, το Εργαστήριο Πολιτικής της ΕΕ ανέπτυξε δέκα φανταστικές μικρές ιστορίες που απεικονίζουν πώς θα μπορούσε να μοιάζει το μέλλον. Σε μια σειρά εργαστηρίων με περισσότερους από 60 συμμετέχοντες, διερευνήσαμε πιθανές μελλοντικές εξελίξεις και επιπτώσεις της αλλαγής σε αυτά τα μέλλοντα και αναλύσαμε σε ποιους κινδύνους και ευκαιρίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν.
Επιπλέον, μια έρευνα των Delphi με 92 συμμετέχοντες αξιολόγησε τη σοβαρότητα των κινδύνων που εντοπίστηκαν. Η μελέτη που προέκυψε παρέχει πολύτιμες γνώσεις για την υποστήριξη της προληπτικής λήψης αποφάσεων, συμπληρώνοντας άλλες μεθόδους αξιολόγησης κινδύνων για την ελαχιστοποίηση και τον περιορισμό των κινδύνων που εντοπίστηκαν και για τη διαμόρφωση ενός καλύτερου μέλλοντος. Το Εργαστήριο Πολιτικής της ΕΕ θα χρησιμοποιήσει τα αποτελέσματα σε μελλοντικές ασκήσεις πρόβλεψης για να υποστηρίξει τη χάραξη πολιτικής, όπου μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση των κινδύνων και των απειλών για την Ευρωπαϊκή Ένωση και των επιπτώσεών τους.
Βασικά στοιχεία και συνεισφορά της μελέτης:
Πρώτον: Η μελέτη προσδιορίζει 40 μελλοντικούς κινδύνους που θεωρούνται σημαντικοί για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτοί οι κίνδυνοι έχουν ταξινομηθεί σε δέκα γενικές ομάδες κινδύνων που πρέπει να έχουν υπόψη οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και λήψης αποφάσεων κατά τη διαμόρφωση στρατηγικών.
Δεύτερον: Από μόνοι τους, πολλοί από τους κινδύνους που εντοπίστηκαν θα μπορούσαν να είναι διαχειρίσιμοι. Ωστόσο, όταν πολλοί προκύπτουν ταυτόχρονα, όπως συμβαίνει στην πραγματική ζωή, θα μπορούσαν δυνητικά να εξελιχθούν σε παγκόσμιες καταστροφικές ή ακόμα και υπαρξιακές κρίσεις.
Τρεις κίνδυνοι είναι δυνητικά υπαρξιακοί για την ανθρωπότητα από μόνοι τους: Η περιβαλλοντική υποβάθμιση, οι περιβαλλοντικές καταστροφές και το τέλος της κυριαρχίας του ανθρώπου.
Τρίτον: Η μελέτη δείχνει πώς 44 πιθανές μελλοντικές εξελίξεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε δέκα ομάδες κινδύνου. Αυτό μπορεί να χρησιμεύσει στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων, επιτρέποντας να προετοιμαστούν καλύτερα για το τι μπορεί να επιφυλάσσει το μέλλον. Ενώ πολλές από τις ομάδες κινδύνου που παρουσιάζονται σε αυτή τη μελέτη είναι ήδη γνωστές, η μελέτη τις συνδυάζει με πιθανές μελλοντικές εξελίξεις, συνδέοντας τους κινδύνους με τις αναπτυξιακές οδούς που οδηγούν σε αυτές.
Τέταρτον: Οι πιθανές μελλοντικές εξελίξεις που παρουσιάζονται σε αυτή τη μελέτη οδηγούν επίσης σε ευκαιρίες. Είναι εύκολο να πέσουμε στην παγίδα της απαισιοδοξίας όταν σκεφτόμαστε μελλοντικούς κινδύνους, αλλά όπως δείχνει αυτή η μελέτη, τα κλειδιά για το θετικό μέλλον βρίσκονται στα χέρια μας. Η αλλαγή είναι βέβαιη και ενώ οι περισσότερες εξελίξεις και οι πορείες προς τους κινδύνους δεν μπορούν να σταματήσουν, θα μπορούσαν να επηρεαστούν.
Πέμπτο: Οι ολιστικές προσεγγίσεις πρόβλεψης είναι ζωτικής σημασίας κατά την αξιολόγηση μελλοντικών κινδύνων και κατά την παροχή επιστημονικών συμβουλών στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σχετικά με πολύπλοκες διεπιστημονικές προκλήσεις. Εξετάζοντας τις πιθανές μελλοντικές εξελίξεις και τις αιτίες που τις πυροδοτούν, γίνεται σαφές ότι η αλλαγή σε έναν συγκεκριμένο τομέα (π.χ. την οικονομία) μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές επιπτώσεις σε πολλούς άλλους τομείς (π.χ. κοινωνία, τεχνολογία, περιβάλλον ή πολιτική) και οι υπερβολικά μεμονωμένες αξιολογήσεις θα έχαναν αυτές τις αλληλεξαρτήσεις. Αυτή η μελέτη παρουσιάζει μια ολιστική προσέγγιση πρόβλεψης/προοπτικής για να συμπληρώσει τις παραδοσιακές μεθόδους ανάλυσης των κινδύνων και να βοηθήσει στην αποκάλυψη τέτοιων τυφλών σημείων.
Οι δέκα ομάδες κινδύνων
Οι δέκα ομάδες κινδύνων παρουσιάζονται με αλφαβητική σειρά, με πιθανές μελλοντικές εξελίξεις που θα οδηγήσουν σε αυτές, καθώς και μεμονωμένους κινδύνους και ευκαιρίες:
Ολόκληρη η έκθεση εδώ.
