Μια ανορθόδοξη άποψη κερδίζει το τελευταίο διάστημα έδαφος στις ΗΠΑ: Μήπως τελικά δεν είναι ότι η οικονομία διατηρεί ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης παρά την αύξηση των επιτοκίων αλλά ακριβώς εξαιτίας αυτής;
Σύμφωνα με την οικονομική ορθοδοξία, η αύξηση των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες οδηγεί σε επιβράδυνση της οικονομίας, καθώς όσοι έχουν δανειστεί καλούνται να πληρώσουν υψηλότερους τόκους. Εσχάτως, όμως, κάποιοι προτιμούν να εστιάζουν στην άλλη όχθη, εκείνη των αποταμιευτών, για τους οποίους τα υψηλότερα επιτόκια συνεπάγονται είσπραξη υψηλότερων τόκων, άρα και μεγαλύτερα περιθώρια δαπανών.
Όπως εξηγεί στο Bloomberg ο αναλυτής της RBC Capital Markets, Κέβιν Μίορ, η αύξηση του βασικού επιτοκίου της Fed από το 0% στο 5%, προσέφερε σε πολλούς Αμερικανούς σημαντικά εισοδήματα από επενδύσεις σε ομόλογα και αποταμιεύσεις ταμιευτηρίου, για πρώτη φορά μετά από δύο δεκαετίες. Θεωρητικά η αύξηση αυτή θα έπρεπε να υπερκαλύπτεται από τις αυξημένες πληρωμές όσων έχουν χρέη. Αυτό, όμως, φαίνεται να μην ισχύει, για μια σειρά από λόγους.
Ο σημαντικότερος είναι ότι το χρέος των ΗΠΑ έχει πλέον φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα (35 τρισ. δολ.) με αποτέλεσμα οι τόκοι που προκύπτουν από τα αμερικανικά ομόλογα να είναι αρκετά υψηλότεροι από το παρελθόν. Πρόκειται για μια παρατήρηση που έχει κάνει ο οικονομολόγος Γουόρεν Μόσλερ εδώ και αρκετά χρόνια, πλην όμως δεν έχαιρε ιδιαίτερη αποδοχής στον ακαδημαϊκό κόσμο, όπως και συνολικότερα η Σύγχρονη Μονεταριστική Θεωρία.
Όπως επισημαίνει ο Ντέιβιντ Έινχορν, οικονομολόγος της Greenlight Capital, τα νοικοκυριά στις ΗΠΑ λαμβάνουν τόκους για βραχυπρόθεσμες αποταμιεύσεις αξίας 13 τρισ. δολ. και έχουν δάνεια, εξαιρουμένων των στεγαστικών, περί τα 5 τρισ. δολ. Με το τρέχον επίπεδο επιτοκίων η διαφορά αυτή αντιστοιχεί σε καθαρό κέρδος 400 δισ. δολ. ετησίως. Όσο για τα στεγαστικά δάνεια, σύμφωνα με τον Μαρκ Ζάντι, επικεφαλής οικονομολόγο της Moody’s Analytics, την περίοδο της πανδημίας η συντριπτική πλειοψηφία των δανειοληπτών κατάφερε να κλειδώσει σταθερά επιτόκια για 30 χρόνια, σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα. Ως αποτέλεσμα η αύξηση των επιτοκίων έχει επηρεάσει λίγους.
Η πλειονότητα, πάντως, των οικονομολόγων επιμένουν ότι τα υψηλότερα επιτόκια συνεπάγονται χαμηλότερη ανάπτυξη. Ως απόδειξη επικαλούνται τον αυξανόμενο αριθμό καθυστερήσεων στην αποπληρωμή πιστωτικών καρτών και στην επιβράδυνση της αύξησης των θέσεων εργασίας. Ο δε γνωστότερος πολέμιος της ορθόδοξης αντίληψης για τα επιτόκια, ο Ταγίπ Ερντογάν (υποστήριζε ότι ο πληθωρισμός καταπολεμάται με χαμηλά επιτόκια), μετά τις τελευταίες προεδρικές εκλογές ανέκρουσε πρύμναν, επιτρέποντας στην κεντρική τράπεζα να εγκαταλείψει τους πειραματισμούς και να αυξήσει κατακόρυφα τα επιτόκια – η αλήθεια είναι, ακόμα, χωρίς σπουδαία αποτελέσματα.
