Η Τουρκία αδύνατο να ξεφύγει της μοίρας της

H Τζανσού Τσαμλιμπέλ του (τουρκικού καναλιού) T24 πήρε μια μακρά και σημαντική συνέντευξη από τον αντιναύαρχο εν αποστρατεία Τζεμ Γκιουρντενίζ.

Η γεωπολιτική αναλύει τις σχέσεις μεταξύ της γεωγραφίας των κρατών και των πολιτικών τους. Ο πιο γνωστός θεωρητικός είναι ο ναύαρχος A. Mahan (1840-1914), ο οποίος υπερασπίστηκε την έννοια του "Manifest Destiny", υποστηρίζοντας ότι η επέκταση των ΗΠΑ στην ήπειρό τους και ακόμη και στον κόσμο μέσω της κυριαρχίας στις θάλασσες ήταν δικαίωμα και θεόσταλτο καθήκον.

Σύμφωνα με τα δικά του λόγια, ο αντιναύαρχος ε.α. Γκιουρντενίζ έχει δύο βασικές ιδιότητες:  «Ορίζω τον εαυτό μου ως κεμαλικό. Αυτή η γραμμή μου δεν έχει αλλάξει ποτέ από τότε που ήμουν 15 ετών» και  "είμαι ένα άτομο που βασίζει τα πάντα στη γεωπολιτική".

Μάλιστα, η ίδια η δημοσιογράφος παραδέχεται ότι: "Ήταν μια "δύσκολη συζήτηση", καθώς εξέταζε τα πάντα μέσω της γεωπολιτικής".

Η βασική προσέγγιση του Γκιουρντενίζ βρίσκεται στην ακόλουθη πρόταση της δημοσιογράφου: «Συνοψίζει όσα βίωσε τα τελευταία 13 χρόνια ως "συνωμοσίες που έστησε η αγγλοσαξονική ηγεμονία για να εξοντώσει το τουρκικό ναυτικό, το οποίο ενοχλεί τη Δύση λόγω της ανεξάρτητης στάσης του".

Επιτρέψτε μου να προσπαθήσω να συνοψίσω όσο το δυνατόν περισσότερο τις σημαντικότερες πτυχές μιας τόσο μακροσκελούς συνέντευξης από τη σκοπιά της Τουρκίας, συνιστώντας ανεπιφύλακτα να τη διαβάσετε προσεκτικά ολόκληρη. Οι βασικές απόψεις του αντιναυάρχου Γκιουρντενίζ, που λόγω της «κεμαλικής» του φύσης, θεωρεί αναπόφευκτο δικαίωμα και καθήκον (όχι θεόσταλτο, αλλά εθνικό συμφέρον) της Τουρκίας να κυριαρχεί στις γύρω θάλασσες, όσο και οι δικές μου σκέψεις, είναι οι ακόλουθες:

• Ο Γκιουρντενίζ υποστηρίζει ότι «όσο η Τουρκία βρίσκεται στο ΝΑΤΟ, τα χέρια της είναι δεμένα στρατιωτικά να κάνει το οτιδήποτε. Επίσης, όσο συνεχίζεται η γεωπολιτική των ΗΠΑ για τον περιορισμό της Ρωσίας και της Κίνας στην Ευρασία, δεν θα επιτραπεί στην Ελλάδα και την Τουρκία να έρθουν πιο κοντά, και να δράσουν από κοινού, ώστε να αποτινάξουν τις ΗΠΑ».

Οι ΗΠΑ δηλαδή, οι οποίες δεν θέλουν να διαταραχθεί η Συμμαχία για οποιονδήποτε λόγο, εμποδίζουν αυτές τις δύο χώρες να συγκρουστούν ή να έρθουν πιο κοντά; Από την άλλη, εντάξει, πρόκειται σίγουρα για παραβίαση των συνθηκών, αλλά ρεαλιστικά μιλώντας, η οχύρωση των νησιών του Αιγαίου από την Ελλάδα με πληθυσμό 11 εκατομμυρίων αποτελεί απειλή για την Τουρκία με πληθυσμό 86 εκατομμυρίων ή για τη Ρωσία;

• Ο Γκιουρντενίζ μέμφεται την κυβέρνηση Ερντογάν “για απραξία στο θέμα της αναγνώρισης της ΤΔΒΚ”.

Μα  η Τουρκία δεν έχει αποβάλει ακόμη την ταμπέλα του εισβολέα. Μόνο αν οι Ελληνοκύπριοι είχαν πει «ναι» στο Σχέδιο Ανάν, όπως οι Τούρκοι, τότε μόνο το μεγαλύτερο εμπόδιο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής δεν θα υπήρχε σήμερα».

• Ο Γκιουρντενίζ θεωρεί ότι «είναι εφικτή μία ‘Τουρκική Συμμαχία’, μια ευρασιατική ένωση του τουρκικού κόσμου (Αζερμπαϊτζάν, Καζακστάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν, Κιργιστάν και ΤΔΒΚ), από τη στιγμή που μέχρι το Βλαδιβοστόκ μιλούν τουρκικά.

Πρώτον, η γλωσσική ενότητα είναι απλώς ευσεβής πόθος. Προσωπικά, μιλούσα πάντα αγγλικά με διπλωμάτες της Κεντρικής Ασίας εκτός Αζερμπαϊτζάν σε κοκτέιλ.

Αλλά το κύριο ερώτημα εδώ είναι: «Μα είναι δυνατόν ο Πούτιν να επιτρέψει κάτι τέτοιο;»

Όπως τον ρωτάει κι η δημοσιογράφος: «Δεν είναι στο κάτω κάτω η επεκτατική εξωτερική πολιτική του Πούτιν ένα διαφορετικό είδος ιμπεριαλισμού; Συρία, Βαλκάνια, Καύκασος... Δεν είναι ένας ηγέτης που προτείνει ένα άλλο είδος ηγεμονίας ενάντια σε αυτό που αποκαλείται ατλαντική ηγεμονία στην παγκόσμια πολιτική;» Ο Γκιουρντενίζ απαντά «πώς δεν είναι δυνατόν να είσαι ιμπεριαλιστής με μόνο 2% συνεισφορά στην παγκόσμια οικονομία. Η στρατιωτική ισχύς από μόνη της δεν αρκεί για να θεωρείσαι ιμπεριαλιστής αυτοκράτορας».

• Ο Γκιουρντενίζ στη συνέχεια λέει: «Αν είχε πετύχει το πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου, η Τουρκία θα είχε χάσει την Κύπρο και θα είχε δημιουργηθεί ένα Κουρδικό Κράτος στα σύνορά μας.

Τώρα, πώς προκύπτει αυτό; Ποια λογική το λέει αυτό; Ήταν οι Κούρδοι γκιουλενιστές; Ποιο είναι αυτό το κουρδικό κράτος «με πρόσβαση στη θάλασσα»;

• Και συνεχίζει (ο Γκιουρντενίζ): «Φυσικά, αν επιμείνετε σθεναρά στην εφαρμογή του Μοντρέ στα Τουρκικά Στενά, από τα οποία διέρχεται το 60% του εξωτερικού εμπορίου της Ρωσίας, και αν αντιταχθείτε στη μόνιμη παρουσία των ναυτικών μέσων των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα... θα πάθετε αυτά που πάθαμε εμείς».

Δύσκολο να το πιστέψει κανείς. Λέει ότι δεν πρέπει να εφαρμόσουμε τη συνθήκη του Μοντρέ και μετά λέει ότι είναι κεμαλιστής. Η πιο σημαντική συνθήκη που υπέγραψε ο Ατατούρκ είναι του Μοντρέ και όχι η Λωζάνη. Επειδή η Λωζάνη ήταν ένας συμβιβασμός για να τελειώσει όχι ένας, αλλά δύο πόλεμοι, δεν έδωσε τα Στενά στους Τούρκους. Η συνθήκη του Μοντρέ, αντίθετα, είναι το κείμενο με το οποίο οι Δυτικοί, βλέποντας τον δεύτερο μεγάλο πόλεμο να έρχεται, πανικοβλήθηκαν και έδωσαν τα Στενά στην κυριαρχία της Τουρκικής Δημοκρατίας. Πρόσφατα με την Ουκρανία, η Τουρκία τη γλύτωσε ακριβώς χάρη στην εφαρμογή του Μοντρέ.

• Άλλη ερώτηση: «Ένας πολιτικός της αντιπολίτευσης, ο Ναβάλνι, βρέθηκε νεκρός στη φυλακή;»

Απάντηση (Γκιουρντενίζ): «Κανένας αρχηγός κράτους δεν θα άφηνε τον μεγαλύτερο αντίπαλό του να σκοτωθεί στη φυλακή ένα μήνα πριν από τις εκλογές".

Ερώτηση (δημοσιογράφου): «Υπονοείτε ότι πράκτορες των δυτικών μυστικών υπηρεσιών έβαλαν τον Ναβάλνι να σκοτωθεί σε ρωσική φυλακή;»

Απάντηση (Γκιουρντενίζ): «Ξέρετε, η Δύση έχει χειραγωγήσει αρκετές φορές για τα δικά της γεωπολιτικά συμφέροντα, συμπεριλαμβανομένης της 11ης Σεπτεμβρίου και του Περλ Χάρμπορ». 

Ερώτηση: «Ανήκετε σε αυτούς που πιστεύουν ότι οι ίδιες οι ΗΠΑ σχεδίασαν την 11η Σεπτεμβρίου;»

Απάντηση: «Απολύτως. Δεν το συζητώ καν». 

• Ερχεται το θέμα του Ισραήλ:

Γκιουρντενίζ: «Το Ισραήλ είναι επίσης ένα κράτος ασφαλείας. Λυπάμαι που το λέω, αλλά μέχρι η αγγλοσαξονική ηγεμονία να αποδεχθεί τα γεωπολιτικά μας συμφέροντα, η Τουρκία πρέπει να γίνει και αυτή κράτος ασφαλείας. Κοιτάξτε, χάνουμε στρατιώτες κάθε μήνα. Γιατί; Αν αύριο επιτρέψουμε την ίδρυση ενός κουρδικού κράτους στο νότο μας με πρόσβαση στη θάλασσα, αν αποσυρθούμε από την ΤΔΒΚ, τότε δεν θα είμαστε κράτος ασφαλείας. Αυτή είναι μια επιλογή».  

Τελευταία ερώτηση (δημοσιογράφου): «Μήπως είστε Ρωσιστής;»

Απάντηση (Γκιουρντενίζ): «Όχι, απολύτως όχι. Είμαι κεμαλιστής. Αλλά αν ο Ατατούρκ ζούσε σήμερα, θα τον αποκαλούσαν και αυτόν «Ρώσο»". 

*Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο πανεπιστήμιο της Άγκυρας