Οι ιρανικές πυραυλικές επιθέσεις σε τρεις χώρες (Συρία, Ιράκ, Πακιστάν) οδηγεί σε κλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή. Η Τεχεράνη επέλεξε να κάνει μια επίδειξη δύναμης προς τις ΗΠΑ και το Ισραήλ για να στείλει ένα μήνυμα αποφασιστικότητας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι την ευθύνη ανέλαβε το επίλεκτο σώμα των Φρουρών της Επανάστασης, δηλαδή το ίδιο το ιρανικό καθεστώς.
Η Τεχεράνη θέλει να δείχνει αποφασισμένη, αλλά πάσχει από δομική ανασφάλεια για δύο λόγους. Μια ισραηλινή προληπτική επίθεση εναντίον του ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων είναι περισσότερο πιθανή από ποτέ. Επίσης, η Τεχεράνη δυσκολεύεται να τιθασεύσει τις κοινωνικές αντιδράσεις που υπάρχουν στο εσωτερικό της χώρας. Η ιρανική ηγεσία νοιάζεται πάνω από όλα για τη δική της πολιτική επιβίωση, παρά για την επίτευξη μιας περιφερειακής ηγεμονίας.
Το μεγάλο ερώτημα είναι τι επιδιώκουν οι φιλοϊρανικές ένοπλες οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στη Μέση Ανατολή. Τι είδους σχέση έχει τελικά η λιβανέζικη Χεζμπολάχ με την Τεχεράνη, οριζόντια ή κάθετη; Παίρνουν εντολές από τους Ιρανούς οι Χούθι για να επιτεθούν σε πλοία ή το κάνουν για τους δικούς τους λόγους;
Εδώ υπάρχουν δύο σχολές σκέψης. Η πρώτη διατείνεται ότι το ιρανικό καθεστώς ελέγχει σχεδόν απόλυτα αυτούς τους μη κρατικούς δρώντες και τους χρησιμοποιεί κυνικά εναντίον των εχθρών του. Αυτή η σχολή είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στις ΗΠΑ. Η δεύτερη υποστηρίζει ότι η Χεζμπολάχ, οι Χούθι και οι ιρακινές σιϊτικές πολιτοφυλακές έχουν τη δική τους ατζέντα που δεν ταυτίζεται πάντα με εκείνη της Τεχεράνης. Αυτή η σχολή βρίσκει πολλά ευήκοα ώτα στην Ευρώπη και τις μεγάλες χώρες της Ασίας. Η αλήθεια βρίσκεται τελικά κάπου στη μέση.
Σε κάθε περίπτωση, ο πόλεμος στη Γάζα έχει ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου. Ακόμα και να σταματήσουν αύριο οι χερσαίες επιχειρήσεις των Ισραηλινών στον παλαιστινιακό θύλακα, η Μέση Ανατολή φαίνεται να εισέρχεται σε μια εποχή μεγάλης γεωπολιτικής ρευστότητας. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, το Ιράν θα παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των νέων συσχετισμών ισχύος στην περιοχή.
(*) Ο Μάνος Καραγιάννης είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Reader in International Security στο King’s College London.
