Η νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης για την απόκτηση από μετανάστες πρόσβασης στη νόμιμη εργασία απαντά σε πραγματικές ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας και της οικονομίας. Αποδεικνύει δε πως η κυβέρνηση πολιτεύεται με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και στη βάση πραγματικών δεδομένων. Είναι προφανές ότι το μεταναστευτικό αποτελεί προνομιακό πεδίο για κάθε είδους λαϊκισμό, όχι μόνον εδώ αλλά και στην Ευρώπη. Και πως πρωτοβουλίες όπως αυτή, αν δεν σχεδιασθούν και δεν εξηγηθούν σωστά, κινδυνεύουν να προκαλέσουν τα αμυντικά αντανακλαστικά μιας κοινωνίας που παραμένει τραυματισμένη από την εμπειρία της περιόδου 2015-2019. Γι’ αυτό είναι ανάγκη να τονισθεί, εκ των προτέρων, ότι η κυβέρνηση δεν μεταβάλει τη μεταναστευτική πολιτική της.
Σύμφωνα με τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, με τις οποίες έλαβε την εμπιστοσύνη της Βουλής τον περασμένο Ιούλιο, η πολιτική μας στο μεταναστευτικό βασίζεται σε δυο πυλώνες: Αφενός στην καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μεταναστών και, αφετέρου, στην προώθηση νόμιμων οδών για μια λελογισμένη μετανάστευση, με όρους και κανόνες, σύμφωνα με τις ανάγκες της ελληνικής οικονομίας.
Αυτά τα δυο πάνε μαζί: Για να γίνει αποδεκτή η νόμιμη μετανάστευση θα πρέπει να εμπεδωθεί στην ελληνική κοινωνία το αίσθημα ασφάλειας, το οποίο περνά μέσα από την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης. Αλλά, ταυτόχρονα, για να καταπολεμηθεί η παράνομη μετανάστευση πρέπει να ενισχυθεί η νόμιμη εναλλακτική.
Αυτό πράξαμε το πρώτο εξάμηνο που μεσολάβησε από τον περασμένο Ιούλιο: Ελέγξαμε την αύξηση των παράνομων ροών με μια σειρά από δράσεις, συμπεριλαμβανομένης της καλύτερης συνεννόησης με την Τουρκία, εξασφαλίζοντας μια πρώτη πτώση των παράνομων αφίξεων κατά 60% από τα υψηλά επίπεδα του Σεπτεμβρίου και διευκολύνουμε τη νόμιμη μετανάστευση με διμερείς συμφωνίες εργασιακής κινητικότητας, αναδιάρθρωση του διοικητικού μηχανισμού της νόμιμης μετανάστευσης και ενίσχυση των ενταξιακών πολιτικών. Κι όλα αυτά σε συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που αύξησε τη χρηματοδότηση προς την Ελλάδα και συναίνεσε σε μέτρα όπως η διευκόλυνση των θεωρήσεων εισόδου (βίζα) των Τούρκων πολιτών προς δέκα ελληνικά νησιά.
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η υπό συζήτηση σήμερα στη Βουλή τροπολογία. Είναι ένα περιορισμένο και προσεχτικά σχεδιασμένο μέτρο εργασιακής τακτοποίησης όσων βρίσκονται για χρόνια εδώ και θέλουν και μπορούν να εργαστούν, συνεισφέροντας στην ελληνική οικονομία.
Πιο συγκεκριμένα, στο ερώτημα αν είναι πρώτη φορά που δίνονται «χαρτιά» σε μετανάστες, η απάντηση είναι όχι. Είχε γίνει μαζικά το 1997, 2001 και το 2005-2007. Μάλιστα, από το 2014 ισχύει μόνιμος μηχανισμός χορήγησης άδειας διαμονής για εξαιρετικούς λόγους με τη συμπλήρωση επταετίας του μη νόμιμα διαμένοντος στην Ελλάδα.
Ακολουθούν άλλες τυχόν ερωτήσεις και οι απαντήσεις σε αυτές:
Σε τι διαφέρει η τωρινή πρωτοβουλία;
Δεν πρόκειται για μόνιμη αλλά εφάπαξ ρύθμιση. Αντίθετα, η ρύθμιση του 2014 συνεχίζει να ισχύει. Όμως, για όσους έχουν προσφορά εργασίας και για όσο εργάζονται φέρνει μπροστά την αδειοδότηση όσων θα μπορούσαν να αιτηθούν με την επταετία το διάστημα 2024-2027, δηλαδή όσων μπορούν να πιστοποιήσουν ότι βρίσκονται στην Ελλάδα από το 2017-2021. Οι εν δυνάμει δικαιούχοι αυτής της τετραετίας μπορούν να αιτηθούν άδεια διαμονής τώρα, αρκεί να εργάζονται και για όσο εργάζονται. Και, φυσικά, να έχουν λευκό ποινικό μητρώο.
Δημιουργείται όμως ένα «μαγνήτης» για περαιτέρω παράνομη μετανάστευση;
Όχι. Η ρύθμιση δεν αφορά όσους ήρθαν το 2022 ή το 2023 ή θα έρθουν από εδώ και στο εξής. Αφορά παλαιότερες, πριν το 2021, αφίξεις. Ανθρώπους που έχουν μια τουλάχιστον τριετία εδώ μέχρι τις 30 Νοεμβρίου 2023. Σημειωτέον ότι η ρύθμιση παραμένει ενεργή ως τις 31 Δεκεμβρίου 2024.
Και κάτι ακόμα: Η συντριπτική πλειοψηφία των αιτούντων δεν θα αφορά διαμένοντες που ήρθαν παράνομα στην Ελλάδα αλλά διαμένοντες που ήρθαν νόμιμα και των οποίων οι άδειες διαμονής δεν ανανεώθηκαν όταν έληξαν, για μια σειρά από λόγους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η συντριπτική πλειοψηφία των παράνομων αφίξεων στην Ελλάδα έχει τελικό προορισμό τη Γερμανία. Και πως ο πραγματικός και κύριος «μαγνήτης» για την παράνομη μετανάστευση στην Ελλάδα είναι η Γερμανία. Η Ελλάδα παραμένει χώρα διέλευσης και όχι τελικού προορισμού και ελάχιστοι από τους παράνομα αφιχθέντες μένουν εδώ.
Είναι νομιμοποίηση;
Όχι. Δίνεται ένα περιορισμένο δικαίωμα πρόσβασης στη νόμιμη εργασία. Ούτε οικογενειακή επανένωση, ούτε μόνιμη διαμονή, ούτε ιθαγένεια, όπως κάνει η Γερμανία.
Τι κάνουν αλλού στην Ευρώπη;
Οι περισσότερες χώρες έχουν ανάλογες ρυθμίσεις. Η γειτονική, μάλιστα, Ιταλία υπό την Τζόρτζια Μελόνι, έχει μόνιμο μηχανισμό χορήγησης άδειας διαμονής.
Τελικά, γιατί αυτή η πρωτοβουλία;
Πρώτον, για λόγους δημόσιας ασφάλειας. Δεν είναι καλό να υπάρχουν ακατάγραφοι και αταυτοποίητοι μετανάστες. Η ρύθμιση βάζει τάξη και βάλλει κατά της αδήλωτης, μαύρης εργασίας. Άλλωστε, η δυνατότητα νόμιμης εργασίας αποτελεί το πιο βασικό εργαλείο ενάντια στη ριζοσπαστικοποίηση και την παραβατικότητα.
Δεύτερον, για λόγους οικονομικούς. Η Ελλάδα έχει μεγάλη έλλειψη σε εργάτες γης και σε εργαζόμενους χαμηλής (και όχι μόνον) ειδίκευσης. Η ρύθμιση φέρνει στην αγορά εργασίας μέχρι 30.000 εργαζόμενους (με βάση τον μέσο όρο αυτών που αδειοδοτούνται σήμερα με τον πάγιο μηχανισμό των εξαιρετικών λόγων στην επταετία) και αυξάνει τα έσοδα του δημοσίου και των ασφαλιστικών ταμείων.
Πως αποδεικνύεται ο χρόνος διαμονής;
Mέσω δημοσίων εγγράφων βέβαιης χρονολογίας, όπως διαβατήριο, τραπεζικό έμβασμα, εισαγωγή σε νοσοκομείο, λογαριασμό κοινής ωφέλειας κλπ.
Κατόπιν όλων αυτών, γίνεται φανερό ότι πρόκειται για ένα έκτακτο και περιορισμένο μέτρο που συνδέεται με την ευρύτερη προσπάθεια να μπει τάξη στο μεταναστευτικό, που συμπεριλαμβάνει, από τη μια, την ενίσχυση: (α) Των επιστροφών όσων διαμένουν μη νόμιμα εδώ, (β) της προστασίας των εξωτερικών συνόρων, (γ) της συνεννόησης με τις όμορες χώρες και, κυρίως, την Τουρκία, και (δ) την αύξηση της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης. Ταυτόχρονα, από την άλλη, επιδιώκει τη διευκόλυνση των οργανωμένων μετακλήσεων εργαζομένων από το εξωτερικό, με γρήγορο και ασφαλή τρόπο, που θα εξυπηρετεί την ελληνική οικονομία, η οποία σήμερα ασφυκτιά από την έλλειψη εργατικών χεριών.
