Την Παρασκευή ο CEO της κορυφαίας εταιρείας τεχνητής νοημοσύνης, OpenAI, Σαμ Άλτμαν, απολύθηκε με την αιτιολογία ότι δεν ήταν «σταθερά αρκετά ειλικρινής» με το ΔΣ της εταιρείας. Ο λόγος της απόλυσής του συνδέεται με το όραμά του Άλτμαν για το μέλλον της εταιρείας και της τεχνητής νοημοσύνης, όπως τον περιέγραψε στο πρώτο συνέδριο προγραμματιστών που οργάνωσε η OpenAI στις 6 Νοεμβρίου, στο Σαν Φρανσίσκο. Αφορμή για την απόλυσή του, θεωρείται επιστολή ερευνητών της εταιρείας προς το ΔΣ, με την οποία προειδοποιήσαν ότι το εσωτερικό τους πρόγραμμα Q* (Q-Star) έκανε άλμα προς την ανάπτυξη «υπερευφυίας» δηλαδή «τεχνητής γενικής νοημοσύνης» που είναι μεγαλύτερη από του ανθρώπου. Το Q* -σύμφωνα με το Reuters- έλυσε μαθηματικά προβλήματα, ενώ μέχρι τότε τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης είχαν ικανότητες μόνο στη συγγραφή κειμένων και στη μετάφραση, κάνοντας προβλέψεις για την επόμενη λέξη, οπότε κάθε απάντηση μπορεί να είναι διαφορετική. Η λύση μαθηματικών προβλημάτων -όπου υπάρχει μία μόνο σωστή απάντηση- έδειξε ότι το σύστημα έχει ανώτερες ικανότητες λογικής επεξεργασίας, αντίστοιχης με του ανθρώπου, κάνει γενικεύσεις, μαθαίνει και κατανοεί.
Εκδημοκρατισμός των επικίνδυνων εργαλείων;
Στο Σαν Φρανσίσκο, ανάμεσα σε πολλές άλλες καινοτομίες, ο Άλτμαν είπε ότι ήθελε να δώσει στους χρήστες -προφανώς εταιρικούς- τη δυνατότητα να φτιάχνουν το δικό τους εξειδικευμένο GPT, το οποίο θα μπορεί να αναλύσει τα αποκλειστικά δικά της δεδομένα, για να προσφέρει όποιο τελικό αποτέλεσμα καθορίσουν οι προγραμματιστές της. Η τεχνολογία της OpenAI, χρησιμοποιείται ήδη από τρίτους, για εμπορικούς σκοπούς, όπως εξειδικευμένες υπηρεσίες σε νομικές και συμβολαιογραφικές εταιρείες αλλά -όπως κάθε σύστημα τεχνητής νοημοσύνης- μπορεί να βρει εφαρμογή σχεδόν σε κάθε κλάδο. Νόμιμο ή παράνομο, με στόχο το καλό ή το κακό της ανθρωπότητας.
Fast forward στην Παρασκευή 17 Νοεμβρίου. Η απόλυση του Άλτμαν και η καθαίρεση του Γκρεγκ Μπρόκμαν από την προεδρία της εταιρείας, συνοδεύτηκε από διαρροές ότι κάποια μέλη του ΔΣ της μητρικής OpenAI, Inc. (μη κερδοσκοπική εταιρεία που ελέγχει την εμπορική θυγατρική OpenAI Global, LLC.) ανησυχούσαν ότι η στρατηγική του Άλτμαν δίνει επικίνδυνη ώθηση στην «τεχνητή γενική νοημοσύνη». Τι μπορεί να συμβεί αν ο Άλτμαν δώσει τη δυνατότητα σε όλους να έχουν πρόσβαση στα πιο προηγμένα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, πριν καν θεσπιστούν ρυθμιστικοί κανόνες για αυτό τον κλάδο τεχνολογίας; Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα αν για παράδειγμα κάποιος χρησιμοποιήσει το σύστημα για να εκμεταλλευτεί τις στιγμές που είναι πιο ευάλωτη η Wall Street ή για να σχεδιάσει ένα βακτήριο που θα μπορούσε να δηλητηριάσει το νερό μιας ολόκληρης πόλης;
Αυτός ο φόβος είναι θεμιτός, αλλά και παράλογος ταυτόχρονα. Τεχνητή γενική νοημοσύνη δεν αναπτύσσουν μόνο αμερικανικές εταιρείας όπως οι OpenAI, Google, Amazon, κλπ. αλλά και ευρωπαϊκές, ινδικές κ.ο.κ. ή κρατικές οντότητες με δυνητικά εχθρικούς στόχους, όπως η Κίνα και η Ρωσία. Ποιο είναι το νόημα να εμποδίσουν την ανάπτυξή της από μια συγκεκριμένη εταιρεία, όταν είναι βέβαιο ότι οι υπόλοιποι -επιχειρήσεις και κράτη- συνεχίζουν τον αγώνα ταχύτητας για το πιο προηγμένο σύστημα;
Υβριδικός συνδικαλισμός ισχυρότερος από το κεφάλαιο
Αμέσως μετά την απόλυση του Άλτμαν, οι επενδυτές της OpenAI, με πρώτη τη Microsoft που έχει επενδύσει 13 δισ. δολ. και κατέχει το 49% των μετοχών της, ζήτησαν την επιστροφή του στην ηγεσία της εταιρείας, αλλά το ΔΣ αρνήθηκε και όρισε άλλον CEO και στελέχη σε κρίσιμες θέσεις. Την Κυριακή ο Άλτμαν και ο Μπρόκμαν συμφώνησαν να ενταχθούν στη Microsoft και να φτιάξουν εκεί, μια νέα μονάδα έρευνας για τεχνητή νοημοσύνη, στην οποία θα μπορούσε να μεταπηδήσει όποιος από τους 770 εργαζόμενους της OpenAI ήθελε και μάλιστα με τον ίδιο μισθό. Ταυτόχρονα η Microsoft διαβεβαίωσε ότι θα συνεχίσει να στηρίζει και να συνεργάζεται με την OpenAI.
Τη Δευτέρα το 95% των εργαζομένων της OpenAI -σχεδόν όλοι προγραμματιστές, αναλυτές και άλλοι επιστήμονες πληροφορικής με υψηλή εξειδίκευση- δημοσιοποίησαν ανοιχτή επιστολή προς το ΔΣ της εταιρείας, όπου απειλούσαν να αποχωρήσουν ομαδικά και να ενταχθούν στη Microsoft, αν δεν επιστρέψει στην ηγεσία της ο Άλτμαν, στον οποίο έχουν πλήρη εμπιστοσύνη. Την Τρίτη, προ του κινδύνου να βρεθεί χωρίς τους ανθρώπους στους οποίους βασίζεται η εταιρεία για το μοναδικό της «προϊόν», το ΔΣ αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Ο Άλτμαν επιστρέφει ως CEO και τα 2 από τα 4 μέλη που κίνησαν τη διαδικασία απόλυσης του Άλτμαν παραιτήθηκαν και αντικαταστάθηκαν από άλλα, φιλικά στο όραμα του. Ένα από τα νέα μέλη, μάλιστα, είναι ο Λάρι Σάμερς, πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ.
Δύο είναι τα βασικά συμπεράσματα από την περιπέτεια της OpenAI. Πρώτον, ότι η εξέλιξη δεν μπορεί να σταματήσει με αποφάσεις, όσο καλοπροαίρετες και αν είναι. Και δεύτερον ότι στις εταιρείες που τα προϊόντα τους βασίζονται στη γνώση και όχι σε μέσα παραγωγής, αυτοί που κατέχουν τη γνώση μπορεί να έχουν μεγαλύτερη ισχύ από το κεφάλαιο που τους πληρώνει.