Ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση φλερτάρει με την ύφεση, δεν ήταν άγνωστο. Το νέο που πρόσθεσε προχτές ο Μάριο Ντράγκι είναι η βεβαιότητά του ότι η ύφεση θα έρθει στα τέλη του έτους. Η Κρ. Λαγκάρντ και η διοίκηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κάνουν ό,τι μπορούν προς τούτο, ασκώντας μια αυστηρή νομισματική πολιτική, που ίσως θα είχε νόημα αν ο πληθωρισμός οφειλόταν σε υπερβάλλουσα ζήτηση, αλλά έχει κυρίως κόστος όταν, όπως συμβαίνει σήμερα, αυτός οφείλεται σε προβλήματα στο σκέλος της προσφοράς. Τα υψηλά επιτόκια μεγαλώνουν τη δανειακή επιβάρυνση νοικοκυριών κι επιχειρήσεων και αποθαρρύνουν την ενίσχυση της προσφοράς μέσω νέων επενδύσεων. Αντί για καλό, φέρνουν ύφεση.
Αν στο έδαφος αυτής της νομισματικής πολιτικής και της δογματικής εμμονής σε έναν αυθαίρετο στόχο, τη συγκράτηση του πληθωρισμού στο 2% (πάμπολλα προβλήματα θα εξαφανίζονταν αν το 2% γινόταν 3%, είπε ο Ευ. Μυτιληναίος στο Συνέδριο του Κύκλου Ιδεών…) δυσχεραίνεται η οικονομική συγκυρία, στο υπέδαφος λειτουργούν διαρθρωτικοί παράγοντες που ευθύνονται για τη σταθερή υστέρηση της Ευρώπης συγκριτικά με τις οικονομίες των ΗΠΑ, της Κίνας κ. ά. Η Ευρώπη χάνει σε ανταγωνιστικότητα επί μια 20ετία, αλλά το παράβλεπε απολαμβάνοντας μια ευημερία που οφειλόταν στη δημοσιονομική επέκταση της Κίνας, τη φτηνή ενέργεια της Ρωσίας και την αμυντική ασπίδα των ΗΠΑ. Αυτά παρήλθαν.
Εκείνο το μοντέλο έφαγε τα ψωμιά του, τώρα ένα διπλό χάσμα κάνει έντονα την παρουσία του.
Το ένα σκέλος είναι εξωτερικό, χάσμα της Ευρώπης με τις άλλες μεγάλες οικονομίες του κόσμου, πρώτα πρώτα την αμερικανική. Η Ευρώπη των 450 εκατ. κατοίκων έχει μια οικονομία που σήμερα αντιστοιχεί στο 65% της οικονομίας των ΗΠΑ των 330 εκατ. κατοίκων, ενώ αντιστοιχούσε στο 91% πριν μια 10ετία. Και το κατά κεφαλή προϊόν της είναι κατά τι μικρότερο από το 50% του αντίστοιχου αμερικανικού. Το πιο σημαντικό: Οι ΗΠΑ, βλέποντας να μειώνεται σταθερά μετά το 2011 η παραγωγικότητα και να χάνει ανταγωνιστικότητα η βιομηχανίας τους, άρχισαν να υλοποιούν ένα φιλόδοξο πρόγραμμα κινήτρων, ύψους 369 δισ. δολ., για να προσελκύσουν επενδύσεις από όλο τον κόσμο (κι απ’ την Ευρώπη) για την πράσινη αναγέννηση της βιομηχανικής βάσης τους.
Η Γηραιά Ήπειρός μας, έχασε την πρώτη επανάσταση, του ίντερνετ -δεν υπάρχουν ευρωπαϊκές Alibaba ή Amazon ή Google. Κινδυνεύει να χάσει και τη δεύτερη επανάσταση, των κβαντικών κομπιούτερ και της τεχνητής νοημοσύνης -πρώτη άρχισε να συζητά για τις προδιαγραφές της τελευταίας κι έχει μείνει στη συζήτηση, ενώ οι ΗΠΑ άρχισαν να τις συζητούν προ 6μήνου και πρόσφατα ανακοίνωσαν ένα σημαντικό πακέτο από αυτές. Κινδυνεύει με στρατηγική υποβάθμιση, να χάσει τις μεγάλες, σύγχρονες επενδύσεις, καθώς οι ευρωπαϊκές εταιρείες προκρίνουν να τις κάνουν στην εκείθεν πλευρά του Ατλαντικού. Κι όμως, αντί να αντιδράσει, με κοινό δανεισμό και κοινή χρηματοδότηση, περιορίζεται στην ανακύκλωση των αδιάθετων δανείων του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας -δια πάσα νόσο…
Έτσι διευρύνεται το δεύτερο, το εσωτερικό χάσμα. Η απουσία κοινού δανεισμού και χρηματοδότησης (αυτό που κάνουν οι ΗΠΑ…) συνοδεύεται με κρατικές ενισχύσεις που προσφέρουν μεμονωμένα τα οικονομικά ισχυρότερα ευρωπαϊκά κράτη στις εθνικές επιχειρήσεις τους που μένουν στην Ευρώπη, κάτι που αδυνατούν να κάνουν τα ασθενέστερα κράτη για τις δικές τους εθνικές επιχειρήσεις. Η εξέλιξη του ύψους των κρατικών ενισχύσεων είναι εντυπωσιακή: Το 2015 ήταν 102,8 δισ. ευρώ. Το 2021 ανέβηκαν στα 334,54 δισ. ευρώ. Και από τις αρχές του 2022 μέχρι τον Αύγουστο, φέτος, έφτασαν τα 733 δισ. ευρώ. Ένας αθέμιτος ανταγωνισμός είναι σε πλήρη εξέλιξη σε βάρος των επιχειρήσεων του ευρωπαϊκού νότου. Η ενιαία αγορά κατακερματίζεται. Χειρότερες από τις δυσκολίες της συγκυρίας, είναι αυτές οι μακροπρόθεσμες τάσεις.
