Διάβασα στο KReport της 4/11, το πολύ καλό άρθρο του καθηγητή και Προέδρου του ΕΛΙΑΜΕΠ κ. Λουκά Τσούκαλη, με τον τίτλο «Σε ποια πλευρά της Ιστορίας επιλέγουμε να είμαστε;». Με αφορμή το άρθρο αυτό αλλά και εν είδει τοποθέτησης σε κάποια σημεία του, θέλω με τη σειρά μου να θέσω κάποια σχετικά ζητήματα.
Η επίθεση της ΧΑΜΑΣ στις 7/10 μέσα στο έδαφος του Ισραήλ, με περίπου 1.400 θύματα κατ’ εξοχήν αμάχους και σχεδόν 240 ομήρους, είναι μια ανατριχιαστική, φρικιαστική, τρομοκρατική επίθεση. Σε κλίμακα αναλογίας θυμάτων προς τον πληθυσμό του Ισραήλ, αυτή η επίθεση ισοδυναμεί – όπως έχει γραφεί – με σχεδόν 11 φορές την επίθεση στου δίδυμους πύργους.
Δεν μπορεί να υπάρξει καμία ειλικρινής συζήτηση για την σε εξέλιξη κρίση στη Γάζα, αν απερίφραστα δεν καταδικαστεί ως τρομοκρατική και η επίθεση και η ΧΑΜΑΣ. Απερίφραστα όμως, όχι περιφραστικά, όχι πλαγίως, όχι με αστερίσκους δίπλα στην καταδίκη. «Ναι μεν αλλά..», στο ότι η ΧΑΜΑΣ ασκεί τρομοκρατία δεν μπορεί να συνδυαστεί με οποιαδήποτε σοβαρή προσπάθεια ανάλυσης της κατάστασης, πολύ περισσότερο δε όταν αποφεύγεται καν να χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική, όπως έγινε στο καταφανώς μεροληπτικό και ως εκ τούτου απαράδεκτο και υποκριτικό πρόσφατο ψήφισμα του ΟΗΕ.
Ο κ. Τσούκαλης, μας προτείνει να «…προσπαθήσουμε να καταλάβουμε γιατί η Παλαιστινιακή κοινωνία βγάζει από τα σπλάχνα της τρομοκράτες..». Διατυπώνει δε την άποψη ότι είναι οι ίδιες οι συνθήκες που ζουν οι Παλαιστίνιοι αυτές που παράγουν τρομοκράτες, με τις ευθύνες για αυτό να επιρρίπτονται και στην Παλαιστινιακή Αρχή και στο Ισραήλ που, κατά την άποψή του, βαρύνεται επίσης με το γεγονός ότι συστηματικά και σκόπιμα απέφυγε να αναζητήσει υπεύθυνο συνομιλητή από την άλλη πλευρά εδώ και χρόνια.
Δηλαδή, με άλλα λόγια, έπρεπε το Ισραήλ να ελέγξει και να ποδηγετήσει τις ηγεσίες των Παλαιστινίων, προκειμένου αυτές να αναπτύξουν διοίκηση και πρωτοβουλίες που δεν θα επέτρεπαν την παραγωγή τρομοκρατών. Το βρίσκω πολύ ευρηματικό ως επιχείρημα.
Οι συμφωνίες του Όσλο το 1993 ανέθεσαν την πλήρη ευθύνη διοίκησης όλων των Παλαιστινίων στην Παλαιστινιακή Αρχή του Γιασέρ Αραφάτ.
Το 2000 ο Γ. Αραφάτ τορπίλισε την προσπάθεια Μπίλ Κλίντον για ειρήνη, με τον Κλίντον να του λέει χαρακτηριστικά «I am a failure and you made me one».
Το 2008, και ενώ είχε ήδη επιστραφεί στην Παλαιστινιακή Αρχή η Γάζα το 2005 και από το 2007 είχε πέσει στα χέρια της ΧΑΜΑΣ, ο Εχούντ Ολμέρτ έκανε την πιο γενναία πρόταση λέγοντας, μάλλον προφητικά, «You will never get anything like this again from an Israeli leader for 50 years» και για την οποία η Κοντολίζα Ράϊς είχε πει «Rabin had been killed for offering far less». Στην πρόταση αυτή, η Ανατολική Ιερουσαλήμ θα ήταν η πρωτεύουσα του Παλαιστινιακού Κράτους και η περιοχή με όλα τα ιερά θρησκευτικά τοπόσημα για Χριστιανούς, Εβραίους και Μουσουλμάνους θα τελούσε υπό ένα καθεστώς ενιαίας διοίκησης πέντε Κρατών (Σαουδική Αραβία, Ιορδανία, Παλαιστινιακό Κράτος, Ισραήλ, ΗΠΑ). Ο Αμπού Αμπάς, την απέρριψε.
Αν οι Παλαιστινιακές ηγεσίες, αποδείχθηκαν ανίσχυρες ή ανίκανες να υιοθετήσουν συμφωνίες, σε καμία περίπτωση αυτό δεν μπορεί να αποτελεί ευθύνη του Ισραήλ. Φαντάζεστε τι θα γινόταν αν το Ισραήλ είχε φροντίσει να «επιβάλει» ηγεσίες με τις οποίες θα μπορούσε το ίδιο να συνομιλήσει ευκολότερα; Η «παράδοση» της Γάζας στης ΧΑΜΑΣ, στην τρομοκρατία δηλαδή, είναι αποκλειστική ευθύνη της ηγεσίας της Παλαιστινιακής Αρχής.
Θα συμφωνήσω, ότι οι δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις του Ισραήλ υπό τον Νετανιάχου, δεν συνέχισαν τις πρωτοβουλίες για τη λύση των δύο κρατών, που είναι και η μόνη βιώσιμη λύση. Αλλά, δεν ήταν όλες οι Κυβερνήσεις στο Ισραήλ συμμαχίες με την ακροδεξιά όπως δυστυχώς η τωρινή. Ο Ράμπιν με τον Πέρες, ο Μπαράκ, ο Ολμέρτ δεν ήταν δεξιοί, ούτε είχαν συμμαχίες με ακροδεξιούς. Πρότειναν και δέχθηκαν λύσεις, με τεράστιο πολιτικό κόστος – στην περίπτωση Ράμπιν ακόμα και με τραγικό κόστος την ίδια του τη ζωή – που στη συνέχεια απέρριπταν οι Παλαιστίνιοι λόγω δικών τους εσωτερικών ισορροπιών και κατώτερων των περιστάσεων ηγεσιών.
Θέλω να είμαι ειλικρινής. Έκανε το Ισραήλ ό,τι μπορούσε για να εξασφαλίσει την πρόοδο της λύσης των δύο κρατών; Όχι βέβαια, έχει μεγάλες ευθύνες το Ισραήλ και κυρίως για το γεγονός ότι δέχθηκε να «θάψει» και αυτό εδώ και 10-12 χρόνια τη λύση των δύο κρατών, που όμως – όπως όλοι οι αναλυτές συμφωνούν – πρώτοι «έθαψαν» οι ίδιοι οι Παλαιστίνιοι για τους δικούς τους λόγους.
Θα ήθελα να κλείσω με την συχνά επαναλαμβανόμενη έννοια «ασύμμετρη» αντίδραση του Ισραήλ στο χτύπημα της 7ης Οκτωβρίου. Είναι μια έννοια που διατυπώνεται πολύ εύκολα. Για να οριστεί η έννοια «ασύμμετρη» πρέπει να οριστεί η έννοια «σύμμετρη».
Είναι σύμμετρη η απόφαση του Ισραήλ ότι η ΧΑΜΑΣ πρέπει να εξουδετερωθεί τελείως ώστε να μην μπορέσει ποτέ να ξανακάνει τα ίδια; Είναι σύμμετρη επιδίωξη η «στρατηγική ήττα» της ΧΑΜΑΣ ως απαραίτητη προϋπόθεση για την επόμενη μέρα;
Αν δεχθούμε ότι με αυτό συμφωνούν όλα σχεδόν τα κράτη στον κόσμο (εκτός βεβαίως των συνήθων υπόπτων), τότε το επόμενο ερώτημα είναι: Πως μπορεί να συμβεί αυτό; Προφανώς με πολεμικές επιχειρήσεις, είναι η απάντηση. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος.
Και το επόμενο ερώτημα είναι: Ναι, αλλά με ποιο κόστος σε ανθρώπινες απώλειες αμάχων; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό, δυστυχώς για τους αμάχους, είναι στα χέρια της ΧΑΜΑΣ, όχι του Ισραήλ. Βρέστε μου ένα λόγο που θα ήθελε το Ισραήλ εκατόμβες θυμάτων ανάμεσα σε αμάχους κατοίκους της Γάζας. Δεν υπάρχει, το έχουν αποδείξει οι εκκλήσεις τους για πάνω από δύο εβδομάδες να εκκενωθούν από τους πολίτες οι ζώνες επιχειρήσεων. Δύσκολο μεν, αλλά αν η ΧΑΜΑΣ νοιαζόταν για τους αμάχους θα έπρεπε να βοηθήσει αυτή την εκκένωση και να μείνουν εκεί οι τρομοκράτες της για να δώσουν τον υπέρ πάντων αγώνα απέναντι στον στρατό του Ισραήλ. Αντίθετα, είναι γνωστές οι πρακτικές της για τις «ανθρώπινες ασπίδες», για σημεία εκτόξευσης ρουκετών μέσα από νοσοκομεία, σχολεία κλπ. που το Ισραήλ θα πρέπει να καταστρέψει στο πλαίσιο των σύμμετρων επιχειρησιακών του σχεδιασμών. Δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματικότητα και οι κριτικές για ασύμμετρη αντίδραση διατυπώνονται τόσο εύκολα όσο εύκολα θέλουν ορισμένοι να αγνοούν την πραγματικότητα.
Αυτή τη στιγμή διεξάγεται πόλεμος, που δεν προκάλεσε το Ισραήλ. Δεν υπάρχει καθαρή οπτική, τουλάχιστον σε εμένα, για την επόμενη μέρα. Υπάρχει, όπως και στην συντριπτική πλειοψηφία των Ισραηλινών πολιτών και ελπίζω πραγματικά και των Παλαιστινίων, μια ευχή. Να ξαναπιάσουν οι δύο πλευρές το νήμα για την ειρήνη, που ξεκάθαρα δεν μπορεί να είναι βιώσιμη υπό την απειλή τρομοκρατίας. Και να αναδειχθούν εκατέρωθεν στιβαρές, υπεύθυνες και ειλικρινά δεσμευμένες στον σκοπό της ειρήνης ηγεσίες που θα είναι έτοιμες να διαπραγματευτούν, να υποχωρήσουν και να συναντηθούν σε λύσεις που θα σηματοδοτούν την αρχή του τέλους των πολέμων και των κρίσεων στην Μέση Ανατολή.
(*) Ο Μίνος Μωυσής είναι π. Πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας της Αθήνας
