Τα τελευταία χρόνια, πλήθυναν απότομα τα εργαλεία που έχει την διάθεσή της η πολιτική – ο υπό ευρεία έννοια πολιτικός λόγος και η δράση που κινητοποιεί – προκειμένου να προσελκύσει την αποδοχή των πολιτών. Δι αυτής, την ψήφο. Και δια της ψήφου και της εν συνεχεία ανοχής, την εξουσία. Η εικόνα, η γλώσσα της εικόνας λειτούργησε καθοριστικά ως εργαλείο εδώ και δεκαετίες.
Πιο πρόσφατα, είδαμε το Facebook, πολύ περισσότερο το Twitter (ήδη «Χ»), σαφώς το Tik Tok και το Instagram -όλο το μαγικό κήπο των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης – να κάνουν κατάληψη στην πολιτική σκηνή: Μην πάμε στα μεγάλα και κεντρικά, ας μείνουμε στο «φαινόμενο Στέφανου Κασσελάκη» σ’ εμάς, μετά και την διαδρομή Κυριάκου Μητσοτάκη.
Κι αν αυτά τα εργαλεία ακούγονται τεχνικά, πράγμα που δεν είναι αλήθεια γιατί μας αρέσει/δεν μας αρέσει δημιουργούν την δική τους εκδοχή λόγου, πάντως παράλληλα πλήθυναν και άλλης μορφής εργαλεία. Η οξύτητα, ας πούμε. Η σχετικοποίηση της αλήθειας – τα fake news, αλλά και η αποκήρυξη κάθε δυσάρεστου ως fake. Η επίσημη αλήθεια – δείτε, κοντά μας, την εκδοχή των non-papers. Ε, λοιπόν, δίπλα σε όλα αυτά τα εργαλεία , προκύπτει (άμα θελήσει να το παρατηρήσει κανείς, να το αντέξει/να το αποδεχθεί) και το γελοίο ως πολιτικό εργαλείο. Ως όλο και πιο βίαιο , αλλά και αποτελεσματικό εργαλείο, δε.
Το βλέπουμε όσοι έχουμε την ψυχραιμία να παρακολουθούμε τους διαξιφισμούς των επαγγελματιών της πολιτικής στην Βουλή, ή/και το κυλιόμενο σώου των καθ’ έξιν ή κατ’ επάγγελμα φιλοξενουμένων των τηλεοπτικών πάνελ: «Στο σύμπαν [του νεωτερικού Δυτικού Κράτους] που διέπεται από ανώδυνες δημοκρατικές αρχές και αξίες, το γελοίο είναι η έμμεση και εκλεπτυσμένη επίθεση που συνταράσσει το είναι ενός ή πολλών με την ακόλουθη προειδοποίηση: Ό,τι βρίσκεται ένα βήμα [πριν] την ευθεία και κάθετη επίθεση του αρνητικού εν δράσει», προειδοποιεί ο Βιθέντε Ορντόνεθ-Ροιγκ, δείχνοντας πώς «στο πολιτικό παιχνίδι […] το γελοίο ορθώνεται ως ένας από τους αποτελεσματικότερους βοηθούς στην άσκηση της εξουσίας».
Η βία του γελοίου, της γελοιοποίησης «είναι πραγματική». Για να μην βρεθείς στην επικράτεια του γελοίου, «απαιτείται από τα μέλη μιας συλλογικότητας προσοχή, αντοχή και σταθερότητα». Δηλαδή; «Όλα πρέπει να βρίσκονται υπό αυστηρό έλεγχο. Το γελοίο είναι μια από τις τεχνικές που βρίσκονται στην διάθεση του εκφοβισμού μέσω του γέλιου».
Δεν χρειάζεται να είσαι ο Κικέρωνας – στον οποίο κάνει αναφορές ο συγγραφέας για να αισθανθείς ότι «τίποτε δεν είναι πιο ντροπιαστικό, από το να είσαι αντικείμενο χλεύης». Το γέλιο, η γελοιοποίηση «στα χέρια των μέσων κυριαρχίας» λειτουργεί ως εργαλείο «στην υπηρεσία του καταναγκασμού, της εξουσίας, του Κράτους». Οδηγεί στην σίγαση της αντίθετης άποψης, ιδίως της αντισυμβατικής.
Σκεφθείτε το, αυτό, την επόμενη φορά που θα έχετε την τάση να καγχάζετε μετά από μια πετυχημένη ατάκα…
