Πιο επίκαιρη μελέτη για θέμα αιχμής, δεν γινόταν!
Γραμμένη με την τραγωδία των Τεμπών νωπή ακόμη αλλά και την διαδοχή πυρκαγιών και πλημμυρών στον ορίζοντα, διαβάζεται σήμερα σαν εκείνο που ευγενικά/απειλητικά αποκαλείται στην διεθνή πρακτική post-mortem. Καθώς δε ο Παναγιώτης Καρκατσούλης διαθέτει – ταυτόχρονα – πλήρη γνώση/επίγνωση των δομών και της λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης, ψυχραιμία στις αναλύσεις του και ρεαλισμό όταν καταλήγει σε προτάσεις, αλλά και εξοικείωση με το πώς βλέπουν τα πράγματα οι διαμορφωτές πολιτικής, η διατύπωση από μέρους του προτάσεων αποτελεί δώρο. Προς… ποιους, όμως;
Σίγουρα σε όσους θέλουν να καταλάβουν γιατί τα οργανωτικά σχήματα αστοχούν και τα ταξίματα αποτελεσματικότητας παραμένουν κενά περιεχομένου. Ενδεχομένως σε όσους εξ ημών, του μαγικού κήπου των μήντια, επιθυμούμε να διανθίζουμε (τουλάχιστον!) τις προκαταλήψεις μας με λίγο από εσωτερική γνώμη. Κανονικά όμως και στους πολιτικούς, οι οποίοι, σοκαρισμένοι από τις καταστροφές, «πρέπει» να πουν κάτι/να δείξουν ότι «αναλαμβάνουν δράση», ότι «έχουν διδαχθεί». (Ειδικά σ’ αυτό το τελευταίο, η δυσπιστία έρχεται αυθόρμητα! Οι κυβερνήσεις πάντα ξέρουν. Οι αντιπολιτεύσεις, κι αυτές ξέρουν – το αντίθετο εκείνου που θα πουν οι κυβερνήσεις. Μένει μόνο η επιλογή ηδυσμένου λόγου, προκειμένου να επενδύσει τις προειλημμένες αποφάσεις). Αυτό άλλωστε αποτυπώνει και η διαπίστωση Καρκατσούλη για «ανυπαρξία συνεκτικής δημόσιας πολιτικής για την αντιμετώπιση των καταστροφών» – αυτό μετά τα Τέμπη! πόσο μάλλον τώρα, μετά την Θεσσαλία να έχει πνιγεί και Ρόδο/Δαδιά να έχουν κατακαεί – και για «ύπαρξη δημόσιων πολιτικών «στα χαρτιά» [με] μόνιμη αδυναμία εφαρμογής κανονιστικών και διοικητικών προταγμάτων».
Παρατηρήσεις όπως ότι οι φυσικοί κίνδυνοι συνεπάγονται σημαντικές μακροοικονομικές προκλήσεις για τις μικρές χώρες, ακόμη περισσότερο όμως η παραδοχή ότι «το ίδιο το φυσικό φαινόμενο καθώς και έντασή του δεν αποτελούν πραγματικότητα που βιώνεται απ’ όλους το ίδιο», αντηχούν αφυπνιστικά (ψέματα! θα ‘πρεπε να αντηχούν αφυπνιστικά) μετά την πολλαπλή εμπειρία της Ελλάδας του 2023. Ενώ η παραδοχή ότι επιχωριάζει σ’ εμάς ως «ελληνική ιδιαιτερότητα» η αδυναμία συντονισμού λόγω σύγχυσης και κατακερματισμού αρμοδιοτήτων ηχεί σαν λαϊτμοτίβ σε κάθε προσέγγιση που αφορά κανονική κρατική λειτουργία – πόσο μάλλον λειτουργία στα πλαίσια φυσικών καταστροφών.
Οι παρατηρήσεις του Παναγιώτη Καρσκατσούλη σχετικά με το πόσο οι νέες τεχνολογίες – και ιδίως η διαχείριση των δικτύων – μπορούν να φέρουν βελτίωση, χρήσιμο είναι να διαβαστούν παράλληλα με την αναφορά του σε «προκλήσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος, αλλά και από εσωτερικές αδυναμίες και αντιστάσεις των συστημάτων εκπαίδευσης, βιομηχανίας και διακυβέρνησης». Ούτε η ψηφιοποίηση των διαδικασιών, ούτε η χρήση τεχνητής νοημοσύνης – αύριο – στην λήψη των αποφάσεων αποτελούν μαγικό ραβδί. Ενώ «επείγει η λήψη νομοθετικών και διοικητικών μέτρων, με τα οποία θα μπορέσει να γεφυρωθεί το υφιστάμενο χάσμα εμπιστοσύνης [ως προς] την εκχώρηση προσωπικών δεδομένων χωρίς τις αναγκαίες ασφαλιστικές δικλείδες εμπιστοσύνης και σεβασμού της ιδιωτικότητας των πολιτών». Όλα αυτά, φυσικά, «πριν από την εκδήλωση μιας μείζονος κρίσης»…
Η ενσωμάτωση (και) σε επίπεδο Πολιτικής Προστασίας, αλλ’ ήδη και στην συνολική διακυβέρνηση κρίσιμων υποδομών (κλείστε εδώ τα μάτια και διαβάστε σιδηροδρομικό δίκτυο, ή πάλι δίκτυα αντιπλημμυρικής αποφόρτισης περιοχών) της έννοιας της ανθεκτικότητας, που την μάθαμε με την έμφαση της ΕΕ στην resilience, αυτή είναι μια επιπρόσθετη διάσταση. Που, λόγω της πολιτικής εκρηκτικότητας των καταστάσεων και της άμεσης αντιμετώπισής τους, κινδυνεύει να ακούγεται σαν πολυτέλεια. Ενώ αποτελεί καίριο δίχτυ ασφαλείας κάτω από κάθε σχεδιασμό πολιτικής. Αυτό, μαζί και με τις επισημάνσεις Καρκατσούλη για τα φαινόμενα «μη-αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού» που οδηγεί σε οργανωσιακή κουλτούρα «ήσσονος προσπάθειας, αδιαφορίας και κυνισμού [με αναπαραγωγή] στερεοτυπικών συμπεριφορών και αντιδράσεων, τόσο του κοινού όσο και των δημοσίων υπαλλήλων» έρχεται να κουμπώσει στην καταγγελία μιας πολυκέφαλης πολιτικής ηγεσίας.
Αλλ’ εδώ, ο αναγνώστης κινδυνεύει να χαμογελάσει πικρά: Μα… η πολυκέφαλη ηγεσία αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για την διάχυση της ευθύνης, ιδίως όταν πατέντες όπως η rotation ή λαμπερές εικονογραφίες όπως του Επιτελικού Κράτους έχουν ούτως ή άλλως καταλάβει εξ εφόδου την (θεωρούμενη ως) δημόσια συζήτηση.
