Οι τράπεζες της Ευρωζώνης καταβάλλουν στις καταθέσεις επιτόκιο περί το 3% (στην Ελλάδα πολύ χαμηλότερα) ενώ εισπράττουν από την ΕΚΤ επιτόκιο 4% και μάλιστα για καταθέσεις overnight (για τις οποίες οι ίδιες δίνουν επιτόκια περί το 0,5%). Όπως σημειώνει ο καθηγητής Οικονομικών στο πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, David Hollanders, οι καταθέσεις των τραπεζών στην ΕΚΤ προσεγγίζουν τα 3,64 τρισ. ευρώ, οπότε οι τόκοι που λαμβάνουν ξεπερνούν τα 145 δισ. ευρώ!
Τα χρήματα αυτά επιβαρύνουν τους ισολογισμούς των κεντρικών τραπεζών, περιορίζοντας (ή μηδενίζοντας) το μέρισμα που καταβάλλουν στους μετόχους, βασικότερος των οποίων είναι συνήθως το Δημόσιο. Ως αποτέλεσμα «οι τράπεζες απολαμβάνουν τεράστια κέρδη εις βάρος των φορολογουμένων», όπως πρόσφατα επεσήμανε σε tweet του ο γνωστός οικονομολόγος Paul De Grauwe.
Ο συγκεκριμένος μηχανισμός καταθέσεων υπάρχει, σύμφωνα με την ΕΚΤ, προκειμένου οι τράπεζες να ανταγωνιστούν για να προσελκύσουν κεφάλαια που θα τοποθετούν σε αυτόν, αυξάνοντας έτσι τα επιτόκια καταθέσεων. Στην πράξη, όμως, δεν φαίνεται να υπάρχει ανταγωνισμός. Ίσως επειδή οι τράπεζες έχουν πάρα πολλά κεφάλαια χάρη στην πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ (προηγουμένως οι καταθέσεις των τραπεζών στην ΕΚΤ ήταν μερικές εκατοντάδες δισ. ευρώ).
Κι όπως σημειώνει ο καθηγητής Hollanders, οι πληρωμές των τόκων είναι εφικτό να αποφευχθούν, ακριβώς όπως συνέβη το 2019, όταν τα επιτόκια ήταν αρνητικά και η ΕΚΤ επέτρεψε στις τράπεζες να μην της πληρώνουν τόκο για τις καταθέσεις τους. Από την πλευρά της, η πρόεδρος Λαγκάρντ σε σχετική ερώτηση χαρακτήρισε τα κέρδη των τραπεζών «παράπλευρες συνέπειες» της μάχης κατά του πληθωρισμού.
