H εντελώς πρόσφατη σύναξη των «Πέντε» των BRICS – Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα συν Νότια Αμερική κατά την σειρά των ακρωνυμίων – με την ανακοίνωση ότι έξι ακόμη χώρες – Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία, Αιθιοπία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Αργεντινή, Ιράν – αναμένεται να προστεθούν μέχρι τα μέσα του 2024, δείχνει ότι οι τεκτονικές πλάκες της γεωπολιτικής όντως βρίσκονται σε κίνηση. Η κίνηση δεν έχει ολοκληρωθεί, πάντως με τα νέα τους μέλη οι BRICS θα καλύπτουν 46% του πληθυσμού της Γης,, 43% της παραγωγής αργού πετρελαίου, 29% του παγκόσμιου ΑΕΠ και 25% των παγκόσμιων εξαγωγών.
Αυτή η κίνηση και μόνη, «δικαιολογεί» την στόχευση και τιτλοφόρηση του πιο πρόσφατου βιβλίου του Hugh Peyman, δημοσιογράφου και οικονομικού αναλυτή, με σπουδές PPE από την Οξφόρδη και πολυετή εργασία στην Kleinwart Benson και την Merrill Lynch στην Ασία. Γνωστός ήδη για το China’s Change: The Greatest Show on Earth, του 2018, ο Peyman εκδίδει τα βιβλία του πλέον στην World Scientific Publishing Co στην Σιγκαπούρη, διεθνή εκδοτικό οίκο εδώ και τέσσερεις δεκαετίες με πυρήνα το Imperial College Press αλλά με επιλογή «άγκυρας» την Ασία. Τα τελευταία χρόνια η WSPC έχει αναλάβει την έκδοση όλων των ομιλιών των Βραβείων Νόμπελ (Λεπτομέρειες, ίσως, αυτά – αλλ’ ενδεικτικά της στροφής προς Ασία/Ειρηνικό).
Έχοντας λοιπόν προειδοποιήσει από παλιά για την άνοδο της Κίνας και ευρύτερα της Ασίας, πάντως οικονομικά αλλά σε ευρύτερη δυνατότητα προβολής ισχύος, ο Peyman έρχεται να επισημάνει στο βιβλίο αυτό το τριπλό σοκ με το οποίο βρίσκεται ήδη αντιμέτωπη η Δύση – και, φυσικά, η αιχμή της Δύσης, οι ΗΠΑ. Πρόκειται πρώτα-πρώτα για ένα σοκ οικονομικό – και εδώ ο Peyman παραπέμπει σε στοιχεία/προβολές του ίδιου του ΟΟΣΑ, που δείχνουν ότι ήδη το 2023 η Κινεζική οικονομία θα είναι κατά 27% μεγαλύτερη από την Αμερικανική – αν υπολογίσει κανείς το ΑΕΠ σε όρους αγοραστικής δύναμης/PPP. (Προβλέποντας την δυσπιστία του αναγνώστη, ο Peyman φροντίζει, σε Παράρτημα, να εξηγήσει διεξοδικά τι σημαίνει/τι λογική έχει ο υπολογισμός σε όρους αγοραστικής δύναμης έναντι εκείνου σε τρέχουσες τιμές). Σε ορίζοντα 2050, η Κινεζική οικονομία προβλέπεται να είναι κατά70% μεγαλύτερη απ’ ό,τι εκείνη των ΗΠΑ. Καθώς, δε σε φάση απογείωσης βρίσκεται και η ινδική οικονομία, προκύπτει το ταρακούνημα του τίτλου ότι «η Αμερική θα είναι Νο 3».
Καθώς όμως ο Peyman ενσωματώνει στην προσέγγισή του και την άλλη μείζονα ανακατάταξη της εποχής – τη διαμόρφωση συνθηκών the West vs. the Rest/της Δύσης έναντι του υπόλοιπου κόσμου, δηλαδή εκείνου που ανέδειξε και η διεύρυνση των BRICS προς μια κατεύθυνση «Παγκόσμιου Νότου» – στην οικονομική ανατροπή που επισημαίνει προσθέτει και μια δεύτερη, ήδη ευρύτερα συνειδητοποιημένη: Την πληθυσμιακή. Η πληθυσμιακή αυτή διάσταση οφείλεται στην ταυτόχρονη αύξηση του πληθυσμού των χωρών BRICS+ (παρά την ανακοπή που βαθμιαία παρατηρείται στην Κίνα), αλλά και στην επιταχυνόμενη πληθυσμιακή συρρίκνωση των περισσότερων Δυτικών κοινωνιών. Πάντως «τα πληθυσμιακά στοιχεία υποδηλώνουν ότι η Δύση είναι μόνον το 10%, οι υπόλοιποι/the Rest το 90%».
Δίπλα στις δυο αυτές διαστάσεις – την οικονομική και την πληθυσμιακή – ο Peyman έρχεται να αναδείξει και μια τρίτη, που έχει να κάνει με την τεχνολογία. Υπό την έννοια της ευρύτερης ενσωμάτωσής της σε δεξιότητες των πληθυσμών τόσο στην Κίνας, όσο και στην Ινδία, αυτή η διάσταση έχει μεγάλη σημασία.
Μπορεί, λοιπόν, ο ελέφαντας στο δωμάτιο της γεωπολιτικής να είναι η στρατιωτική ισχύς – όμως μεσομακροπρόθεσμα, η οικονομική βάση, η πληθυσμιακή ρώμη και η διάχυση της τεχνολογίας σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα είναι εκείνα που διαμορφώνουν την βάση της στρατιωτικής ισχύος. Ο 20ος αιώνας και οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι μας το έχουν δείξει, αυτό.
Δεν θα βρει κανείς στο «America as No3» του Hugh Peyman την αναλυτική διεξοδικότητα άλλων προσεγγίσεων της ίδιας θεματικής – να θυμηθούμε π.χ. το συλλογικό «Crux of Asia: China, India and the Emerging Global Order» του Ιδρύματος Carnegie, εδώ και μια δεκαετία; Ούτε θα θεωρήσει την έκκληση/αναζήτηση διεξόδου για την διαμόρφωση μιας ισορροπίας Σι-Μπάϊντεν στο πρότυπο Μάο-Νίξον αντίστοιχη εκείνης που θεώρησε χρέος του να απευθύνει – χρησιμοποιώντας τον ECONOMIST σε συνέντευξη-ποταμό, προτού πορευθεί στο Πεκίνο για συνάντηση με τον Πρόεδρο Σι – ο (ήδη υπερεκατοντούτης) Χένρι Κίσσινγκερ. Όμως ο τρόπος με τον οποίο ο Peyman επιχειρεί να σοκάρει την παγκόσμια κοινή γνώμη με την καταγραμμένη αλλαγή που έχει ήδη προχωρήσει, έχει την δική της αξία. Η «τύφλωση της υπεροχής» (ή μάλλον η μνήμη του μεγαλείου…) είναι κακός οδηγός στην Ιστορία.
