Τα δάση καίγονται …τον χειμώνα

Η χώρα μας παραπαίει ανάμεσα σε πολιτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και σε πολιτικές ασπόνδυλες χωρίς αρχή –μέση και τέλος και χωρίς πραγματικούς Εθνικούς στόχους. Ενώ από την μια πλευρά προχωράμε στο κλείσιμο των θερμοηλεκτρικών σταθμών και την εγκατάλειψη του λιγνίτη ως καύσιμου με πολύ μεγάλο κοινωνικό και οικονομικό κόστος, ενώ αναπτύσσουμε χρηματοδοτικά και τεχνικά προγράμματα αναδάσωσης,  από την άλλη πλευρά χάνουμε χιλιάδες στρέμματα δασών και γεωργικών εκτάσεων μόνο από τις δασικές πυρκαγιές, κατασπαταλώντας το μεγαλύτερο μέρος των ευρωπαϊκών εργαλείων χρηματοδότησης σε αγορά πυροσβεστικού εξοπλισμού.

Ας παρουσιάσουμε λοιπόν τις δύο διαφορετικές λογικές.

Η ισχύουσα αντίληψη: Aπό το 1998 επικράτησε η λεγόμενη πυροσβεστική αντίληψη, σύμφωνα με την οποία η δασοπυρόσβεση είναι απλώς μία φωτιά σαν και τις άλλες. Επομένως αντιμετωπίζεται με τον τρόπο εκείνων που ξέρουν καλά την φωτιά. Δηλαδή τον τρόπο της Πυροσβεστικής. Παράλληλα την κάθε φωτιά την αντιμετωπίζουμε μετωπικά ως «φωτιά χώρου» με την χρήση κάθε μέσου που διαθέτουμε. Αδιαφορούμε για τις λεπτομέρειες του χώρου. Η συγκεκριμένη λογική, την περίοδο 1998-2023 έχει οδηγήσει στα εξής αποτελέσματα:

• Μεγάλες ανθρώπινες απώλειες, ανάμεσα τους και μέλη του προσωπικού κατάσβεσης.
• 23.000.000 στρέμματα καμένα δάση !
• Τεράστιες εκτάσεις καμένων γεωργικών και δενδροκομικών καλλιεργειών
• Απροσδιόριστος αριθμός καμένων εγκαταστάσεων (σπιτιών, γεωργικών αποθηκών κ.λ.π.)
• Δημιουργία της μεγαλύτερης Πυροσβεστικής Υπηρεσίας στον κόσμο (τηρουμένων των αναλογιών).
• Έχουμε εξοπλισμό ΧΛΙΔΗΣ με 3.700 Πυροσβεστικά οχήματα και περίπου 90 εναέρια μέσα -τα οποία χρησιμοποιούνται ακόμα και όταν δεν είναι ανάγκη-και πολυδάπανα στην λειτουργία τους. Μάλιστα περίπου τα 40 από αυτά είναι ιδιωτικά ελικόπτερα.
• Και βέβαια ξοδεύουμε 350 εκατομμύρια ευρώ – 1,5 δις τον χρόνο μόνο για την Δασοπυρόσβεση κυρίως καταστολής.

Η άλλη αντίληψη είναι εκείνη της Δασολογικής Επιστήμης:

1. Ένα Δάσος δεν καίγεται ποτέ ή καίγεται πολύ δύσκολα, όταν είναι σε διαχείριση. Αυτό σημαίνει ότι αποκομίζεται συνεχώς ξυλώδης όγκος και ο πλεονάζων απομακρύνεται μέσω των υλοτομιών. Μόνο που στις υλοτομίες πρέπει να ξέρεις τι κάνεις. Πρέπει να ξέρεις που, ποτέ, ποσό και πως υλοτομείς. Φυσικά οργανώνεις την πλήρη διάνοιξη του δάσους με δρόμους πρόσβασης σε όλο το δάσος αλλά με Δασικούς δρόμους που ορίζονται από διεθνείς προδιαγραφές.
2. Είναι αυτονόητο ότι η Δασική Διαχείριση «γεννάει» και το σχέδιο Πυροπροστασίας.
3. Όταν πιάσει φωτιά σ’ ένα δάσος πολύ μεγάλη σημασία έχει η πρώτη πλήξη της φωτιάς. Είναι αυτό που έλεγε ο καθηγητής Δασολογίας Σπύρος Ντάφης : Την φωτιά στην αρχή την σβήνεις με ένα ποτήρι νερό (Αργότερα το αντέγραψε και ο κος Φούρλας). Αν αργήσεις το πιθανότερο είναι να ηττηθείς. Αξιόπιστη πρώτη πλήξη σημαίνει ότι λειτουργείς βασικά πυροφυλάκια που διαθέτουν όλα τα μέσα επικοινωνίας και παρατήρησης. Η χώρα μας έχει πάνω από 200 τέτοια μεγάλα πυροφυλάκια σε αντίστοιχες κορυφές, όμως τα περισσότερα  είτε απαξιώθηκαν είτε δεν λειτουργούν καθόλου. Παράλληλα απαιτούνται ευέλικτα οχήματα κυρίως μέσα στα δάση με μια μικρή ομάδα (2-3 άτομα) το κάθε ένα. Σύμφωνα με τα σχέδια πυροπροστασίας 400-600 τέτοια οχήματα αρκούν για να έχεις σημαντικά αποτελέσματα πρώτης πλήξης.
4. Όταν δεν λειτουργήσει η πρώτη πλήξη, τότε πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή πλήρες αντιπυρικό σχέδιο κυρίας πλήξης. Πόσες δυνάμεις χρειάζεσαι πότε και που, από πού θα μπουν οι δυνάμεις σου και από πού θα βγουν, που μπορούν να ανεφοδιαστούν ή να ξεκουραστούν χωρίς να βγουν από το δάσος, ποιο τμήμα του δάσους πιθανόν θα θυσιαστεί και τι δεν πρέπει να θυσιαστεί με κανέναν τρόπο. Που θα χρειαστείς ρίψεις εναέριων μέσων για να ταπεινώσουν την φωτιά και να την πλησιάσεις για πλήρη κατάσβεση, που πιθανόν θα κάνεις χρήση αντιπύρ (που έχει ξεχαστεί) και με ποιους, που θα υποχωρήσεις σε εναλλακτικές γραμμές δευτερεύουσας πλήξης… και εκατοντάδες άλλους παράγοντες.
5. Τα δάση καίγονται τον χειμώνα  …. Όταν δεν προετοιμάσεις τα δάση έτσι ώστε να μην καίγονται τότε να είσαι σίγουρος ότι σύντομα θα καούν.

 Ο Δρ. Ελευθέριος Σταματόπουλος είναι Δασολόγος - Περιβαλλοντολόγος