Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κλιματικό Νόμο, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει την υποχρέωση να ορίσει (κατά το 1ο εξάμηνο του 2024) το στόχο μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου για το 2040 που θα οδηγήσει σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία το 2050. Για τον προσδιορισμό του στόχου αυτού, προβλέπεται μεταξύ άλλων, και η γνώμη της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κλιματική Αλλαγή.
Στο πλαίσιο αυτό, η Επιστημονική Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κλιματική Αλλαγή προτείνει τη μείωση των καθαρών (net) εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά 90%-95% το 2040 σε σχέση με το 1990 ώστε να αποφευχθεί η αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από τον 1.5 βαθμό Κελσίου (Συμφωνία των Παρισίων) και να επιτευχθεί ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2050.
Η πρόταση της Επιστημονικής Επιτροπής βασίσθηκε στην εξέταση 1000 και πάνω διαφορετικών σεναρίων εκπομπών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Aπό τα σενάρια αυτά, μόνο 36 ήταν συμβατά με το στόχο της συγκράτησης της παγκόσμιας θέρμανσης στον 1.5 βαθμό Κελσίου και τους στόχους μείωσης των αερίων θερμοκηπίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τα έτη 2030 και 2050. Τα 36 αυτά σενάρια δεν ξεπερνούσαν επίσης όρια που θα οδηγούσαν σε κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα.
Η Επιτροπή ομαδοποίησε τα 36 σενάρια σε τρεις διαδρομές (pathways) για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου:
Από την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των τριών διαδρομών προκύπτει ότι:
(α) η διαδρομή με τις πολιτικές και τα μέτρα που προκαλούν περιορισμένο περιβαλλοντικό κίνδυνο είναι αυτή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (η κόκκινη καμπύλη παραμένει εντός του πράσινου εύρους),
(β) και οι τρεις διαδρομές επιτυγχάνοντας μείωση των εκπομπών κατά 90-95% το 2040, οδηγούν στην κλιματική ουδετερότητα το 2050 και ικανοποιούν επίσης το στόχο (βλ. Ευρωπαϊκός Κλιματικός Νόμος) για αρνητικές εκπομπές μετά το 2050 και
(γ) είναι εφικτό να διαμορφωθούν διάφοροι συνδυασμοί πολιτικών και μέτρων για την επίτευξη του στόχου της συγκράτησης της αύξησης της θερμοκρασίας και αυτού της κλιματικής ουδετερότητας.
Αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι κοινός τόπος σε όλους τους συνδυασμούς είναι η μείωση της ενεργειακής ζήτησης, η αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και η σταδιακή εξάλειψη των ορυκτών καυσίμων.
Η Επιστημονική Επιτροπή αναγνώρισε ένα ευρύ πλαίσιο πολιτικών και μέτρων για τη μείωση των εκπομπών κατά 90-95% το 2040 σε σχέση με το 1990, που προϋποθέτουν μεταξύ άλλων και ανάλογα με το συνδυασμό τους:
H Eπιτροπή εξέτασε επίσης τη συμβολή των εκπομπών από τη ναυτιλία και τις αεροπορικές μεταφορές εντός της Ε.Ε. καθώς και την αξιοποίηση τεχνικών και τεχνολογιών για την απομάκρυνση διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Ως προς το θέμα της απομάκρυνσης, είναι σημαντικό να επισημανθεί η σημασία της διατήρησης των αγροτικών εκτάσεων και της προστασίας του δασικού περιβάλλοντος.
Ο Κων/νος Καρτάλης, είναι Καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κλιματική Αλλαγή.