Έχει κάτι το παράξενο η ιστόρηση αυτή του 20ου αιώνα από τον Θάνο Βερέμη, ο οποίος θεωρεί – παρουσιάζοντας μια νωπογραφία γεγονότων και βαθύτερων εξελίξεων – ότι ο αιώνας αυτός έχει τις ρίζες του πριν το 1900 αλλά συνεχίζεται ακόμη και σήμερα με τον (αδιέξοδο, ως φαίνεται) πόλεμο στην Ουκρανία. Η «ιστορία που δεν έχει τελειώσει ακόμη» κατά Βερέμη βρίσκεται σε αντίθεση με την άποψη π.χ. το Έρικ Χομπσμπάουμ που έβλεπε τον 20ο αιώνα βραχύ όσο και έντονο/βίαιο, με απαρχή στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και με τέλος την πτώση του Τείχους και την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, δηλαδή καταλαμβάνοντας τα 78 χρόνια 1914-1991…
Εκείνο που ήδη επισημαίνει στον (επίσης μη αναμενόμενο) πρόλογό του ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας, ότι δηλαδή πρόκειται για τον αιώνα με τις πιο σημαντικές κοινωνικοοικονομικές αλλαγές στην ιστορία της ανθρωπότητας, έρχεται να συναρτηθεί με του Θάνου Βερέμη την καθοδηγητική ανάσυρση του «αντιδιαφωτισμού»/ της αποδόμησης της φιλελεύθερης νεωτερικότητας στις διεθνείς σχέσεις ως παράγοντα που εισήγαγε από τον 19ο αιώνα στον 20ο και που μπόλιασε με καταστροφικές συγκρούσεις χωρίς προηγούμενο την παγκόσμια ιστορία.
Το ξεχείλισμα των Ευρωπαϊκών αντιθέσεων στην παγκόσμια σκηνή, η εγκατάσταση των Ηνωμένων Πολιτειών στο κέντρο των πραγμάτων, η ενσωμάτωση της τεχνολογίας στον πυρήνα των οικονομιών και η ιδεολόγηση του ανοίγματός τους (σε διαδοχικές εκδοχές της παγκοσμιοποίησης), την ίδια στιγμή που συγκρούσεις και πόλεμοι αλλά και οι ανάγκες των ανοικοδομήσεων και της διαχείρισης των κοινωνικών αντιπαλοτήτων αναβάθμιζαν τον ρόλο του κράτους – όλα αυτά αποτελούν για την αφηγηματική προσέγγιση του Θάνου Βερέμη μια συνεχώς μεταπλαθόμενη πρώτη ύλη.
Εκείνο που προαναγγείλαμε ως «παράξενο» στο ξεκίνημα αυτού του σημειώματος είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Θ. Βερέμης περιδιαβάζει τα γεγονότα/τους μεγάλους σταθμούς της ιστορίας, ενώ την ίδια στιγμή φωτίζει διαδοχικά ιδεολογίες και βαθύτερα ρεύματα, για να δώσει περισσότερο απ’ ο,τιδήποτε άλλο μιαν αίσθηση του μεγάλου βηματισμού της Ιστορίας.
Με έναν τρόπο, με μια αμεσότητα που – όταν καταλήγει στα πιο πρόσφατα που γνωρίσαμε και που ζούμε: Ας πούμε την μοίρα του Ευρωπαϊκού Νότου, ή πάλι την εισελαύνουσα στις παγκόσμιες ισορροπίες Κίνα, ή ακόμη την Ουκρανική κρίση που κατέληξε σε πόλεμο επί ευρωπαϊκού εδάφους με τη ρωσική εισβολή – κάνει τον αναγνώστη να αισθάνεται ότι παρακολουθεί κάτι σαν τρισδιάστατη κινηματογραφική προβολή. Όπου, σε κάθε στροφή ξεπετάγεται κάτι αναπάντεχο που, όμως, δεν αργεί να συνειδητοποιήσει ότι ενυπήρχε ήδη σε μια προηγούμενη φάση της περιήγησης…
Μια ιστορία γραμμένη σαν από μνήμης, ως καταστάλαγμα διαβασμάτων αλλά και ως ωρίμανση στην παρατήρηση των διεθνών σχέσεων, σχεδόν με συναίσθημα. Κατάθεση-προσφορά του Θάνου Βερέμη, με καταιγιστική βιβλιοπαραγωγή τα τελευταία χρόνια και με μια παρακαταθήκη «υψηλής εκλαΐκευσης», που στην δύσκολη τωρινή φάση της ζωής του – λόγω υγείας – δεν το βάζει κάτω.
