Μνημόνιο Συνεργασίας που επισημοποιεί την πολιτική βούληση για αναβίωση του project του αγωγού πετρελαίου Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, με αντίστροφη ροή, μικρότερη μεταφορική ικανότητα, αμερικανική στήριξη και τελείως διαφορετική στόχευση σε σχέση με το αρχικό project του 2007 (απεξάρτηση της Βουλγαρίας από το ρωσικό πετρέλαιο αντί μεταφορά του ρωσικού πετρελαίου προς Νότια Ευρώπη) υπέγραψαν χθες Ελλάδα και Βουλγαρία.
Με τον αγωγό αυτό -εάν κατασκευαστεί- θα δημιουργηθεί μια όδευση που παρακάμπτει τα Στενά του Βοσπόρου αφενός εμφανίζουν φαινόμενα συμφόρησης, αφετέρου η χρήση τους έχει γίνει πανάκριβη για τα τάνκερ λόγω της πολύ μεγάλης αύξησης των τελών διέλευσης από την Τουρκία που πενταπλασιάστηκαν (από 4 σε 20 δολάρια ανά τόνο). Έτσι θα περιοριζόταν και η γεωπολιτική σημασία της Τουρκίας.
Την ίδια στιγμή, η Βουλγαρία –που είναι και η χώρα που «επισπεύδει» το «αναγεννημένο» project ενώ στην αρχική του εκδοχή η πρωτοβουλία ήταν ελληνική- αποκτά πρόσβαση από πετρέλαιο από άλλες πηγές εκτός Ρωσίας για το διυλιστήριό της στο Μπουργκάς (ιδιοκτησίας του ευρωπαϊκού βραχίονα της ρωσικής Lukoil…) που τροφοδοτεί την εγχώρια αγορά καυσίμων. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για τη γειτονική χώρα, καθώς στο τέλος του 2024 λήγει η εξαίρεση που έχει εξασφαλίσει η Σόφια από το εμπάργκο της ΕΕ στο ρωσικό αργό. Επομένως μέχρι τότε πρέπει να έχει βρει άλλη λύση.
Το Μνημόνιο προβλέπει τη σύσταση Ομάδας Εργασίας Υψηλού επιπέδου με συμμετοχή στελεχών των υπουργείων Ενέργειας Ελλάδας και Βουλγαρίας καθώς και των ενδιαφερόμενων εταιρειών από τις δυο χώρες. Η Ομάδα Εργασίας θα αναλάβει μεταξύ άλλων την ανάλυση των χρηματοδοτικών επιλογών (εγχείρημα που προδιαγράφεται δύσκολο στο «κάδρο» της πράσινης μετάβασης και των περιορισμών που έχουν επιβληθεί), την εκπόνηση ενός Σχεδίου Δράσης για την υλοποίηση του project, με στόχο την λήψη της Τελικής Επενδυτικής Απόφασης εντός του 2024 και τον ορισμό συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος για την υλοποίηση των διαφορετικών σταδίων του έργου, από τις μελέτες βιωσιμότητας έως την έναρξη λειτουργίας του αγωγού.
Θετικό στοιχείο αναφορικά με την ωρίμανση του έργου είναι ότι οι περιβαλλοντικές μελέτες είναι έτοιμες από την περίοδο 2007-2011.
Από εκεί και πέρα όμως αρχίζουν τα ερωτηματικά: Είναι το έργο οικονομικά βιώσιμο; Στον αρχικό του σχεδιασμό είχε προϋπολογισμό 1 δισ. δολάρια, τώρα εκτιμάται ότι θα είναι μικρότερος. Επίσης τότε ήταν ξεκάθαρες οι πηγές προμήθειας του πετρελαίου και οι ωφελούμενοι- εξ ‘ ου και η τριμερής συμμετοχή Ρωσίας-Βουλγαρίας- Ελλάδας στην κοινοπραξία που θα υλοποιούσε τον αγωγό, με Transneft, Rosneft kai Gazprom παρούσες στο μετοχικό κεφάλαιο με ποσοστό 21%. Τώρα δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο από πού θα προέρχεται το πετρέλαιο που θα φτάνει στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολη.
Επίσης, με δεδομένο ότι η εγχώρια κατανάλωση της Βουλγαρίας είναι σχετικά μικρή, έχει πέσει από βουλγαρικής πλευράς στο τραπέζι το σενάριο επέκτασης του αγωγού από το Μπουργκάς προς Βορρά, στα λιμάνια της Βάρνας στη Βουλγαρία και -κυρίως- της Κωστάντζας στη Ρουμανία που θα «ξεκλείδωνε» νέες αγορές για το πετρέλαιο που θα μετέφερε ο αγωγός. Η συλλογιστική της Σόφιας μάλιστα λαμβάνει υπόψη την πιθανότητα να αρθούν οι ευρωπαϊκές κυρώσεις προς τη Ρωσία τα επόμενα χρόνια, με αποτέλεσμα να αποκατασταθούν τότε οι ροές ρωσικού πετρελαίου προς την Ευρώπη.
Παράλληλα, μια τέτοια όδευση του αγωγού, θα συνέβαλε στη διαμόρφωση παράλληλων αγωγών μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου -δεδομένης της θέσης πλέον σε λειτουργία του IGB- από το νότο προς το βορρά, με επίκεντρο την Αλεξανδρούπολη, που θα συμπληρώνεται και από σιδηροδρομικό δίκτυο.
