Η βία κατά των παιδιών αποτελεί ένα διαχρονικό κοινωνικό φαινόμενο, που όμως υπόκειται σε ιδιαίτερες μορφές ευαλωτότητας για θυματοποίηση, σε κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες που επηρεάζουν την έκταση, τη συχνότητα και τις ποιοτικές όψεις του, καθώς και στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας να αναγνωρίσει, να αντιμετωπίσει και να προλάβει τις εκδηλώσεις του.
Το συνεχές της βίας σε διάφορους κοινωνικούς θεσμούς και η αναπαραγωγή της από την οικογένεια, την εκπαίδευση, την ευρύτερη κοινωνία και αντίστροφα μας υποδηλώνει ότι οι όποιες παρεμβάσεις πρόληψης και αντιμετώπισης προκειμένου να είναι αποτελεσματικές θα πρέπει να είναι ολιστικές, συνεκτικές, πολυεπίπεδες και στοχευμένες. Η εναλλαγή ρόλων επίσης μεταξύ δράστη και θύματος υποδηλώνει ότι συμπληρωματικές και στοχευμένες πολιτικές χρειάζονται όχι μόνο στην αντιμετώπιση της θυματοποίησης, αλλά και στην αποτελεσματική μεταχείριση των ανηλίκων παραβατών.
Σε αυτό το πλαίσιο, η πρόληψη της θυματοποίησης στο σχολικό περιβάλλον και συγκεκριμένα η αντιμετώπιση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού θα πρέπει να στηρίζεται σε ερευνητικά δεδομένα (evidence-based policy), να λαμβάνει υπόψη της το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού, να αποτελεί μέρος μιας ορθολογικής και συνεκτικής πολιτικής για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας κατά των παιδιών, να υιοθετεί μια ολιστική προσέγγιση και να αξιολογείται διαρκώς ως προς τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αποτελέσματά της. Η νέα πολιτική του Υπ. Παιδείας όπως πρόσφατα ανακοινώθηκε φαίνεται ότι αρχικά εμπίπτει σε αυτό το πλαίσιο, τουλάχιστον στις περισσότερες δράσεις της. Η ενθάρρυνση της αναφοράς περιστατικών βίας και εκφοβισμού με την εξασφάλιση της ανωνυμίας μέσω της ειδικής πλατφόρμας θα δώσει «φωνή» στα θύματα και θα τα ενδυναμώσει, ιδίως όταν υπάρχουν συγκεκριμένες διαδικασίες διαχείρισης του περιστατικού και επιμορφωμένοι εκπαιδευτικοί, έτοιμοι να αναγνωρίσουν και να διαχειριστούν παρόμοια περιστατικά. Η παροχή ψυχοκοινωνικής στήριξης στα θύματα και ενδεχομένως τις οικογένειές τους επίσης θα συμβάλλει στην αποτελεσματική διαχείριση του τραύματος της θυματοποίησης και θα αμβλύνει τις επιπτώσεις του.
Πρόκειται κατά τη γνώμη μου για ένα φιλόδοξο εγχείρημα που αν στηριχθεί στην επιστημονική γνώση και πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα, αν υλοποιηθεί αποτελεσματικά και μεθοδικά, αν αξιολογείται η επίτευξη των στόχων του σε κάθε στάδιο, τότε είναι προς την ορθή κατεύθυνση Πρόκειται για μια «επένδυση» προς όφελος των παιδιών που μόνο θετική μπορεί να είναι, εάν συμπεριλάβει όλους τους παράγοντες της εκπαιδευτικής διαδικασίας και κινητοποιήσει την κοινωνία.
Βεβαίως το ζητούμενο παραμένει: παρόμοια σχέδια δράσης όπως το συγκεκριμένο για τη σχολική βία και τον εκφοβισμό θα πρέπει να αποτελούν μέρος μιας ολοκληρωμένης εθνικής στρατηγικής για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας στην ελληνική κοινωνία.
Η Βασιλική Αρτινοπούλου είναι Καθηγήτρια Εγκληματολογίας Παντείου Πανεπιστημίου, Εμπειρογνώμων Treaty Body του O.H.E.