ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ

Το μέλλον: Μια πολύ σύντομη εισαγωγή, της Jennifer Gidley, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2022, σελίδες 211

Έννοιες όπως η στρατηγική προόραση ή η προοπτική διερεύνηση (πρόκειται για το strategic foresight, ή την συγγενική prospective, που θεσμίστηκε σε Ειδική Γραμματεία Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού παρά τω Πρωθυπουργώ – στην άτυχη φάση όπου φαινόμενα όπως των παρακολουθήσεων τραυμάτισαν όποια πρόθεση μακρού ορίζοντα με το δηλητηριώδες παρόν, των σπουδών για τα μέλλοντα (με την μη-οικεία χρήση του πληθυντικού για το μέλλον που το συνηθίσαμε ενιαίο…) ακόμη και του αλφαβητισμού για τα μέλλοντα/futures literacy- μπορεί να ξενίζουν. Όμως ασκούν μια σαγήνη όσο, ακριβώς, ο ανθρώπινος νους στρέφεται – μάλιστα με τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα – στην διερεύνηση εκδοχών του μέλλοντος. Απελευθερώνοντας και διοχετεύοντας ορθολογικά την φαντασία (ορθολογικά πλην όχι περιοριστικά, σίγουρα όχι ασφυκτικά). Και γενικεύοντας την αντίληψη ότι περισσότερες εκδοχές του μέλλοντος, «περισσότερα μέλλοντα» είναι εφικτά, ενώ μέχρις ενός σημείου είναι και επηρεάσιμα.

Πάντως, η Επιστήμη των Πιθανών Μελλόντων που παρουσιάζει στο βιβλίο αυτό η -ψυχολόγος παιδαγωγός, σύμβουλος στην UNESCO και τον ΟΗΕ, Πρόεδρος της WFSF/Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Μελέτης για τα Μέλλοντα – έρχεται να κωδικοποιήσει την πάντοτε παρούσα ανθρώπινη ροπή να ξεπεράσει την φραγή του άμεσου μέλλοντος, να δει παραπέρα/παρακάτω, να προβάλει μεν την πείρα στο αύριο αλλά και να υπερβεί τους περιορισμούς. Το έκανε ο Πλάτων, το έκανε ο ντα Βίντσι και ο Κοπέρνικος, το έκανε ο Νεύτωνας, το έκανε ο Αϊνστάιν. το περιέγραψε ο Ιούλιος Βερν, το προδιέγραψε με τις εφευρέσεις του ο Μπελ.

Όμως η Gidley δεν ξεναγεί μόνον στα ξεπετάγματα της ανθρώπινης διεκδίκησης εκδοχών του μέλλοντος μέσα από την φαντασία, διαχρονικά. Έρχεται να αναζητήσει – και να εξηγήσει – την ανάγκη να ξεπεραστούν οι «εννοιολογικές όσο και πολιτικές προεκτάσεις» που έχει το να αναφερόμαστε στο μέλλον «σαν να είναι ένα και μοναδικό». Γι αυτήν, «η πληθυντική αναφορά στο μέλλον ευνοεί […] τη σύλληψη μελλόντων, εναλλακτικών του σημερινού κατεστημένου». Τι πιο πολιτικό;

Γράφοντας συχνά σε πρώτο πρόσωπο, η Jennifer Gidley ξεναγεί τον αναγνώστη με τρόπο φιλικό σε ζητήματα μεθοδολογίας, σύζευξης της επιστήμης με τον πυρήνα της πολιτικής. γνωρίζει στον αναγνώστη πώς ο Τζούλιαν Χάξλεϋ, εξελικτικός βιολόγος και διεθνιστής υπήρξε ο πρώτος Γενικός Διευθυντής της UNESCO (αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την εποχή των μεγάλων ανθρωπιστικών προσδοκιών), ή πώς ο Ζακ Ατταλί, σύμβουλος του Φρανσουά Μιττεράν κατέθεσε «Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος», ή πάλι πώς σύγχρονοι φιλόσοφοι όπως ο Χάμπερμας έρχονται να αντλήσουν (και) από αρχαίους πολιτισμούς ενοράσεις για την εξέλιξη, προκειμένου να προχωρήσει σε «Ανακατασκευή του Ιστορικού Υλισμού».

Περισσότερο κι από την περιγραφή της Επιστήμης των Μελλόντων ως τρόπου σύγκλισης επιστήμης , τέχνης και αξιών, ο αναγνώστης θα κρατήσει – θαρρούμε – από το βιβλίο της J. Gidley την αίσθηση του ταξιδιού. Του ταξιδιού στον χρόνο, του ταξιδιού στην ιστορία. Την υπέρβαση του παρόντος ως δεσμευτικού, την ελευθέρωση και διοχέτευση συνάμα της φαντασίας σε δημιουργία δυνατοτήτων μέλλοντος.

 

Εάν θέλετε κάθε πρωί το ενημερωτικό δελτίο του KReport στο email σας και πρόσβαση σε όλο το περιεχόμενό μας, κάντε μια δοκιμαστική συνδρομή!