Βιβλίο αυτοβιογραφικό και ταυτόχρονα χρονικό μιας εποχής – που ξεκινάει από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, αλλά με αισθητές σκιές από τον Μεσοπόλεμο, για να καταλήξει στην απροσδόκητη δοκιμασία της πανδημίας του κορωνοϊού με όλα όσα ο αναγκαστικός αναστοχασμός «ζωντανεύει ως εικόνες, εντυπώσεις και βιώματα» – το «Δυο βήματα μπρος, ένα πίσω» του Νίκου Αλιβιζάτου έρχεται να δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα που αναδύονται από την ίδια την πορεία του.
Ένα άμεσα κατατιθέμενο ερώτημα είναι κατά πόσον (σε μια δημοκρατία) μπορεί «να κάνει κανείς πολιτική χωρίς να πολιτεύεται» κι αυτό απαντάται άμεσα, θετικά. Η ίδια η διαδρομή του Ν. Αλιβιζάτου, από αρκετά νωρίς αλλά και μέχρι τις εντελώς τελευταίες συνεισφορές του στον δημόσιο βίο – «ΠΟΤΑΜΙ», εσωτερικές διαδικασίες του ΚΙΝΑΛ/ΠΑΣΟΚ, αναζήτηση συναινέσεων, δίνει την ουσιαστική απάντηση.
Όμως και του νομικού-που-δεν-θέλει-να-μείνει-μόνο-νομικός η ματιά δεν είναι λιγότερο σημαντική, καθώς ασχολείται με το πώς διαβάζεται το κεντρικό ζητούμενο της λαϊκής κυριαρχίας στα πλαίσια μιας δημοκρατίας (όπου «αποφασίζει η πλειοψηφία και όχι οι όποιες ελίτ, συμπεριλαμβανομένων των δικαστών και κάποιων «ανήσυχων» πνευμάτων»). Ανήκοντας ή αναγόμενος πολύπλευρα στην εν λόγω ελίτ, ο Αλιβιζάτος καταθέτει στις σελίδες του βιβλίου μια διαδρομή αυτοπειθαρχίας, μαζί και με μια προσδοκία να δει την Ελλάδα «να γίνει κανονική χώρα».
Έχοντας ευθύς εξ αρχής θέσει τα πλαίσια μέσα στα οποία βλέπει να ξετυλίγεται η προσωπική του διαδρομή, παραθέτει από στιγμιότυπα μέχρι κεντρικές τοποθετήσεις. Από πώς επιχειρήθηκε να στρατολογηθεί στην κεντρική πολιτική από τον Χρήστο Λαμπράκη, ο οποίος τον «διάβασε» στα κείμενά του στο ΒΗΜΑ, μέχρι πώς βρέθηκε με εγγυητικό ρόλο στις διαδικασίες του ΚΙΝΑΛ/ΠΑΣΟΚ. Από την κατάθεσή του για το τι σήμανε/τι θα μπορούσε να σημάνει η πλαισίωση του ραδιοτηλεοπτικού τοπίου με το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (του οποίου υπήρξε εν πολλοίς αρχιτέκτονας) και μέχρι την αναμέτρησή του με το φαινόμενο της πολιτικής βίας (και τις σκοτεινές διαδρομές της Χρυσής Αυγής), χωρίς να ξεφεύγει ποτέ από την διάθεση διερεύνησής του ο προβληματισμός για τον ρόλο των δικαστών/της δικαστικής εξουσίας – με διακρινόμενη στο βάθος-βάθος μιαν επιφυλακτικότητα για το φαινόμενο ενός «gouvernement des juges» σε ελληνική εκδοχή.
Η αυτοπειθαρχία να φωτογραφίζει σε κάθε κεφάλαιο του βιβλίου μια δεκαετία (στη λογική του «8+1 πολυτάραχες δεκαετίες») δεν του σβήνει την τάση να εντάσσει ευρύτερες επισημάνσεις, ανεκδοτολογικές ή/και αναλυτικές, οι οποίες άλλωστε κάνουν και το διάβασμα πιο ευχάριστο. Και, όπως σχεδόν ως κατακλείδα επιλέγει να πει: «δεν πρέπει κανείς να παίρνει τον εαυτό του πολύ σοβαρά».
Αυτό ως κατατεθειμένη στάση για όποιον ασχολείται με την πολιτική/με τα δημόσια πράγματα ως «μια ενασχόληση που έχει ένα ασύγκριτο πλεονέκτημα: Αφορά τις ζωές όλων μας»,
