Δύο από τις βασικές παθογένειες του ΕΣΥ που έχουν οδηγήσει στην πλήρη κατάρρευση του, είναι η υποαπασχόληση και οι υψηλές ιδιωτικές δαπάνες υγείας (40% των συνολικών δαπανών υγείας), καθιστώντας το ΕΣΥ ένα από τα πιο «ιδιωτικοποιημένα» συστήματα υγείας διεθνώς. Βασική αιτία αυτών των δύο παθογενειών, είναι ο θεσμός της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης γιατρών, με ιδιαίτερα χαμηλές αμοιβές για τα σημερινά δεδομένα. Ο θεσμός αυτό καθιερώθηκε με την ίδρυση του ΕΣΥ, μέσα σ’ ένα πλαίσιο άκρατου κρατισμού που διαιωνίζεται μέχρι τις ημέρες μας, με ευθύνη όλων των κυβερνήσεων από τότε μέχρι σήμερα. Αποτέλεσμα αυτού του θεσμού και των χαμηλών αμοιβών είναι πρώτα απ’ όλα η μη προσέλευση νέων γιατρών σε πολλές θέσεις που προκηρύσσονται, κυρίως στα Νομαρχιακά Νοσοκομεία και Κέντρα Υγείας, και η καθιέρωση της ντροπιαστικής τακτικής, για γιατρούς και ασθενείς, με τα λεγόμενα φακελάκια. Για όλους αυτούς τους λόγους ο θεσμός πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, πρέπει να τροποποιηθεί, στην κατεύθυνση της πλήρους αλλά όχι αποκλειστικής απασχόλησης, κάτι που ισχύει για πανεπιστημιακούς και στρατιωτικούς ιατρούς. Η πλήρης απασχόληση σημαίνει ότι οι γιατροί του ΕΣΥ δεν θα απουσιάζουν από την καθημερινή παρουσία τους στα νοσοκομεία, άρα δεν θα δυσχεραίνεται περαιτέρω η λειτουργία των νοσοκομείων, και η δυνατότητα άσκησης έργου στον ιδιωτικό τομέα θα μπορούσε να περιοριστεί σε ορισμένες ώρες και μέρες της βδομάδας. Ο περιορισμός αυτός θα πρέπει να είναι πιο αυστηρός για τους κατέχοντες θέση διευθυντή στα δημόσια νοσοκομεία. Παράλληλα, θα μπορούσε να εφαρμοστεί η μερική απασχόληση γιατρών στο ΕΣΥ για να καλύπτονται οι κρίσιμες θέσεις λειτουργίας σε όλη την διάρκεια του χρόνου ή σε ορισμένους μήνες, όπως τους καλοκαιρινούς, σε τουριστικές περιοχές. Επιπλέον όμως, για να αυξηθούν οι οικονομικοί πόροι των δημόσιων νοσοκομείων και να βελτιωθούν οι αμοιβές των γιατρών, θα πρέπει να επεκταθεί η δυνατότητα άσκησης ιδιωτικού ιατρικού έργου εντός των νοσοκομείων, όχι μόνο με απογευματινά ιατρεία και χειρουργεία αλλά και με την δυνατότητα ιδιωτικής πελατείας των γιατρών του ΕΣΥ, κυρίως διευθυντών, σε περιορισμένο αριθμό κλινών. Εκτός από τα παραπάνω, στην μελέτη της διαΝΕΟσις για το ΕΣΥ, που εκπονήσαμε, προτείνουμε κι άλλα μέτρα για βελτίωση των οικονομικών των νοσοκομείων και των αμοιβών του προσωπικού, όπως, συνεργασία με την ιδιωτική ασφάλιση, καθώς και την εφαρμογή επικουρικής ή συμπληρωματικής ασφάλισης. Σε κάθε περίπτωση οι αμοιβές του προσωπικού πρέπει να βελτιωθούν σημαντικά, και αυτό δεν μπορεί να γίνει με την αύξηση των σημερινών μισθών, και μόνο.
*Ομότιμος Καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής, ΕΚΠΑ
