Οι προσπάθειες του Ερντογάν να εξομαλύνει τις σχέσεις του με την Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο αλλά και να διαφυλάξει τις καλές σχέσεις με το Ιράν οριοθετούνται από τις συγκρουόμενες βλέψεις αυτών των χωρών στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.
Μέχρι την εισβολή στο Ιράκ την άνοιξη 2003, η Μέση Ανατολή περίμενε την Pax Americana, αφού η διάλυση της ΕΣΣΔ στα τέλη του 1991 είχε αφήσει τις ΗΠΑ παντοδύναμες στην Μέση Ανατολή.
Η Pax Americana δεν ήλθε ποτέ και, αρχής γενομένης με την Αραβική Άνοιξη, στις αρχές του 2011, δονήσεις αποσταθεροποίησης άρχισαν να γίνονται αισθητές και πέραν της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, από το Μαγκρέμπ μέχρι τη νοτιοδυτική Ασία.
Την Pax Americana δεν την αναπλήρωσαν ούτε η παλινδρόμηση στις δεκαετίες του ‘60 και ‘70, που ο ανταγωνισμός ΗΠΑ-ΕΣΣΔ είχε επεκταθεί στην Μέση Ανατολή, ούτε η επιστροφή των δύο μεγάλων δυνάμεων της Γηραιάς Ηπείρου, της Βρετανίας και της Γαλλίας, που απομακρύνθηκαν από την περιοχή κακήν κακώς μετά το φιάσκο της αγγλογαλλικής εισβολής στο Σουέζ, το Νοέμβριο 1956.
Επακολούθησε ένας πρωτοφανής στα χρονικά γεωπολιτικός συνωστισμός κατά κύριο λόγο περιφερειακών δυνάμεων, που όχι μόνον εμποδίζει την σταθεροποίηση αλλά περιπλέκει μια ούτως η άλλως περίπλοκη περιφερειακή συγκυρία.
Πρώτη δύναμη που επωφελήθηκε από την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ και την ανατροπή του Σαντάμ ήταν το Ιράν, που είδε τη Βαγδάτη να ελέγχεται από τους Σιίτες του νότου, που παραδοσιακά είναι σύμμαχοι της Τεχεράνης.
Έτσι δημιουργήθηκε ένας ελεγχόμενος από το Ιράν διάδρομος που διέρχεται το Ιράκ και τη Συρία και καταλήγει στο Λίβανο, το νότιο τμήμα του οποίου ελέγχεται από την φιλοιρανική Χεζμπολά.
Από το 2011 άρχισε να ξετυλίγεται και η νέο-οθωμανική ατζέντα του Ερντογάν, με τουρκικές δυνάμεις να αποστέλλονται στη Συρία και στη Λιβύη, με την Άγκυρα να προβάλλει ως ο προστάτης του Σουνιτικού Ισλάμ στην περιοχή, είτε στην σχετικά μετριοπαθή εκδοχή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και της Χαμάς στην Αίγυπτο και στην Γάζα, είτε στην ακραία εκδοχή της Αλ Κάιντα και του Ισλαμικού Κράτους.
Οι περιφερειακές φιλοδοξίες της Τουρκίας του Ερντογάν είναι ταυτόσημες με αυτές της Σαουδικής Αραβίας και της Αίγυπτου.
Έτσι τόσο στην Συρία όσο και στην Λιβύη δίπλα στην βαρύνουσα παρουσία της Ρωσίας και το παρόν των ΗΠΑ, έχουμε εμπλοκή τεσσάρων περιφερειακών δυνάμεων: Του αραβο-μουσουλμανικού κόσμου του Ιράν, της Τουρκίας , της Σαουδικής Αραβίας και της Αίγυπτου.
Έτσι τίθενται δύο κρίσιμα ερωτήματα: Μπορεί να υπάρξει λύση που να διασφαλίζει μακρόχρονη σταθεροποίηση στη Συρία και τη Λιβύη και ταυτόχρονα να ικανοποιεί τις επί μέρους φιλοδοξίες των τεσσάρων περιφερειακών δυνάμεων; Θα μπορέσει ο αραβικός κόσμος να ξαναβρεί έναν κοινό παρονομαστή που, αν δεν τερματίσει, τουλάχιστον να περιορίσει την εμπλοκή στις ενδοαραβικές συγκρούσεις μη αραβικών δυνάμεων όπως το Ιράν και η Τουρκία;
Ο συνωστισμός μεγάλων και περιφερειακών δυνάμεων στη Συρία και στη Λιβύη έχουν σχέση συγκοινωνούντων δοχείων, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Γαλλία, που συγκρούεται τόσο με την παρουσία της Τουρκίας στην Λιβύη δίπλα στην Τυνησία και την Αλγερία που τις θεωρεί ζώνη αποκλειστικής της επιρροής όσο με το Ιράν, που την εμποδίζει να είναι παρούσα στο Λίβανο και στη Συρία.
