Η αξία το ομίλου της FTX, του δεύτερου μεγαλύτερου ανταλλακτηρίου/ αποθετηρίου κρυπτονομισμάτων στον πλανήτη, τον Ιανουάριο είχε αποτιμηθεί 32 δισ. δολ. Έντεκα μήνες μετά, τον Νοέμβριο, μέσα σε δύο εβδομάδες κατέρρευσε, αφήνοντας πίσω του ζημιά που ίσως φτάσει τα 10 δισ. δολ. Ο Τζον Ρέι ανέλαβε CEO και εκκαθαριστής, μετά την παραίτηση του ιδρυτή του FTX Σαμ Μπάνκμαν Φράιντ. Αν και υπήρξε εκκαθαριστής και της περιβόητης ENRON, δηλώνει εντυπωσιασμένος με τα διαχειριστικά όργια που ανακαλύπτει στην FTX. Αλλά το νέο σκάνδαλο δείχνει και τη γενικότερη αναρχία που χαρακτηρίζει την αγορά των κρυπτονομισμάτων ειδικά, που ο πρόεδρος της αμερικανικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (SEC), Γκάρι Γκένσλερ, την χαρακτηρίζει «Άγρια Δύση». Γιατί, σε αντίθεση με τις άλλες, σε αυτήν την αγορά ουσιαστικά δεν υπάρχουν ρυθμίσεις.
Τα προβλήματα εμφανίστηκαν στην FTX τον Σεπτέμβριο, όταν το Bloomberg επεσήμανε ότι η Alameda Research, συνδεδεμένη χρηματιστηριακή του ομίλου, ουσιαστικά λειτουργούσε ως market maker για την FTX στις Μπαχάμες. Την τροφοδοτούσε με κεφάλαια των πελατών της από την αμερικανική αγορά και με αυτά έπαιζε «στοιχήματα» στην (μητρική της) αγορά κρυπτονομισμάτων, που όπως αποδεικνύεται τώρα ήταν άστοχα. Αυτή η σχέση θα ήταν απολύτως παράνομη αν οι δύο εταιρείες λειτουργούσαν στις «παραδοσιακές» κεφαλαιαγορές.
Η κατάρρευση άρχισε στις 2 Νοεμβρίου, όταν το CoinDesk, ένα εξειδικευμένο site για κρυπτονομίσματα, αποκάλυψε ότι το μεγαλύτερο μέρος του ενεργητικού της Alameda Research ήταν τοποθετημένο στο FTT, το «κρυπτοπαράγωγο» της FTX, ένα αυθαίρετο «ψηφιακό νόμισμα» χωρίς καμία ουσιαστική κάλυψη ή σύνδεση με πραγματικά (ή κρυπτο) νομίσματα. Το δημοσίευμα προκάλεσε αναλήψεις, που ο Φράιντ δεν μπόρεσε να καλύψει. Τότε στράφηκε στον Κινεζο-καναδό Τσανπένγκ Ζάο, ιδιοκτήτη του Binance, του μεγαλύτερου ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων. Ο Ζάο αρχικά συμφώνησε να διασώσει την FTX, αλλά αποσύρθηκε μετά από λίγες μέρες. Είδε αμέσως ότι υπήρχαν πολύ περισσότερα προβλήματα από μια απλή έλλειψη ρευστότητας και ανακοίνωσε, μέσω Twitter, ότι πουλάει όλα τα FTT που είχε η εταιρεία του. Ακολούθησε bank run και τρεις μέρες αργότερα, ο Φράιντ κατέθεσε αίτηση πτώχευσης για όλες τις εταιρείες του και παραιτήθηκε.
Ο Τζον Ρέι, που ανέλαβε την εκκαθάριση, είπε ότι συνάντησε τη χειρότερη εταιρική κακοδιαχείριση της 40χρονης καριέρας του: κατάχρηση κεφαλαίων των πελατών της FTX, της Alameda και των υπόλοιπων εταιρειών, πλήρη έλλειψη εσωτερικών ελέγχων, αναποτελεσματική εποπτεία από τις ρυθμιστικές αρχές στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες και απολύτως αναξιόπιστα οικονομικά στοιχεία. Ο πλήρης έλεγχος του ομίλου βρισκόταν στα χέρια μιας μικρής ομάδας, άπειρων, αδαών και ενδεχομένως διεφθαρμένων ανθρώπων που χρησιμοποιούσαν τα κεφάλαιά του για να αγοράσουν σπίτια, αυτοκίνητα και άλλα προσωπικά αντικείμενα, έγραψε στην έκθεσή του ο Ρέι. Αποκαλυπτική ήταν, φυσικά, η εξέταση των στοιχείων ενεργητικού του ομίλου. Σε αυτά περιλαμβάνονται δάνεια 4,1 δισ. δολ. που έχει χορηγήσει σε διάφορα άτομα και εταιρείες, από τα οποία 3,3 δισ. πήρε ο ίδιος ο Φράιντ.
Αμέσως μετά την κατάρρευση, η Γερουσία των ΗΠΑ συγκάλεσε συνεδρίαση παρουσία των ρυθμιστικών αρχών της αμερικανικής κεφαλαιαγοράς. Εκεί, οι επικεφαλής τους επικαλέστηκαν την έλλειψη νομικού πλαισίου για τα κρυπτονομίσματα και οι νομοθέτες τους κατηγόρησαν ότι δεν έλεγχαν επαρκώς την FTX με το ήδη υπάρχον πλαίσιο. Οι δύο πρόσφατες διακομματικές προτάσεις νόμων, ειδικά για τη ρύθμιση των κρυπτονομισμάτων, είχαν σκοντάψει στο Καπιτώλιο και ο χώρος παραμένει ουσιαστικά ανεξέλεγκτος.
Δεν υπάρχει ακόμα καθαρή εικόνα για τη ζημιά που θα μείνει μετά την εκκαθάριση. Οι πρώτες εκτιμήσεις την κοστολογούν από 1 έως 10 δισ. δολ., αλλά καθοριστική θα είναι και η πορεία της αγοράς κρυπτονομισμάτων. Όσο μεγαλύτερη πίεση προκαλέσει η κατάρρευση της FTX στην αγορά, τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η ζημιά. Ίσως όμως προκαλέσει νομοθετική ρύθμιση ώστε η αγορά κρυπτονομισμάτων να μην είναι πλέον «Άγρια Δύση».
