Αυτό που στις εθνικές νομοθεσίες θα χαρακτηριζόταν φοροδιαφυγή, οι ευρωπαϊκοί και διεθνείς κανόνες το υποβιβάζουν σε «επιθετική φορολογική στρατηγική», μια νομότυπη μέθοδο με την οποία οι μεγάλες πολυεθνικές αποφεύγουν να πληρώνουν φόρους εκεί απ’ όπου αντλούν τα έσοδά τους.
Το σύστημα είναι απλό. Εταιρείες όπως η Amazon, η Apple και η Starbucks μεταφέρουν όλα τα κέρδη τους -π.χ. από τις χώρες της Ε.Ε.- σε μια χώρα που επιβάλλει ελάχιστη φορολογία, όπως η Ιρλανδία ή το Λουξεμβούργο. Έτσι, αντί να πληρώνουν π.χ. φόρο 22% στην Ελλάδα, συγκεντρώνουν τα κέρδη τους εκεί όπου θα κληθούν να πληρώσουν 10% ή 12%. Αυτό ήταν επί χρόνια το «ανταγωνιστικό» πλεονέκτημα που εκμεταλλευόταν η Κύπρος.
Κάποιες από τις πολυεθνικές χρησιμοποιούν και άλλα τεχνάσματα για να μειώσουν ακόμη περισσότερο τον φόρο που πληρώνουν. Δανείζουν τα κέρδη τους σε δικές τους εταιρείες-φαντάσματα, ώστε να απαλλάσσονται από τη φορολογία οι τόκοι που πληρώνουν στον εαυτό τους. Συχνά δεν τους αρκεί αυτό και εξασφαλίζουν από τις κυβερνήσεις των χωρών ειδικές προνομιακές συμφωνίες, με τις οποίες μειώνουν ακόμη περισσότερο τους φόρους που πληρώνουν, όπως έκανε η FIAT με το Λουξεμβούργο.
Με τέτοιες συμφωνίες και άλλες «εξυπηρετήσεις» που προσφέρει στους πελάτες του, το Λουξεμβούργο, μια χώρα με ετήσιο ΑΕΠ μόλις 90 δισ. ευρώ, έφτασε να «φιλοξενεί» 125 διεθνείς τράπεζες από 27 χώρες, που διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία πάνω από 5,5 τρισ. ευρώ.
Η επίτροπος Ανταγωνισμού, Μαργκρέτε Βεστάγκερ σχολίασε την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ως «μεγάλη ήττα της φορολογικής δικαιοσύνης» και υποσχέθηκε ότι θα συνεχίσει να εξετάζει αν οι συμφωνίες που συνάπτουν οι πολυεθνικές με τις κυβερνήσεις διαστρεβλώνουν τον ανταγωνισμό, άρα αποτελούν αθέμιτη κρατική επιδότηση.
Μια ακόμη απόφαση της, με την οποία το 2016 επέβαλε στην Apple να πληρώσει οφειλόμενους φόρους και τόκους 13 δισ. ευρώ στην Ιρλανδία, κατέπεσε στο Γενικό Δικαστήριο της Ε.Ε. το 2020, και αναμένεται να έχει την ίδια τύχη και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όπου εκκρεμεί απόφαση.
