Ο 56χρονος Τσαγατάι Ερτζιγές ασχολείται με την Ελλάδα από το 1988, από τότε που διορίστηκε στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών. Τα τελευταία 10 χρόνια ήταν ο γενικός διευθυντής Πολιτικών Υποθέσεων και Ναυτιλίας στο ΥΠΕΞ, ενώ από το 2018 είναι γενικός διευθυντής στο Τμήμα Κύπρου-Ελλάδας, Ναυτιλίας-Αεροπορίας και Συνόρων. Έχει εξειδίκευση στο ναυτικό δίκαιο και διδάσκει το αντικείμενο αυτό στη Σχολή Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Άγκυρας. Πρόκειται για έναν άριστο γνώστης των θεμάτων του Αιγαίου, της Κύπρου και της ανατολικής Μεσογείου, ενώ είναι μέλος και της τουρκικής αντιπροσωπείας στις διερευνητικές επαφές με την Ελλάδα.
Ο καταλυτικός ρόλος στο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο
Το 2019, ο Τσαγατάι Ερτζιγές κάνει το ντεμπούτο του ως μεγάλος διπλωμάτης καριέρας, που παράλληλα θα άφηνε κι ένα ανεξίτηλο στίγμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ένας από τους σημαντικότερους ρόλους που έπαιξε ήταν αυτός στην κατάρτιση του τουρκο-λιβυκού μνημονίου, το Νοέμβριο εκείνου του έτους. Αν και το όνομά του δεν εμφανίζεται αμέσως, κάνει δυναμική είσοδο λίγες ημέρες μετά την υπογραφή, στις 2 Δεκεμβρίου, όταν ο Ερτζιγές αποκαλύπτει το χάρτη με τις συντεταγμένες της λεγόμενης ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, μήκους 18,6 ναυτικών μιλίων.
«Αυτή η συμφωνία έγινε στο πλαίσιο της αρχής της αναλογικότητας (δίκαιης κατανομής), καθώς, αντίθετα με τους ισχυρισμούς των Ελληνοκυπρίων και της Ελλάδας, τα νησιά δεν έχουν αυτομάτως δικαίωμα για υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Για την οριοθέτηση λαμβάνεται υπόψη η ειδική θέση των νησιών, το μήκος των ακτών τους και η γεωγραφική τους περιοχή. Και οι αποφάσεις των διεθνών δικαστηρίων και οι διμερείς αποφάσεις δεν δίνουν σε καμιά περίπτωση θαλάσσια δικαιοδοσία στα νησιά. Επομένως, η Τουρκία συμφώνησε με τη Λιβύη βάσει της αρχής της αναλογικότητας», είχε πει τότε, ενημερώνοντας την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής.
Λίγες ημέρες μετά, ο Ερτζιγές ήταν εκείνος που θα κοινοποιούσε το μνημόνιο και στον ΟΗΕ.
Θεωρητικός των τουρκικών θαλάσσιων ζωνών στη Μεσόγειο
Στις 20 Δεκεμβρίου 2019 το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών δημοσιεύει την εργασία του πρέσβη με τις ζώνες θαλάσσιων δικαιοδοσιών που διεκδικεί η Άγκυρα στην περιοχή.
Το πόνημα, με τίτλο «Ανατολική Μεσόγειος, οριοθέτηση Ζωνών Θαλάσσιων Δικαιοδοσιών, οι πολιτικές και νομικές θέσεις της Τουρκίας» (εδώ), εξηγεί με χάρτες τις θαλάσσιες ζώνες που διεκδικούν όλες οι πλευρές στην ανατ. Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά και των Τουρκοκυπρίων. Η έκθεση αποκαλεί μάλιστα τις θαλάσσιες διεκδικήσεις της Ελλάδας και της Κύπρου «μαξιμαλιστικές» και «παράνομες» από άποψη διεθνούς δικαίου (σελ. 4).
Στη συνέχεια (σελ. 5) παρουσιάζει σε ποια σημεία γύρω από την Κύπρο συγκρούονται τα όρια της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ της κάθε πλευράς, αλλά και πού διατηρεί αυτή τη στιγμή ερευνητικά πλοία και γεωτρύπανα η Τουρκία.
Ο Τσαγατάι Ερτζιγές παρουσιάζει επίσης χάρτη (σελ. 6) με όλα τα τεμάχια, όπως τα έχει κατατμήσει η Τουρκία και το ψευδοκράτος, καλύπτοντας όλη σχεδόν την περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Η υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ της Κύπρου και του Καστελόριζου δεν αναγνωρίζονται στο χάρτη του τουρκικού ΥΠΕΞ.
Στην 28σέλιδη έκθεση παρατίθενται, επίσης, αποφάσεις (με χάρτες) διεθνών δικαστηρίων σχετικά με την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών άλλων χωρών τις προηγούμενες δεκαετίες, ενώ στο τέλος παρουσιάζεται το ιστορικό της αντιπαράθεσης μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Τουρκίας για την ΑΟΖ στην περιοχή.
Οι 5 αξιώσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο δια χειρός Τσαγατάι Ερτζιγές
Στις 24 Ιανουαρίου 2020, ο Τσαγατάι Ερτζιγές δημοσιεύει λίστα με 5 αξιώσεις και ζητήματα που θέτει στο τραπέζι η Άγκυρα, απέναντι στην Αθήνα, σχετικά με το Αιγαίο (εδώ).
Σύμφωνα με τον υψηλόβαθμο Τούρκο διπλωμάτη, ο οποίος κατέχει πλέον ρόλο ρυθμιστή όσον αφορά στις σχέσεις της χώρας με την Ελλάδα και την Κύπρο, «η βασική πηγή της έντασης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας είναι η ελληνική αντίληψη να θεωρεί όλο το Αιγαίο ελληνική θάλασσα, αψηφώντας τα δικαιώματα και συμφέροντα της Τουρκίας, ως μίας παράκτιας χώρας», χαρακτηρίζοντας μάλιστα «απειλή» ενδεχόμενη επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας πέραν των 6 ναυτικών μιλίων.
Στο κείμενο, που υπάρχει αναρτημένο στην ιστοσελίδα του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών με τίτλο «Τα προβλήματα στο Αιγαίο», παρατίθενται τα εξής ζητήματα:
1.Η οριοθέτηση των ζωνών θαλάσσιων αρμοδιοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των χωρικών υδάτων και της υφαλοκρηπίδας: Ο Τσαγατάι Ερτζιγές αναγνωρίζει ότι η διαμάχη για την υφαλοκρηπίδα αποτελεί το σημαντικότερο ζήτημα μεταξύ των δύο χωρών και έχει σχέση με τη γενική ισορροπία των δικαιωμάτων και συμφερόντων στο Αιγαίο.
Η θέση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, όπως εκφράζεται δια στόματος Ερτζιγές, είναι ότι «η Τουρκία είναι έτοιμη για διάλογο με την Ελλάδα σε αυτό το θέμα», χωρίς να προκρίνει λύση Χάγης.
Παράλληλα, ενδεχόμενη επέκταση των χωρικών υδάτων από την Ελλάδα χαρακτηρίζεται από το τουρκικό ΥΠΕΞ ως «κατάχρηση δικαιώματος».
Ο Ερτζιγές υποστηρίζει ότι αν γίνει επέκταση στα 12 μίλια, η Ελλάδα θα αποκτήσει το 71,5% του Αιγαίου (σήμερα 43,5%), ενώ η Τουρκία θα περιοριστεί στο 8,8% (σήμερα 7,5%) και τα διεθνή ύδατα θα συρρικνωθούν στο 19,7% (σήμερα 49%).
2.Το καθεστώς αποστρατικοποίησης των νησιών του ανατολικού Αιγαίου βάσει της συνθήκης της Λωζάνης και των Παρισίων: Το τουρκικό ΥΠΕΞ παραθέτει τις συνθήκες που προβλέπουν την αποστρατικοποίηση των νησιών του ανατ. Αιγαίου και που η Ελλάδα -σύμφωνα με την Άγκυρα- παραβιάζει.
3.Το νομικό καθεστώς κάποιων γεωγραφικών σχηματισμών στο Αιγαίο: Είναι προφανές, σύμφωνα με τον Τσαγατάι Ερτζιγές, ότι η Ελλάδα εποικίζει βραχονησίδες ή τοποθετεί κτίσματα σε μικρά ακατοίκητα νησάκια, το καθεστώς των οποίων δεν καθορίζεται συγκεκριμένα στις διεθνείς συνθήκες, επειδή διψάει για επέκταση της επικράτειάς της, πέραν των συνόρων που της παραχωρεί η συνθήκη της Λωζάνης το 1923 και των Παρισίων το 1947.
Για τις βραχονησίδες Ίμια, το τουρκικό ΥΠΕΞ ισχυρίζεται ότι διοικητικά ανήκουν στην επαρχία της Μούγλα/Αλικαρνασσού και αποτελούν μέρος της τουρκικής κυριαρχίας.
Νομικά, η Άγκυρα βασίζει το επιχείρημά της στο ότι τα Ίμια δεν εμπίπτουν στα Δωδεκάνησα και τα κοντινά νησάκια τους που παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα με τη συνθήκη των Παρισίων το 1947, γιατί το άρθρο 14 της συνθήκης αναφέρεται μόνο σε «νησάκια» κι όχι «βραχονησίδες», όπως θεωρούνται τα Ίμια.
4.Ο εθνικός εναέριος χώρος: Η Ελλάδα ισχυρίζεται ότι εκτείνεται στα 10 ν.μ. κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου και με αυτόν τον τρόπο εκμεταλλεύεται την Περιοχή Πληροφοριών Πτήσεων (FIR). Σύμφωνα με το τουρκικό ΥΠΕΞ, το ήμισυ του εναέριου χώρου στο Αιγαίου αποτελεί διεθνή εναέριο χώρο και με βάση τη συνθήκη του Σικάγου 1944 ο εθνικός εναέριος χώρος πρέπει να εκτείνεται τόσο όσο και τα χωρικά ύδατα που έχει κηρύξει η κάθε χώρα.
Ωστόσο, σύμφωνα πάντα με τον Τσαγατάι Ερτζιγές, η κήρυξη από την Ελλάδα 10 ν.μ. ως εθνικό εναέριο χώρο είναι μία προσπάθεια να μειώσει τον αντίστοιχο διεθνή κατά 50%.
5.Δραστηριότητες Έρευνας και Διάσωσης (SAR): Η διαφορά ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, σχετικά με την έρευνα και διάσωση στο Αιγαίο, οφείλεται κυρίως -σύμφωνα με το ΥΠΕΞ- στην προσέγγιση που έχει η Αθήνα, ότι οι περιοχές αυτές συνάδουν με την κυριαρχία της. Ωστόσο, οι περιοχές έρευνας και διάσωσης πρέπει να θεωρούνται σημεία στα οποία εξασφαλίζεται η διάσωση της ανθρώπινης ζωής και όχι περιοχές κυριαρχίας.
ΑΟΖ με το Ισραήλ
Το Φεβρουάριο του 2020, ο Τσαγατάι Ερτζιγές παρουσιάζει στην Ουάσιγκτον τις θέσεις της Άγκυρας για την ανατ. Μεσόγειο. Ο διπλωμάτης, που προωθεί και προβάλλει πάντα την πιο σκληρή γραμμή της Άγκυρας στην περιοχή, προκαλεί μεγάλες αντιδράσεις, επειδή υποστηρίζει ότι η Τουρκία δεν μπορούσε να υπογράψει συμφωνία ΑΟΖ με το Ισραήλ: «Προσωπικά δεν πιστεύω ότι η Τουρκία συνορεύει από θαλάσσης με το Ισραήλ. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν μπορεί να συνεργαστεί», είχε πει, κάτι που τον κατέστησε στόχο του Τζιχάτ Γιαϊτζί, αντιναύαρχου ε.α. και αρχιτέκτονα του τουρκο-λιβυκού μνημονίου. Ο Γιαϊτζί και η ομάδα του οργάνωσαν μια πολύ σκληρή καμπάνια κατά του Ερτζιγές στα social media και από τότε θεωρούνται μεγάλοι αντίπαλοί του.
Αρχιτέκτονας της τουρκικής ‘υφαλοκρηπίδας’
Στις 18 Μαρτίου 2020, ο Τσαγατάι Ερτζιγές, δημοσίευσε, μέσω twitter, το χάρτη που υπέβαλε η Άγκυρα στον ΟΗΕ (εδώ), δηλώνοντας τα νέα όρια της «υφαλοκρηπίδας», τα οποία φτάνουν μέχρι την Ρόδο, την Κάρπαθο, την Κάσο και την Κρήτη, «εξαφανίζοντας», παράλληλα, τελείως από το χάρτη το Καστελόριζο και την ΑΟΖ της Κύπρου. Επίσης, ο Τούρκος διπλωμάτης παραθέτει το χάρτη με τις περιοχές, για τις οποίες τα Τουρκικά Πετρέλαια ζητούν άδεια για έρευνα και γεωτρήσεις.
Διερευνητικές επαφές με την Ελλάδα
Τον Οκτώβριο του 2020, ο Τσαγατάι Ερτζιγές είναι ο άνθρωπος που τινάζει στον αέρα τη διεξαγωγή των διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, έχοντας προηγηθεί ένα θερμό καλοκαίρι με το Ορούτς Ρέις στη Μεσόγειο.
Σε μήνυμά του στο twitter (εδώ) υποστήριξε ότι «η Ελλάδα βρίσκεται πίσω από όλες τις άδικες, παράνομες και άνομες ενέργειες στην περιοχή. Η Ελλάδα στηρίζει την κατοχή της Αρμενίας στο Αζερμπαϊτζάν, τον πραξικοπηματία βαρόνο του πολέμου στη Λιβύη, το αιμοσταγές καθεστώς της Συρίας και τον Χάρτη της Σεβίλλης που αποτελεί τη σημαία των μαξιμαλιστικών θέσεων της Ελλάδας και των Ε/Κ». Ο Τούρκος διπλωμάτης κατηγόρησε την Ελλάδα ότι σε όλα τα περιφερειακά θέματα ενεργεί με την αντίληψη του «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου».
Στις 25 Ιανουαρίου 2021, ο Ερτζιγές συμμετέχει στις πρώτες διερευνητικές επαφές με την Ελλάδα, στο Ντολμάμπαχτσέ στην Κωνσταντινούπολη, μετά από διακοπή πέντε χρόνων.
Αποστολή «Αίγυπτος»
Το Μάρτιο του 2021, ο Τσαγατάι Ερτζιγές αναλαμβάνει άλλη μία αποστολή στη Μεσόγειο: Την εξομάλυνση των σχέσεων με την Αίγυπτο και ξεκινά ένας δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ του αξιωματούχου του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών και του επιτετραμμένου της Αιγύπτου στην Άγκυρα.
Πρέσβης στην Αθήνα
Πριν λίγες μέρες, στις 6 Οκτωβρίου, ο Τσαγατάι Ερτζιγές διορίζεται πρέσβης της Τουρκίας στην Αθήνα.
