Η επιβολή πανευρωπαϊκού πλαφόν στις τιμές φυσικού αερίου, μια πρόταση που έμοιαζε μέχρι πρότινος αδιανόητη κι είχε συναντήσει την ψυχρή υποδοχή των χωρών του ευρωπαϊκού Βορρά όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης άνοιξε για πρώτη φορά τη σχετική συζήτηση με την επιστολή του στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, φαίνεται ότι αρχίζει να συζητιέται σοβαρά, καθώς η διασύνδεση τιμών φυσικού αερίου-ηλεκτρικού ρεύματος τροφοδοτεί συνεχώς την ενεργειακή κρίση.
Με το φάσμα του στασιμοπληθωρισμού επί θύραις, οι Ευρωπαίοι ηγέτες υποχρεώνονται επίσης -εκόντες άκοντες- να σταματήσουν να αντιμετωπίζουν ως Ιερό Δισκοπότηρο το Target Model, δηλαδή το υφιστάμενο μοντέλο λειτουργίας των Χρηματιστηρίων Ενέργειας στην ΕΕ, που σχεδιάστηκε για κανονικές συνθήκες, να ευνοεί τον ανταγωνισμό και να πριμοδοτεί τις πράσινες τεχνολογίες ηλεκτροπαραγωγής. Πλην όμως, οι αριθμοί (τιμή φυσικού αερίου 320 ευρώ/MWh, προθεσμιακή τιμή ρεύματος στη Γαλλία 1000 ευρώ/MWh) μαρτυρούν ότι δεν βιώνουμε κανονικές συνθήκες, αλλά «ενεργειακό πόλεμο με τη Ρωσία», όπως τουίταρε χθες σε δραματικούς τόνους ο Τσέχος Υπουργός Βιομηχανίας Γιόζεφ Σικέλα.
Σε αυτό το φόντο, η τσεχική προεδρία της ΕΕ διέκοψε τη θερινή ραστώνη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και συγκάλεσε έκτακτη Σύνοδο των υπουργών Ενέργειας «το συντομότερο δυνατό», εντός του Σεπτεμβρίου, και προετοιμάζει το έδαφος για την ενεργειακή ατζέντα της Συνόδου Κορυφής του Οκτωβρίου, όπου πιθανότατα θα ληφθούν αποφάσεις. Βασικό θέμα συζήτησης, οι προτάσεις που υποσχέθηκε το καλοκαίρι ότι θα φέρει η Κομισιόν για την βελτίωση της λειτουργίας της αγοράς ενέργειας, που περιλαμβάνουν και «διαφορετικές δυνατότητες εισαγωγής ανώτατων τιμών για το φυσικό αέριο», όπως δήλωσαν προ ημερών εκπρόσωποι της Επιτροπής.
Υπάρχει ήδη ένα προηγούμενο παρέκκλισης από το Target Model που δρομολογήθηκε με τις ευλογίες των Βρυξελλών: Ισπανία και Πορτογαλία από τις αρχές του καλοκαιριού εφαρμόζουν πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου και ως αποτέλεσμα «βλέπουν» στα Χρηματιστήρια Ενέργειάς τους τιμές ηλεκτρισμού σταθερά κάτω από τα 200 ευρώ/MWh το τελευταίο διάστημα, πολύ χαμηλότερες δηλαδή σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Όπως όμως έσπευσε να διευκρινίσει η Κομισιόν, πρόκειται για την (Ιβηρική) εξαίρεση στον κανόνα, που κατέστη δυνατό να δοθεί επειδή οι αγορές ηλεκτρισμού Ισπανίας και Πορτογαλίας έχουν πολύ χαμηλό βαθμό διασύνδεσης με το ευρωπαϊκό δίκτυο (λόγω της περιορισμένης δυναμικότητας της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισπανίας-Γαλλίας) και επομένως τα προβλήματα στην λειτουργία της ενιαίας αγοράς ήταν αντιμετωπίσιμα. Αυτό σημαίνει ότι το μοντέλο αυτό δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ευρέως χωρίς ουσιαστικές τροποποιήσεις, ενώ σε κάθε περίπτωση απαιτεί γενναία χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά κονδύλια.
Αυτό όμως δεν αλλάζει το γεγονός ότι η συζήτηση για πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου, κάτι για το οποίο εδώ και μήνες πιέζουν Ελλάδα και Ιταλία «φουντώνει» για τα καλά. Και εισέρχεται στο στάδιο της τεχνικής επεξεργασίας των διαφόρων προτάσεων που έχουν κατατεθεί από τα κράτη-μέλη της ΕΕ, που θα αποτελέσουν τη «μαγιά» για τις όποιες πρωτοβουλίες της Κομισιόν.
Το εγχείρημα εξεύρεσης κοινού τόπου είναι βέβαια πολύ δύσκολο, καθώς η δομή της αγοράς ενέργειας διαφέρει από χώρα σε χώρα, το ίδιο και ο βαθμός εξάρτησης από το φυσικό αέριο (και δη από αυτό της Ρωσίας), Όπως εξήγησε ο καθηγητής του ΕΜΠ Παντελής Κάπρος, στις χώρες του Βορρά το Χρηματιστήριο Ενέργειας έχει περιορισμένη συμμετοχή στη διαμόρφωση των λιανικών τιμών ενέργειας, ενώ οι χώρες του Νότου είναι πιο ευάλωτες γιατί μετακυλίονται οι χρηματιστηριακές τιμές που εξαρτώνται πλήρως από τις τιμές του φυσικού αερίου. Γι’ αυτό «η Κομισιόν προχωρά αργά, καθώς πολλές χώρες του Βορρά έχουν μηχανισμούς που χάρη στον ανταγωνισμό εξασφαλίζουν ότι η επίπτωση στους καταναλωτές είναι περιορισμένη, άρα δεν επιθυμούν να αλλάξουν πολλά πράγματα». Σε κάθε περίπτωση, οι προτάσεις της Κομισιόν αναμένονται –εναγωνίως- με τα πρωτοβρόχια του Σεπτεμβρίου.
