ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ

ΑΡΘΡΑ
ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΙΤΣΗ

Το ρίσκο της κλιματικής κρίσης

Ακούγεται άδικο, γιατί η Ευρώπη έχει κάνει όσα κανείς άλλος στον κόσμο για την αντιμετώπιση της κλιματική κρίσης μετά την 10ετία του 1970, αλλά η κλιματική κρίση δεν αναγνωρίζει σύνορα, ούτε απωθείται ούτε επαναπροωθείται, και η Γηραιά Ήπειρος βρίσκεται στο επίκεντρό της. Το φετινό καλοκαίρι άνοιξε με πυκνά, διαδοχικά κύματα καύσωνα κυρίως στη δυτική και στη νοτιοδυτική Ευρώπη, ανέβηκε μερικούς βαθμούς και η θερμοκρασία της Μεσογείου, μέσα σε δυο μήνες κάηκαν και 700.000 εκτάρια ευρωπαϊκά δάση. Και τώρα, ο Αύγουστος τελειώνει με ένα σπάνιο, αν όχι  πρωτοφανή, συνδυασμό ξηρασίας και καταιγίδων. Οι όροι του προβλήματος πλέον δεν εξαρτώνται από κανέναν μεμονωμένα, ούτε καν από ολόκληρη την Ευρώπη.

Ουδείς (πλην ίσως κάποιων τραμπικών…) αμφιβάλλει για το ανθρωπογενές της κλιματικής κρίσης. Στις αρχές της βιομηχανικής περιόδου, στην ατμόσφαιρα υπήρχαν περίπου 280 μέρη/εκατομμύριο (ppm) διοξειδίου του άνθρακα. Σήμερα, 250 χρόνια μετά, αυτά έχουν ξεπεράσει τα 417 ppm. Εκπέμποντας περίπου 52 δισεκ. μετρικούς τόνους διοξείδιο του άνθρακα και άλλα αέρια του θερμοκηπίου κάθε χρόνο, έχουμε τυλίξει ασφυκτικά τη Γη με μια «κουβέρτα αερίων» και την υπερθερμαίνουμε. Τα τελευταία 200 χρόνια, η θερμοκρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί περίπου 0,85ο Κελσίου –και το 75% αυτής της αύξησης σημειώθηκε τον τελευταίο μισό αιώνα. Στο επίκεντρο της υπερθέρμανσης βρίσκεται η Ευρώπη.

Στη Γαλλία, τα νερά στα ποτάμια δεν επαρκούν για να ψυχράνουν τους πυρηνικούς αντιδραστήρες κι η χώρα γίνεται από εξαγωγέας εισαγωγέας ηλεκτρικού ρεύματος αλλά ταυτόχρονα θρηνεί θύματα από καταιγίδες και ανεμοθύελλες. Η Ιταλία βλέπει τις υδροηλεκτρικές μονάδες της να αδρανούν λόγω της ξηρασίας αλλά ταυτόχρονα σφοδρές καταιγίδες παίρνουν ανθρώπινες ζωές και προκαλούν μεγάλες υλικές καταστροφές. Ανάλογα φαινόμενα πληθαίνουν και επεκτείνονται. Τα αντίθετα ακραία καιρικά φαινόμενα αλληλοσυνδέονται κι αλληλοεπιδρούν, οι καταστροφές που προκαλεί το ένα μεγεθύνουν τις καταστροφές που θα επιφέρει το άλλο, η αλληλοδιαδοχή τους γίνεται σε όλο και βραχύτερο χρόνο, ελαχιστοποιούνται τα περιθώρια επούλωσης των πληγών που καθένα ανοίγει. Η πρόληψη γίνεται προτεραιότητα.

Είναι θέμα απλής, κοινής λογικής. Πρώτος στόχος πρέπει να είναι η δραστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Δυστυχώς, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι συνέπειές του στην ενεργειακή οικονομία, έχουν πάει πίσω αυτήν την προσπάθεια σε ολόκληρη την Ευρώπη: Αντί να συζητά για την ταχεία απόσυρση του φυσικού αερίου, αγωνιά αν θα έχει αρκετό φυσικό αέριο, το πληρώνει όσο-όσο και χαρακτηρίζει πράσινες τις επενδύσεις σε αυτό το ορυκτό καύσιμο. Δεύτερος στόχος είναι η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών στις ακραίες (αλλ’ όχι σπάνιες, πλέον…) συνθήκες της κλιματικής κρίσης. Φωνή σύνεσης, η έκκληση της διευθύντριας του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, για επενδύσεις 3-6 τρισ. δολ. σε πράσινη ενέργεια και υποδομές παγκοσμίως, κάθε χρόνο έως το 2050 –αντί για μόλις 630 εκατ. που γίνονται σήμερα.

Που εντοπίζονται οι κύριες δυσκολίες; Θα πείτε -σωστά- στα ευρύτερα και βαθιά διακλαδωμένα  κατεστημένα συμφέροντα του άνθρακα, των ορυκτών καυσίμων. Συμφέροντα που ενισχύονται στις σημερινές συνθήκες κρίσης –ενδεικτική είναι η εκτίμηση του ΔΝΤ, ότι τα αυταρχικά καθεστώτα των σεΐχηδων, οι οποίοι έτυχε να γεννηθούν πάνω σε κοιτάσματα πετρελαίου στη Μέση Ανατολή, θα έχουν επιπλέον ουρανοκατέβατα κέρδη 1,3 τρισ. δολ. στην 4ετία έως το 2026. Υπάρχουν ωστόσο και άλλες μεγάλες και μάλλον μεγαλύτερες δυσκολίες.

Αν μας έλεγαν ότι ένα αεροπλάνο έχει 20% πιθανότητες να πέσει, δεν θα παίρναμε το ρίσκο να πετάξουμε με αυτό. Αν, όμως, ακούμε ότι υπάρχουν 20% πιθανότητες η άνοδος της θερμοκρασίας να ξεπεράσει τους 3 ή 4 βαθμούς Κελσίου τις προσεχείς 10ετίες και η Γη να γίνει αβίωτη για τον άνθρωπο, άρρητα, χωρίς να το παραδεχτούμε ευθέως, συμπεριφερόμαστε με τρόπο που δείχνει ότι ανέμελα παίρνουμε το ρίσκο, που απειλεί τα δικαιώματα και τη ζωή μελλοντικών γενιών. Αυτή  η ανήθικη συμπεριφορά ίσως αλλάξει αν κατανοήσουμε ότι η κρίση απειλεί και τη δική μας ζωή. Αρκεί, βεβαίως, να προλάβουμε.

Εάν θέλετε κάθε πρωί το ενημερωτικό δελτίο του KReport στο email σας και πρόσβαση σε όλο το περιεχόμενό μας, κάντε μια δοκιμαστική συνδρομή!