Η συμφωνία Βόρειας Μακεδονίας Βουλγαρίας για τον επαναπροσδιορισμό του κοινού και ταυτόχρονα διαμφισβητούμενου ιστορικού παρελθόντος, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς βασίζεται στην διπλή ταυτόχρονη νομιμοποίηση των εθνικών αφηγημάτων της μεν Σόφιας με την συνδρομή κυρίως της Ιστορίας των δε Σκοπίων με την συνδρομή κυρίως της Γεωγραφίας. Το πείραμα ή, μάλλον, η πρόκληση για οικοδόμηση της περιφερειακής σταθερότητας πάνω στον ιστορικό –γεωγραφικό συμβιβασμό παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Από την εποχή της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας μέχρι και σήμερα η Βόρεια Μακεδονία ολοένα και περισσότερο προσδιορίζεται με γεωγραφικά κριτήρια με μόνη κόκκινη γραμμή την διατήρηση των εσωτερικών συνόρων της διαλυθείσας ομοσπονδίας. Από τότε μέχρι και σήμερα αργά αλλά σταθερά η Βουλγαρία κάνει βήματα που εκ των πραγμάτων υποθηκεύουν αν δεν εκμηδενίζουν ακόμη και την πιο προσεκτική εκδοχή σλαβομακεδονικού εθνικού αφηγήματος.
Στην παλιά πόλη των Σκοπιών υπάρχει το Μαυσωλείο του Γκότσε Ντέλτσεφ, μιας ηγετικής μορφής του Κομιτάτου, που θεωρείται ο ηγέτης του σλαβομαακεδονικού εθνικισμού. Ο Ντέλτσεφ σκοτώθηκε από τους Τούρκους στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα και θάφτηκε στην Σόφια ως εθνικός ήρωας της Βουλγαρίας. Το 1945, μετά από πίεση του Τίτο στον Στάλιν, ο Ντιμιτροφ παρέδωσε τα οστά του Ντέλτσεφ στην ηγεσία των Σκοπίων όπου ετάφη ως ηγέτης του «Μακεδονικού Αγώνα».
Είναι προφανές ότι η συμφωνία Βουλγαρίας –Βόρειας Μακεδονίας δεν τερματίζει την άρνηση της Σόφιας διαχρονικά να αποδεχθεί διακριτή σλαβομακεδονική εθνότητα και ότι το «κρατικό μόρφωμα» που υπάρχει δυτικά της είναι κάτι διαφορετικό από ένα δεύτερο βουλγαρικό κράτος.
Η τύχη της Βόρειας Μακεδονίας δεν θα κριθεί από τις ιστορικές διαμάχες αλλά από τις εξελίξεις στα Δυτικά Βαλκάνια. Αν διαλυθεί η Βοσνία –Ερζεγοβίνη και αναβιώσει η δυναμική της Μεγάλης Σερβίας τότε είναι βέβαιο ότι η Βόρεια Μακεδονία θα βρεθεί ανάμεσα στην δυναμική συγκρότησης Μεγάλου Κοσσόβου η Μεγάλης Αλβανίας από την μια μεριά και Μεγάλης Βουλγαρίας από την άλλη.
Από ότι φαίνεται βαριές υποθήκες έχουν προσημειωθεί στην Συνθήκη του Βουκουρεστίου η οποία τον Αύγουστο του 1913 τερμάτισε τον δεύτερο Βαλκανικό Πόλεμο.
