Τα κόμματα της αντιπολίτευσης στρέφονται κατά του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για το διογκούμενο σκάνδαλο υποκλοπών με στόχο τον Νίκο Ανδρουλάκη, ευρωβουλευτή και αρχηγό του ΠΑΣΟΚ.
Καταστροφική παραδοχή: Σε τηλεοπτικό του διάγγελμα τη Δευτέρα, ο κ. Μητσοτάκης παραδέχθηκε ότι οι ελληνικές αρχές είχαν παγιδεύσει το τηλέφωνο του Ανδρουλάκη, αλλά επέρριψε την ευθύνη αποκλειστικά στην Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ). Αρνήθηκε ότι γνώριζε για την υποκλοπή – η οποία θα μπορούσε να εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με μια ανεξέλεγκτη υπηρεσία πληροφοριών - αλλά την υπερασπίστηκε, υποστηρίζοντας ότι ήταν νόμιμη, καθώς την είχε εγκρίνει εισαγγελέας.
Η διαλεκτική της μετατόπισης ευθυνών: Ο κ. Μητσοτάκης κατηγόρησε την Υπηρεσία Πληροφοριών για την παρακολούθηση ενός αρχηγού της αντιπολίτευσης, υποστηρίζοντας ότι η υπόθεση υπονόμευσε την εμπιστοσύνη των πολιτών στην υπηρεσία - αλλά όχι, φυσικά, στον πρωθυπουργό τους. Και την ίδια στιγμή, ο κ. Μητσοτάκης κάλεσε τους Έλληνες να μην απαξιώνουν την ΕΥΠ: Οι πολίτες δεν πρέπει να επιτρέψουν το σκάνδαλο να γίνει «αιτία υποβάθμισης της εθνικής προσφοράς της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών», υποστήριξε. Ποιος όμως υπονόμευσε την εμπιστοσύνη στην υπηρεσία, αν όχι εκείνοι που διέταξαν τις παρακολουθήσεις;
Όχι εγώ, κύριε! «Δεν το γνώριζα και, προφανώς, δεν θα το επέτρεπα ποτέ», δήλωσε ο κ. Μητσοτάκης για τις υποκλοπές - θέτοντας το ερώτημα ποιος είναι τελικά υπεύθυνος για τις ενέργειες μιας υπηρεσίας που τελεί υπό τον άμεσο έλεγχο του Έλληνα πρωθυπουργού.
Πού σταματά η ευθύνη; Η υπαγωγή της ΕΥΠ στον άμεσο έλεγχο του πρωθυπουργού ήταν μία από τις πρώτες ενέργειες που έκανε η κυβέρνηση Μητσοτάκη όταν ανέλαβε την εξουσία το 2019. Η ομιλία της Δευτέρας ήταν η προσπάθεια του πρωθυπουργού να πάρει αποστάσεις και να τραβήξει μια γραμμή στο σκάνδαλο, αφού απέλυσε τον προσωπάρχη του και τον επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών την περασμένη εβδομάδα. Όμως, σημαντικά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα:
ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Γιατί παρακολουθείτο ο Ανδρουλάκης;
Τι γνωρίζουμε: Ο ισχυρισμός του κ. Μητσοτάκη είναι ότι η παρακολούθηση ήταν νόμιμη. Αλλά αυτό εγείρει το ερώτημα γιατί η Υπηρεσία Πληροφοριών και ένας ανώτερος εισαγγελέας πίστευαν ότι ο Ανδρουλάκης έπρεπε να τεθεί υπό παρακολούθηση. «Ζητώ να δημοσιοποιηθεί άμεσα ο λόγος της παρακολούθησής μου από την ΕΥΠ, την οποία έχετε το θράσος να χαρακτηρίζετε νόμιμη ...», έγραψε ο Ανδρουλάκης σε δήλωσή του.
ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Αν δεν ήταν ο Μητσοτάκης, ποιος έδωσε εντολή για την παρακολούθηση;
Τι γνωρίζουμε: Όχι πολλά - ο πρωθυπουργός δεν έδωσε καμία απάντηση σε αυτό το θέμα.
ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Ποιος έδωσε εντολή για μια δεύτερη απόπειρα παραβίασης του τηλεφώνου του Ανδρουλάκη με το λογισμικό παρακολούθησης Predator;
Τι γνωρίζουμε: Ο κ. Μητσοτάκης δεν ανέφερε το λογισμικό στην ομιλία του και η ελληνική κυβέρνηση αρνείται ότι το χρησιμοποίησε. Αλλά σύμφωνα με μια έκθεση της ομάδας ανάλυσης απειλών της Google από τον Μάιο, είναι «πιθανό» ότι «κυβερνητικά υποστηριζόμενοι φορείς» στην Ελλάδα έχουν αγοράσει exploits για να χακάρουν τηλέφωνα με σκοπό την παρακολούθηση.
Οι αναφερόμενοι δεσμοί με τους στενότερους συνεργάτες του Μητσοτάκη: Εν τω μεταξύ, η Reporters United δημοσίευσε έκθεση που συνδέει τον απολυμένο προσωπάρχη του κ. Μητσοτάκη, Γρηγόρη Δημητριάδη (ο οποίος είναι ανιψιός του πρωθυπουργού), με την εταιρεία που βρίσκεται πίσω από το λογισμικό υποκλοπών Predator. Η Αθήνα αντέδρασε με οργή. Οι δημοσιογράφοι που αναφέρθηκαν στις συνδέσεις υποβλήθηκαν γρήγορα σε πολυάριθμες μηνύσεις, όπως αναφέρει η συνάδελφός μας Νεκταρία Σταμούλη στο must-read της.
Υπονομεύεται η ελευθερία του Τύπου: Σε ένα ξεχωριστό ουσιαστικό κείμενο που είναι διαθέσιμο στις σελίδες του POLITICO για την τεχνολογία και την κυβερνοασφάλεια, η Νεκταρία αναφέρει ότι η ελληνική κυβέρνηση περιορίζει την ελευθερία του Τύπου στην χώρα, κάτι που στην Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρείται βαρύτατη παραβίαση των δημοκρατικών αρχών.
Τεκμήριο Α: Καθώς οι δημοσιογράφοι προσπαθούσαν να αποκαλύψουν την καταγγελόμενη παρακολούθηση δημοσιογράφων, η κυβέρνηση Μητσοτάκη ψήφισε έναν νέο νόμο που απαγορεύει στους πολίτες να μάθουν αν έχουν τεθεί υπό παρακολούθηση.
Τεκμήριο Β: Σε έναν άλλο νόμο, η κυβέρνηση ποινικοποίησε πέρυσι τη διάδοση των λεγόμενων ψευδών ειδήσεων «ικανών να προκαλέσουν ανησυχία ή φόβο στο κοινό ή να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στην εθνική οικονομία, την αμυντική ικανότητα της χώρας ή τη δημόσια υγεία». Ο κ. Μητσοτάκης έχει έκτοτε αναγνωρίσει ότι η νομοθεσία μπορεί να ήταν λανθασμένη – «Αν ήταν να το ξανακάνω αυτό, μάλλον δεν θα το έκανα», δήλωσε. Και όμως, ο νόμος παραμένει σε ισχύ.
Υπό το πρίσμα της Ε.Ε.: Ο ευρωβουλευτής Γιώργος Γεωργίου, αντιπρόεδρος της επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που συστάθηκε τον Μάρτιο για να διερευνήσει τη χρήση του Pegasus και άλλων προγραμμάτων υποκλοπών, ζήτησε να σταλεί αμέσως στην Αθήνα «ερευνητική αποστολή». Η Sophie in 't Veld, εισηγήτρια της επιτροπής PEGA του Ευρω-κοινοβουλίου, καλεί τώρα τις υπηρεσίες της ΕΕ να εμπλακούν.
Ζητά να παρέμβουν ο εισαγγελέας της ΕΕ και η Ευρωπόλ: Αντιδρώντας στα σχόλια του κυβερνητικού εκπροσώπου της Ελλάδας, ο οποίος την περασμένη εβδομάδα άφησε να εννοηθεί ότι η παρακολούθηση της ΕΥΠ αποτελεί διεθνές πρόβλημα, η Sophie in 't Veld δήλωσε: «Εάν -όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση- πρόκειται για διεθνές πρόβλημα, πιστεύω ότι θα πρέπει να κινητοποιηθεί η Europol για τη διερεύνηση και η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία». Πρόσθεσε ότι «θα προετοιμάσει μια σύσταση σχετικά με το θέμα αυτό».
Τι θα γίνει στη συνέχεια; Η επιτροπή PEGA θα πραγματοποιήσει ακρόαση του Έλληνα δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη, ο οποίος έχει στοχοποιηθεί με το Predator, στις 30 Αυγούστου, ενώ ο Ανδρουλάκης θα καταθέσει σε μεταγενέστερη ημερομηνία, δήλωσε η Sophie in 't Veld. Και στην Αθήνα, το ελληνικό κοινοβούλιο θα πραγματοποιήσει ειδική συζήτηση στις 22 Αυγούστου για το σκάνδαλο, όπως ανακοίνωσε η κυβέρνηση.