Το 2020 οι ΗΠΑ βρίσκονταν στα πρόθυρα συνταγματικής κρίσης. Η νίκη του Μπάιντεν και η (καθυστερημένη) απόφαση του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος να την αναγνωρίσει διέσωσαν την αμερικανική δημοκρατία. Παραμένουν όμως ανοιχτά βασικά ερωτήματα για το μέλλον της χώρας. Πώς μπορούν να λειτουργήσουν οι ΗΠΑ όταν ένα κόμμα όχι μόνο είναι αποφασισμένο να ανατρέψει βασικές συναινέσεις και θεσμούς που στήριξαν την κοινωνία και την διακυβέρνηση για περισσότερο από μισό αιώνα, και μάλιστα είναι πρόθυμο να το κάνει με κάθε διαθέσιμο μέσο, ακόμα και χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας;
Στις αρχές 2021 υπήρχαν μεγάλες προσδοκίες για τον Μπάιντεν. Το σχέδιό του για δημόσιες δαπάνες 1,9 τρισ. δολ. ήταν το μεγαλύτερο πρόγραμμα ανάκαμψης που επιχειρήθηκε ποτέ οπουδήποτε. Σε συνδυασμό με την εξαιρετικά επεκτατική νομισματική πολιτική της Fed και τη δυναμική ανάκαμψη στον ιδιωτικό τομέα, οι ΗΠΑ γνώρισαν μια σχεδόν πρωτοφανή ανάπτυξη.
Η ατζέντα του Μπάιντεν ήταν ακόμη πιο τολμηρή. Την άνοιξη 2021 παρουσίασε μια σειρά προγράμματα -για τις υποδομές, το κλίμα, την κοινωνική πολιτική – με στόχο τη διασφάλιση ενός πιο πράσινου μέλλοντος. Η τριπλή ώθηση είχε ως παράπλευρο στόχο να προκαλέσει και μακροπρόθεσμα κοινωνική υποστήριξη των Δημοκρατικών. Μόνο ψήγματα αυτής της φιλόδοξης ατζέντας έχουν υλοποιηθεί -και γι’ αυτό δεν φταίνε μόνο οι Ρεπουμπλικάνοι. Το τολμηρό πρόγραμμα κοινωνικού και πολιτικού μετασχηματισμού έχει μετατραπεί σε ένα υπόδειγμα πολιτικής αποτυχίας.
Οι αποτυχίες του Μπάιντεν οφείλονται εν μέρει στην κακή τύχη (πληθωρισμός), στην κακή στρατηγική εκτέλεση (Αφγανιστάν) και στην επιπολαιότητα (την αδυναμία να συσπειρώσει τους Δημοκρατικούς). Υπάρχουν όμως και δομικοί περιορισμοί τους οποίους αντιμετωπίζει κάθε προοδευτική κυβέρνηση στις ΗΠΑ.
Η βαθιά διεύρυνση της ανισότητας που άρχισε να σημειώνεται από τη 10ετία του 1970 δημιούργησε μια σιωπηρή δυσαρεστημένη πλειοψηφία και τροφοδοτεί τον λαϊκισμό των Ρεπουμπλικάνων. Έτσι εξηγείται η άρνηση μεγάλου μέρους του Δημοκρατικού Κόμματος για οικονομικές πολιτικές που θυμίζουν τις παλιές κακές μέρες της υπερ-παγκοσμιοποίησης.
Το ερώτημα που πρέπει να τεθεί πλέον, είναι πόσο μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί ως παγκόσμια υπερδύναμη μια χώρα που αποτελείται από δύο έθνη που μετά βίας μιλούν μεταξύ τους. Προς το παρόν, συνεχίζεται σχεδόν κανονικά η άσκηση της κυβερνητικής εξουσίας. Αλλά καθώς οι ΗΠΑ μπαίνουν σε ένα μακρύ εκλογικό κύκλο από το 2022 έως το 2024, θα πρέπει να περιμένουμε ότι οι δυσλειτουργίες της θα γίνουν ακόμη πιο εμφανείς.
Ολόκληρο το άρθρο Why Joe Biden failed, του Adam Tooze, στον NewStatesman.
