«Η αγάπη θα έλυνε τα πάντα», γράφει ένας τοίχος στην λεωφόρο Κιζίλιρμακ, σε μια από τις νέο-αστικές και μοντέρνες γειτονιές του Καϊσερί, της Καισάρειας.
Δηλαδή ή η αγάπη θα έλυνε τα πάντα αλλά δεν υπάρχει αγάπη ή η αγάπη παραπλάνησε δίνοντας την εντύπωση οτι λύνει τα πάντα. Όπως και να το διαβάζω, το βρίσκω απαισιόδοξο. Μάλλον επειδή πέρασα πολύ χρόνο μιλώντας με νέους εδώ και η απαισιοδοξία τους για την ζωή και το μέλλον τους με επηρέασε. Κι όμως, η διαύγεια τους για την Τουρκία και τον κόσμο, η σύνδεση τους με το παγκόσμιο γίγνεσθαι και οι αντιλήψεις τους δίνουν πολλές ελπίδες για το μέλλον της χώρας τους.
Ο Κιζίλιρμακ είναι πολλά χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πόλης που από πάνω της δεσπόζει στα νότια το βουνό Έρτζιες, ο Αργαίος. Το ψηλότερο βουνό στην Μικρά Ασία, με 3900 μέτρα και χιόνια να λάμπουν ακόμα κάτω από τον μεσημεριανό ήλιο.
Η Καισάρεια είναι στο κέντρο της Καππαδοκίας και μια από τις δυο μεγάλες «καρδιές» των συντηρητικών «ισλαμιστών» της κεντρικής Ανατολίας μαζί με το Ικόνιο, Κονία. Στις εκλογές του 2018, το ΑΚΡ είχε πάρει 50,6%, το ΜΗΡ 21,5% ενώ το CHP μόνο 12,4% και το νεοσύστατο τότε ΙΥΙ ένα εντυπωσιακό 11%. Ο Ταγιπ Ερντογαν είχε «σαρώσει» με 70,3%. Ωστόσο, στις εκλογές του 2015, το ΑΚΡ είχε πάρει 52,35% και στις εκλογές του 2011 64,9%.
Στο κέντρο της πόλης, κομμάτια από τείχη των Σελτζούκων, Οθωμανικά μνημεία, κόσμος πολύς στα μαγαζιά, η μεγάλη πλειονότητα των οποίων είναι με υφάσματα. Υφαντουργία και παστουρμάς είναι οι μεγάλες «σπεσιαλιτέ» του Καϊσερί όπου κυριαρχούν, όπως και στην Κονία, οι περίφημοι «Τίγρεις της Ανατολίας», οι συντηρητικοί «ισλαμιστές» επιχειρηματίες που άρχισαν να αποκτούν δύναμη τις δεκαετίες του 80 και του 90, όταν ο Τουργκούτ Οζάλ άνοιξε τις πύλες του καπιταλισμού στην τουρκική οικονομία. Και έφτασαν στο απόγειο της δύναμης και της επιρροής τους τα χρόνια του ΑΚΡ όπου εκτός από οικονομική δύναμη απέκτησαν άμεση πρόσβαση στην εξουσία αλλά παράλληλα εισήλθαν σε μια δυναμική βαθιών κοινωνιολογικών μεταλλάξεων που άλλαξαν την φυσιογνωμία τόσο της ευρύτερης περιοχής όσο και της Τουρκίας.
«Η Κεντρική Ανατολία, με την αγροτική της οικονομία και την πατριαρχική, ισλαμική κουλτούρα της, θεωρείται ως η καρδιά αυτής της «άλλης» Τουρκίας. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, έγινε μάρτυρας ενός οικονομικού θαύματος που μετέτρεψε ορισμένες πρώην εμπορικές πόλεις σε ευημερούσα βιομηχανικά κέντρα. Αυτή η νέα ευημερία οδήγησε σε έναν μετασχηματισμό των παραδοσιακών αξιών και σε μια νέα πολιτιστική προοπτική που αγκαλιάζει τη σκληρή δουλειά, την επιχειρηματικότητα και την ανάπτυξη.
Ενώ η Ανατολία παραμένει μια κοινωνικά συντηρητική και θρησκευτική κοινωνία, διέρχεται επίσης αυτό που ορισμένοι αποκαλούν «Σιωπηλή Ισλαμική Μεταρρύθμιση».
Πολλοί από τους επικεφαλής των επιχειρήσεων του Kayseri αποδίδουν ακόμη και την οικονομική τους επιτυχία στην «προτεσταντική εργασιακή ηθική» τους».
Αυτό έγραψε ήδη το 2005 μια μεγάλη μελέτη για τους «Τίγρεις της Ανατολίας» η ευρωπαϊκή δεξαμενή σκέψης European Stability Initiative, αποτυπώνοντας τις ριζικές αλλαγές στην οικονομική κουλτούρα αλλά και στα κοινωνικά ήθη της Ανατολίας.
Οι «Τίγρεις της Ανατολίας» βρίσκονται πίσω από την ένωση συντηρητικών «ισλαμιστών» επιχειρηματιών της Τουρκίας, MUSIAD, που εξακολουθεί να στηρίζει την κυβέρνηση ενώ το αντίπαλο δέος, η μεγαλύτερη και ισχυρότερη οικονομικά TÜSİAD, εκπροσωπεί τους «κεμαλιστές» επιχειρηματίες. Πολλοί από αυτούς πάντως προέρχονται από το Καϊσερί, όπως η οικογένεια Sabanci, που μαζί με τους Koc, είναι οι μεγάλοι εκπρόσωποι του δυτικότροπου κεφαλαίου, αλλά και οι οικογένειες Ozyegin και Ozilhan.
«Δύσκολα, πολύ δύσκολα. Αλλά είναι η παγκόσμια κατάσταση έτσι και είναι και οι ΗΠΑ που κάνουν πόλεμο επιτοκίων», λέει ένας έμπορος γύρω από το παλιό παζάρι της πόλης, υποστηρικτής του ΑΚΡ.
Ωστόσο, ξένοι και Τούρκοι δημοσιογράφοι που παρακολουθούν στενά την οικονομία αναφέρουν οτι οι οικονομίες πολιτικές της κυβέρνησης και η αστάθεια της τουρκικής λίρας μαζί με τον πληθωρισμό, έχουν αρχίσει να δυσαρεστούν και τους «ισλαμιστές» επιχειρηματίες.
Στην αρχή της λεωφόρου Κιζίλιρμακ, δεσπόζει ένα μεγάλο εμπορικό κέντρο. Τα εμπορικά κέντρα έχουν μετατραπεί σύμβολα της οικονομικής επιτυχίας του ΑΚΡ αλλά παράλληλα είναι «εργαστήρια» μεγάλων κοινωνιολογικών ζυμώσεων και εκσυγχρονισμού, και ακόμα περισσότερο στην Ανατολία.
Στα Starbucks του εμπορικού κέντρου είμαι μάλλον ο πιο μεγάλος σε ηλικία, το καφέ είναι γεμάτο νέους.
«Δεν ξέρω τι θα ψηφίσω αλλά σίγουρα όχι το ΑΚΡ ούτε το ΜΗΡ», λέει ένας φοιτητής και μου εξηγεί οτι έχει πολλούς φίλους που προέρχονται από συντηρητικές οικογένειες οι οποίες παραδοσιακά ψηφίζουν ΑΚΡ και που έχουν πάρει μεγάλες αποστάσεις τόσο από το κόμμα όσο και από το Ισλάμ.
Οι νέοι φοιτητές εδώ δεν ξέρουν και πολλά για τα ελληνοτουρκικά και τις εντάσεις, δεν βλέπουν τηλεόραση ούτε διαβάζουν τις μεγάλες εφημερίδες της χώρας. Ενημερώνονται κυρίως από μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δεν ασχολούνται πολύ με την ατζέντα της πολιτικής όπως αυτή καθορίζεται από την κυβέρνηση. Τα ελληνοτουρκικά δεν είναι θέμα για αυτούς.
Αλλά δεν κρύβουν την απαισιοδοξία τους για το μέλλον και την οικονομία ενώ πολλοί θα ήθελαν να φύγουν στο εξωτερικό.
«Εδώ στο Καϊσερί η ψαλίδα ανάμεσα στους φτωχούς και τους πλούσιους ανοίγει όλο και πιο πολύ. Η μεσαία τάξη εξαφανίζεται», λέει ένας νεαρός επαγγελματίας.
Η μεσαία τάξη των «ισλαμιστών» είναι ωστόσο η «ραχοκοκαλιά» του ΑΚΡ.
Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση της τουρκικής εταιρείας Yoneylem τον Απρίλιο του 2022, η οποία καταγράφει τις ίδιες δυναμικές με άλλες παρόμοιες έρευνες την τελευταία περίοδο, το 36,9% των νέων που θα ψηφίσει για πρώτη φορά θα ψήφιζε CHP και μόνο το 21,2% ΑΚΡ ενώ σημαντικά είναι τα ποσοστά αναποφάσιστων.
«Δεν ζούμε διαφορετικά από τους νέους στην Ευρώπη. Ερωτευόμαστε, σπουδάζουμε, θέλουμε αλλαγές στην ζωή μας και στην κοινωνία, θέλουμε δουλειές με αξιοπρεπείς μισθούς. Το ΑΚΡ έκανε πολλά καλά στην χώρα αλλά τώρα θέλω μια αλλαγή».
Links:
Οι Τίγρεις της Ανατολίας, ISLAMIC CALVINISTS Change and Conservatism in Central Anatolia, εδώ.
Έρευνα της Yoneylem εδώ.
Αύριο: Σεβάστεια, ένα ακόμη προπύργιο του Ερντογάν, αλλά η οικονομία…
