Η ιδέα ήταν εξαιρετική: Ένα κρύο χειμωνιάτικο βράδυ του 2008 στο Παρίσι, οι Αμερικανοί ο Γκάρετ Καμπ και Τράβις Κάλανικ δεν μπορούσαν να βρουν ταξί. Τότε σκέφτηκαν να φτιάξουν μια εταιρεία που θα προσέφερε ταχύτερες επαγγελματικές υπηρεσίες πολυτελείας που θα μπορούσε κανείς να παραγγείλει με app. Ιδρύθηκε το 2009 στην Καλιφόρνια και το 2010, με CEO τον Κάλανικ, άρχισε να λειτουργεί στο Σαν Φρανσίσκο. Τον επόμενο χρόνο άρχισε στη Νέα Υόρκη, στη συνέχεια ήρθαν Παρίσι, Λονδίνο, Άμστερνταμ και μέχρι το 2013 λειτουργούσε σε 60 πόλεις.
Το μοντέλο ήταν απλό: οι οδηγοί είναι ελεύθεροι επαγγελματίες/επιχειρηματίες που χρησιμοποιούν δικό τους αυτοκίνητο (ή νοικιασμένο από την Uber) και πληρώνουν ποσοστά από τις κούρσες τους. Στην αρχή οι χαμηλές τιμές για τους πελάτες και τα μικρά ποσοστά κέρδους από τους οδηγούς εξασφάλισαν την αποδοχή του συστήματος από το κοινό και τους οδηγούς. Σταδιακά τα πράγματα άλλαξαν.
Από την πρώτη στιγμή η Uber συνάντησε έντονες αντιδράσεις από αρχές και εταιρείες ταξί. Κάθε πόλη ή χώρα έχει τους δικούς της νόμους και κανόνες για τα ταξί και η UberCab (όπως λεγόταν αρχικά) τους παραβίαζε σχεδόν όλους και μάλιστα εν γνώσει της. Είμαστε «πειρατές» έγραψε ένα στέλεχος σε μήνυμα που κατέληξε στα “Uber Files” που δημοσίευσε χθες ο Guardian, “we’re just fucking illegal” άλλος.
Η στρατηγική του Κάλανικ είχε τρία βασικά σκέλη. Πρώτον θα λειτουργούσε χωρίς θεσμικό πλαίσιο, υποστηρίζοντας ότι δεν είναι εταιρεία ταξί αλλά τεχνολογίας. Έτσι κέρδισε χρόνο για το δεύτερο βήμα: Εκμεταλλεύεται τις -συχνά βίαιες- αντιδράσεις των νόμιμων ανταγωνιστών, για να εξασφαλίσει-εκβιάσει το νομικό πλαίσιο που τη συνέφερε. Τον Γενάρη του 2016 ταξιτζήδες από τη Γαλλία, την Ισπανία, το Βέλγιο και την Ιταλία διαδήλωσαν μέσα και γύρω από το Παρίσι, παραλύοντας την κυκλοφορία. Μετά από εκτεταμένα επεισόδια και συλλήψεις ταξιζήδων έξω από το -επίσης αποκλεισμένο- αεροδρόμιο του Ορλί, ο Κάλανικ είπε στους συνεργάτες του «η βία εγγυάται την επιτυχία».
Είχε ήδη μπει σε λειτουργία και το τρίτο βήμα: Δεκάδες εκατομμύρια «επενδύθηκαν» για lobbying, συχνά παράνομο, σε προέδρους κρατών, πρωθυπουργούς, υπουργούς και γενικώς όποιον μπορούσε να τους εξασφαλίσει ότι από μια εταιρεία παράνομων υπηρεσιών η Uber θα μετατρεπόταν σε «ευπρόσδεκτη επένδυση» για τις τοπικές οικονομίες.
Ιδιαίτερες σχέσεις ανέπτυξε με τον τότε υπουργό Οικονομίας της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, που την πήρε υπό την προστασία του και -όπως φαίνεται στα Uber Files- ενημέρωσε την εταιρεία ότι είχε κλείσει μυστική ευνοϊκή συμφωνία με τους «πολέμιούς» της στην κυβέρνηση.
Με τον τότε αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν είχε επίσης πολύ καλές σχέσεις. Τόσο καλές ώστε, όταν ο Μπάιντεν άργησε σε ένα ραντεβού με τον Κάλανικ, στο World Economic Forum του Νταβός, ο CEO της Uber έστειλε μήνυμα σε συνεργάτη του: «Έβαλα τους ανθρώπους μου να του πουν ότι κάθε λεπτό που αργεί θα είναι ένα λεπτό λιγότερο μαζί μου». Μόνο ο τότε δήμαρχος/πρωθυπουργός του κρατιδίου του Αμβούργου, Όλαφ Σολτς αντιστάθηκε στους λομπίστες της Uber, και απαίτησε οι οδηγοί να παίρνουν και βασικό μισθό. Γι’ αυτό ένα από τα στελέχη της Uber τον χαρακτήρισε «πραγματικό κωμικό».
Η «επένδυση» όμως απέδωσε και το μοντέλο της Uber που θέλει τον εργαζόμενο να μην είναι εργαζόμενος αλλά «συνεργάτης» στηρίχθηκε ακόμη και με ακαδημαϊκές μελέτες (φυσικά με χρηματοδότηση από την εταιρεία) που υποστήριζαν ότι αυτό είναι το μέλλον της οικονομίας.
Μέχρι το 2017 οι πρακτικές του Κάλανικ είχαν δημιουργήσει τόσα προβλήματα ώστε η εταιρεία προσέλαβε τον πρώην υπουργό Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, Έρικ Χόλντερ και το νομικό γραφείο του για πλήρη εσωτερικό έλεγχο: Η βασική πρόταση ήταν ότι ο Κάλανικ έπρεπε να «απαλλαγεί» από τα καθήκοντά του και αυτός αμέσως παραιτήθηκε. Μετά από αυτό η Uber υποστηρίζει ότι άλλαξε τακτική και τώρα όλα λειτουργούν σύμφωνα με τους νόμους και την ηθική.
